Voormalige politieke gevangenen bezoeken martelkamers
Katy Salmon
16 februari 2003
Na Zuid-Afrika en de Latijns-Amerikaanse wereld krijgt ook Kenia een waarheidscommissie. Nadat de National Rainbow Coalition bij de verkiezingen van eind vorig jaar komaf maakte met de 39-jarige alleenheerschappij van de Kenya African National Union (KANU), wordt het tijd de wonden te likken. Afgelopen week bezocht minister Raila Odinga een bezoek aan de folterkamers waarin hij onder het vorige bewind zat opgesloten.
Het Nyayo House, een regeringsgebouw met 26 verdiepingen in het centrum van Nairobi, was bij mensenrechtenactivisten jarenlang berucht als een oord waar brutale martelpraktijken werden bedreven. De regering heeft nu besloten er een museum van te maken, een nationaal monument van de schande. Tweeduizend gevangen werden er gefolterd, naar schatting een kwart van hen overleefde het niet.
Achter de vier meter brede stalen deur in de ondergrondse parkeergarage bevindt zich een hek en daarachter een smalle gang met twaalf cellen die gedeeltelijk onder water staan. Gevangenen zaten naakt in het donker en moesten het geregeld zonder eten of drinken stellen. Dit was ons Auschwitz, zegt Odinga. We moeten dit bewaren om de Kenianen eraan te herinneren dat de vrijheid duur betaald is geweest. Schoolkinderen kunnen hier iets van leren. Ons volk mag nooit meer een despotisch regime tolereren dat zijn onderdanen zoiets aandoet.
Vier voormalige gevangenen halen pijnlijke herinneringen op bij hun eerste bezoek. Jij had een matras op de grond, voor mij bleef er een meter plaats over. Ik liep heen en weer tot ik duizelig werd en omviel, zegt parlementslid Wanyiri Kihoro, die in 1986 gedurende 74 dagen vastzat. 24 dagen kreeg ik geen eten of drinken. Ik had geen kleren en leefde in het water, als een menselijk amfibie. Zo onmenselijk ben ik nooit behandeld. Parlementslid Kihoro kreeg naar eigen zeggen een schadevergoeding aangeboden, maar wilde die niet aanvaarden. Op die manier lijkt het alsof ik word omgekocht.
De ondervragingen vonden plaats op de 26ste verdieping. We werden er ‘s ochtends naartoe gebracht, vertelt Odinga, die gevangen zat in 1988 en 1990. Eerst probeerden ze je op vriendelijke wijze te overtuigen. Op dag twee begonnen ze je te intimideren. Op de derde dag kwam er geweld aan te pas. Israel Agina zat het langst vast van iedereen, 96 dagen aan een stuk, en herinnert zich de doodsbedreigingen. Ze zeiden me dat ze de toestemming hadden van president Moi om me van kant te maken. Maar ik bleef bij mijn standpunt. Kenianen willen kunnen zeggen wat ze willen zonder daarvoor in de gevangenis te belanden.
Volgens Odinga zal de nieuwe regering heel snel een waarheidscommissie oprichten naar Zuid-Afrikaans model. We willen verzoening, geen wraak. De mensen moeten de kans krijgen om elkaar te vergeven zodat we als volk samen werk kunnen maken van de toekomst, aldus de minister.
Een hoge verantwoordelijke van de Wereldbank kondigde dinsdag in Nairobi aan dat Kenia opnieuw aanspraak kan maken op leningen om het gat in zijn begroting te dichten. Het tekort bedraagt 685 miljoen euro, ruim meer dan de 385 miljoen euro die was voorspeld voor juni 2003. De Wereldbank had haar steun in 2001 opgeschort omwille van de corruptie onder president Moi. De nieuwe regering heeft een anticorruptiewet klaargestoomd die later deze maand voor het parlement komt. Het IMF heeft laten verstaan eveneens opnieuw steun te verlenen, wanneer de wet erdoor komt.