VN-rapporteur: strijd tegen terreur misbruikt om spyware en drones te promoten

De MQ-9 Reaper is een onbemande drone. Hetzelfde exemplaar van het Amerikaanse leger stortte dinsdag neer in de Zwarte Zee na een confrontatie met Russische gevechtsvliegtuigen.

© Air National Guard/ Wikimedia Commons (CC BY-SA 4.0)

Digitale technologieën om terreur te bestrijden worden misbruikt voor mensenrechtenschendingen in verschillende delen van de wereld. Dat heeft de Speciale VN-rapporteur rond Mensenrechten in Contraterrorisme gezegd voor de Mensenrechtenraad.

Volgens Fionnuala Ní Aoláin is er sprake van een ‘alarmerende toename van het gebruik van indringende en risicovolle technologieën’. Overheden en private spelers hanteren volgens Ní Aoláin ‘retoriek’ over nationale veiligheid en terreur om innovaties als drones, biometrie, kunstmatige intelligentie en spyware versneld te kunnen invoeren.

‘Bij gebrek aan regelgeving kan de schade aan de mensenrechten alleen maar toenemen zonder dat het einde in zicht is.’

‘Uitzonderlijke rechtvaardigingen voor het gebruik van bewakingstechnologieën bij “lichte” terrorismebestrijding veranderen vaak in alledaags regulier gebruik’, zei Ní Aoláin dinsdag. Ze wees daarbij op de gevolgen voor grondrechten zoals vrijheid van beweging, meningsuiting en vreedzame vergadering en het recht op privacy.

‘Er moet een pauze worden ingelast in het gebruik van indringende technologieën met een hoog risico totdat er voldoende checks-and-balances ingebouwd zijn’, deelde ze mee.

Gerichte moorden

De VN-rapporteur maakt zich vooral zorgen over de inburgering van drones voor militaire en bewakingsdoeleinden. De onbemande toestellen worden volgens haar regelmatig gebruikt voor ‘gerichte moorden’, waaronder ook buitengerechtelijke en arbitraire moorden.

Ook het toenemende gebruik van spyware om journalisten, politieke tegenstanders en activisten te intimideren baart zorgen, net als de wijdverbreide datacollectie van biometrische gegevens door overheden en bedrijven. Ze gaf het voorbeeld van biometrische data, die verzameld werden voor het algemeen welzijn, maar in onder meer Irak en Afghanistan misbruikt werden om dissidenten op te sporen.

Killer robots

De onafhankelijke expert sprak haar steun uit voor een wereldwijde ban op dodelijke autonome wapens, de zogeheten killer robots.

‘Er moet een einde komen aan de ongereguleerde overdracht van risicotechnologieën aan landen die zich schuldig maken aan systematische mensenrechtenschendingen’, aldus de speciale rapporteur. Ze dringt er bij overheden op aan om bedrijven die betrokken zijn bij de uitvoer van bewakingstechnologieën naar het buitenland strenger te reguleren.

‘Bij gebrek aan regelgeving kan de schade aan de mensenrechten alleen maar toenemen zonder dat het einde in zicht is’, verklaarde Ní Aoláin.