VN: ‘Zuidoost-Azië reageerde zeer efficiënt op pandemie’

© Kara Santos/IPS

Volgens VN-secretaris-generaal António Guterres heeft de pandemie geleid tot nieuwe uitdagingen voor vrede en veiligheid in de regio maar hebben de ‘beperkende maatregelen in Zuidoost-Azië minder leed en ontreddering gebracht dan elders’.

Tijdens de lancering van de VN-beleidsnota op 30 juli waarin de impact van COVID-19 in Zuidoost-Azië werd onderzocht, loofde Guterres de efficiënte methoden die door leiders in de regio werden gehanteerd. Ook benadrukte hij waar de regio tekortschoot in haar reactie op de pandemie.

Zwakke systemen ergst getroffen

In een videogesprek benadrukte Guterres dat ‘de regio veel werk te doen heeft, maar over een enorme capaciteit beschikt’. In de beleidsnota van de VN staat dat Cambodja, de Democratische Volksrepubliek Laos, Oost-Timor en Vietnam op het moment van publicatie nul dodelijke slachtoffers telden.

Zoals elders in de wereld trof ook in Zuidoost-Azië COVID-19 vooral de meest kwetsbare gemeenschappen en systemen getroffen.

Volgens de denktank Centrum voor Strategische en Internationale Studies (CSIS) hebben de Filipijnen het hoogste sterftecijfer door het coronavirus in de regio, op de voet gevolgd door Indonesië.

Zoals in de meeste regio’s heeft het nieuwe coronavirus met name de meest kwetsbare gemeenschappen en systemen getroffen. Voor Zuidoost-Azië duidt het rapport op deze gebieden als de meest dringende problemen: zwakke gezondheidszorgstelsels, conflict in gebieden zoals Myanmar, de benarde situatie van migrerende werknemers.

Arbeidsmigranten

Volgens cijfers van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) uit 2017 herbergt de regio Azië en het Pacifische gebied ongeveer 20 procent van de 163,8 miljoen buitenlandse werknemers wereldwijd.

De beleidsnota van de VN wijst erop dat migranten en tijdelijke werknemers in sommige Zuidoost-Aziatische landen werden uitgesloten van de maatregelen van het gastland op de pandemie. Veel arbeidsmigranten leven dicht op elkaar, waardoor sociale afstand quasi onmogelijk is. De bezorgdheid en angst over de verspreiding van het virus is door sommige regeringen ook gebruikt om asielzoekers de toegang tot een land te ontzeggen, stelt de VN-nota.

‘Niet-onderdanen lopen een bijzonder risico op uitsluiting van maatregelen aangaande de volksgezondheid vanwege juridische of praktische belemmeringen. Dit creëert een systemische kwetsbaarheid.’

Vrouwen harder getroffen

De pandemie treft, net als in alle andere regio’s, onevenredig veel vrouwen, deels vanwege de verminderde toegang tot seksuele en reproductieve gezondheidsdiensten, anderzijds door de toegenomen uren aan huishoudelijk werk. Dit komt vooral voor in de Filipijnen en in Thailand, zegt de nota. De VN stellen dat vrouwen in deze landen ‘door toedoen van COVID-19 meer kans hebben op meer onbetaald huishoudelijk en zorgend werk, wat hun geestelijke en emotionele gezondheidsproblemen verergert.’

‘Meer dan de helft van de landen in deze subregio is kwetsbaar vanwege zwakke gezondheidsstelsels.’

Ondertussen is ook de illegale drugssmokkel in de regio, ondanks de pandemie en de daaropvolgende lockdowns niet afgenomen, terwijl de mensensmokkel in de Golf van Bengalen juist is toegenomen, beweert de nota.

En ook al werd er over het algemeen snel en efficiënt gereageerd op de pandemie, de reeds zwakke gezondheidszorg in de regio is er niet op verbeterd.

‘Meer dan de helft van de landen in deze subregio is kwetsbaar vanwege zwakke gezondheidsstelsels, waaronder Myanmar, Cambodja, Indonesië, Laos, de Filipijnen en Oost-Timor’, stelt de nota. ‘Dit, aangevuld met andere sociale kwesties zoals het tijdelijk stopzetten van vaccinatiecampagnes tegen mazelen in de Filipijnen, en andere beperkingen van de humanitaire hulp als gevolg van lockdowns, heeft de crisis alleen maar versterkt.’

Er zijn ook zorgen over sommige maatregelen die door regeringen in de regio werden genomen om het virus af te remmen. ‘Vaag geformuleerde bepalingen zonder noodzakelijke waarborgen hebben het recht op informatie, privacy, vrij verkeer, vrije meningsuiting, vereniging en asiel beperkt.’

Persoonlijke vrijheid

De kern van de bezorgdheid is de kwestie van de persoonlijke vrijheid. Verschillende experts luiden de alarmbel omdat in hun ogen sommige reacties de kenmerken van autoritarisme vertonen.

‘Er is een perceptie dat autoritaire regimes in Zuidoost-Azië de pandemie beter hebben beheerd dan de democratieën in de regio.’

Een analyse van juni door het Amerikaanse Instituut voor Vrede (USIP) stelt dat Zuid-Aziatische landen bezorgd zijn over autoritarisme, aangezien regeringen de pandemie gebruiken als excuus om strikte maatregelen af te dwingen en tegenstanders aan te vallen. De analyse wijst er ook op dat sommigen de successen bij het bestrijden van het virus zouden kunnen associëren met autoritaire beslissingen.

‘Er is een perceptie dat autoritaire regimes in Zuidoost-Azië de pandemie beter hebben beheerd dan de democratieën in de regio, een verhaal dat wordt gesteund door China om de eigen prestaties te propageren, ondanks nog grotere succesverhalen in Zuid-Korea en Taiwan’, stelt de analyse.

Regionale samenwerking

Ondanks de uitdagingen hebben de landen in de regio elkaar ook gesteund. Volgens CSIS hebben veel van de Zuidoost-Aziatische landen donaties aan elkaar gedaan en geaccepteerd. China kreeg kritiek van landen buiten de regio vanwege pogingen om een “maskerdiplomatie” te starten, waardoor landen in Europa cynisch waren over China’s donaties, maar de buurlanden accepteerden deze.

Volgens CSIS heeft de Chinese regering, samen met private partners zoals Alibaba en Jack Ma Foundations, mondkapjes geleverd aan buurlanden, naast andere diensten zoals testkits. De secretaris-generaal prees de regionale samenwerking in deze tijd van crisis.