Voortgang in strijd tegen clustermunitie overschaduwd door oorlog in Oekraïne

Clustermunitie is een vorm van artillerie die het doelgebied overspoelt met een groot aantal kleinere bommen (submunitie). Die verspreiden zich alvorens te exploderen, waardoor de kans op schade en slachtoffers toeneemt.

Stéphane De Greef, Landmine and Cluster Munition Monitor (CC BY 2.0)

In het donderdag verschenen rapport Cluster Munition Monitor 2022, stellen onderzoekers van mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) vast dat de Russische overheidstroepen clustermunitie gebruiken bij aanvallen op Oekraïense doelwitten. Lokale activisten, journalisten en anderen meldden ‘honderden clustermunitie-aanvallen door Russische troepen in ten minste tien van de 24 provincies van Oekraïne’.

Er vielen in de eerste helft van dit jaar al minstens 689 burgerslachtoffers in Oekraïne door het gebruik van clustermunitie, drie keer meer dan het globale totaal in 2021.

Ook Oekraïense troepen hebben minstens drie keer clustermunitie ingezet sinds het begin van het conflict, aldus het rapport.

Er vielen in de eerste helft van dit jaar al minstens 689 burgerslachtoffers in Oekraïne door het gebruik van clustermunitie, drie keer meer dan het globale totaal in 2021.

Mary Wareham van HRW noemt het gebruik van clustermunitie in Oekraïne ‘verschrikkelijk’, en stelt dat het gebruik ervan bovendien het landschap steeds meer vervuilt met explosieven. ‘Ze vormen een fundamenteel obstakel voor de hulpverlening in het land’, zegt ze.

Willekeurige schade

Clustermunitie is een vorm van artillerie die het doelgebied overspoelt met een groot aantal kleinere bommen (submunitie). Die verspreiden zich alvorens te exploderen, waardoor de kans op schade en slachtoffers toeneemt. Ook na het conflict blijven deze wapens een bedreiging vormen, aangezien onontplofte submunitie maanden later nog slachtoffers kan maken.

Vanwege de wijdverbreide en willekeurige schade die ze veroorzaken zijn deze wapens door 110 landen ter wereld verboden onder het Clustermunitieverdrag. Dat verbiedt het gebruik, de opslag, het vervoer en de productie van deze wapens. Rusland noch Oekraïne hebben het verdrag ondertekend.

Ook in Syrië heeft Rusland veelvuldig clustermunitie ingezet in dichtbevolkte gebieden.

Het gebruik in Oekraïne overschaduwt het feit dat de meeste landen vooruitgang boeken bij het uitbannen van clustermunitie. Twaalf landen hebben afgelopen jaar de opkuis van met clustermunitie verontreinigd land voltooid.

Ook in Syrië heeft Rusland veelvuldig clustermunitie ingezet in dichtbevolkte gebieden. Eerder onderzoek van inlichtingencollectief Bellingcat suggereert ook dat de Russische troepen al sinds het begin van de invasie in Oekraïne clustermunitie gebruiken.

Onontplofte munitie

Wereldwijd zijn er ook 149 dodelijke slachtoffers gemeld door onontplofte restanten van clustermunitie.

‘Verschrikkelijk genoeg maakten kinderen twee derde uit van alle slachtoffers van clustermunitieresten’, zegt onderzoekster Loren Persi. ‘Het is duidelijk dat deze wapens nooit mogen worden gebruikt, waar dan ook.’