"Vooral EU wint bij akkoord met Centraal-Amerika"

Het Associatieakkoord tussen de EU en Centraal-Amerika houdt in dat beide partijen hun markten openstellen voor elkaars producten. De EU krijgt zo ruim baan om bijvoorbeeld auto’s en machines te verkopen en te investeren in financiën, communicatie en transport. Centraal-Amerika kan zijn rundvlees, rijst, suiker en textiel kwijt aan de EU, een markt van 500 miljoen consumenten.

De Europese Unie is vandaag een van de belangrijkste handelspartners van Centraal-Amerika. Daarbij domineert Europa: in 2010 bedroeg het overschot op de handelsbalans 5,2 miljard euro, de Europese export naar Centraal-Amerika was goed voor 25,9 miljard euro.

Definitief akkoord

De EU en de regeringen van El Salvador, Honduras, Nicaragua, Costa Rica, Panama en Guatemala ondertekenden de basistekst van Associatieakkoord al in mei 2010 in Madrid. Dat was het resultaat van drie jaar onderhandelen.

De voorbije twee jaar moest het akkoord een lange, technische procedure doorlopen. Die eindigt deze maand met de ondertekening van het definitieve akkoord. Dat gebeurt op 28 en 29 juni in de Hondurese hoofdstad Tegucigalpa.
Nadien moet het akkoord nog geratificeerd worden door het Europees Parlement en door de parlementen van de verschillende landen.

Nationalisering in Bolivia en Argentinië

Volgens Francisco Robles Rivera van de Universiteit van Costa Rica heeft de EU met dit akkoord geen andere bedoeling dan “de consolidering van haar wettelijke kaders voor haar investeringen in de regio.” Dat is met name belangrijk “in de huidige context, waarbij bedrijven met Spaans kapitaal, vooral in de energiesector, genationaliseerd worden in Bolivia en Argentinië.”

“Via nieuwe wetgeving op het vlak van investeringen probeert men in de regio meer ruimte te creëren om Europees kapitaal makkelijker te laten opereren, vooral op het vlak van verzekeringen, telecommunicatie, mijnbouw, toerisme en andere diensten.”

Virgilio Álvarez van de Latijns-Amerikaanse Faculteit voor Sociale Wetenschappen merkt op dat “spijtig genoeg alle bilaterale en multilaterale handelsakkoorden uiteindelijk vooral diegene ten goede komen die het meeste heeft. Daardoor zijn ze ook asymmetrisch.”

Niettemin vindt hij het “belangrijk en noodzakelijk” dat zo’n akkoord met de EU gesloten wordt. “Het zal ons toelaten vooruit te gaan in de Centraal-Amerikaanse integratieprocessen. En, in tegenstelling tot het Vrijhandelsakkoord met de Verenigde Staten, bevat het ook niet-commerciële elementen.”

Ook ontwikkeling

Het Associatieakkoord heeft als ontwikkelingsdoelstellingen onder meer de verbetering van de situatie van de inheemse volken, justitie en veiligheid, milieubescherming, de strijd tegen de klimaatverandering, energie en transport.

Bovendien wil het akkoord een politieke dialoog stimuleren rond een reeks gemeenschappelijke waarden zoals het respect voor democratische principes en fundamentele rechten. Dat maakt het onder meer mogelijk dat Europa haar ervaring ter beschikking stelt voor het integratieproces in Centraal-Amerika, zegt Álvarez.

Magere quota

Andere organisaties zien het akkoord als een ernstige bedreiging voor Centraal-Amerika. “Europa is erin geslaagd voorrang te geven aan haar commerciële belangen, ten nadele van de traditionele economische samenwerking in de richting van een consolidering van de democratie, bestuurbaarheid en ontwikkeling in Centraal-Amerika”, zegt het Meso-Amerikaans Initiatief voor Handel, Integratie en Ontwikkeling.

“Centraal-Amerika verkreeg magere toegangsquota voor landbouwproducten zoals suiker, textiel, vlees en rijst”, terwijl de EU “erin geslaagd is de Centraal-Amerikaanse markten te openen voor een breed gamma van landbouw- en industriële producten die voor haar belangrijk zijn, zoals zuivelproducten, voertuigen, medicijnen, machines, enzovoort.”

De niet-gouvernementele organisatie merkt ook op dat Centraal-Amerika er op het vlak van arbeids- en milieubescherming op achteruitgaat in vergelijking met andere verdragen, aangezien “het akkoord met de EU niet in sancties voorziet voor wie deze rechten schendt in functie van commerciële belangen.”

Helft leeft in armoede

Het succes van het akkoord zal afhangen van “het creëren van publieke diensten die nu zo goed als ontbreken op het platteland in de regio, onder meer onderwijs, gezondheidszorg, wegen en andere kanalen voor commerciële communicatie”, zegt expert Jonathan Menkos, van het niet-gouvernementele Centraal-Amerikaans Instituut voor Fiscale Studies.

Naar schatting de helft van de 43 miljoen inwoners van Centraal-Amerika leeft in armoede, vooral in plattelandsgebieden. De regio moet zich daarom op andere markten richten, zoals Zuid-Afrika, Rusland, China of India, zegt Menkos.

Het Associatieakkoord met de EU “zou de zone voordeel kunnen opleveren als men alle producten van de regio op een bevoorrechte manier toegang geeft, vooral fruit en groente, andere gewassen en sommige afgewerkte producten.” Studies van de Economische Commissie voor Latijns-Amerika en de Caraïben (Cepal), een VN-instelling, wijzen in die richting, aldus Menkos.