VS stellen zich buiten tabaksverdrag
Barbara Litzlbeck en Ann De Ron
09 november 2005
De VS hebben de ratificatiedeadline gemist van het antitabaksverdrag, het eerste internationale gezondheidsverdrag. Daardoor zit Washington niet mee aan tafel als 120 landen waaronder ook België en Nederland en zelfs dé tabaksproducent Brazilië zullen stemmen over de reclame of de verkoop van tabak. Intussen zetten de Amerikaanse tabaksgiganten alles op alles om de invloed van het verdrag wereldwijd in te dammen.
Gisteren (dinsdag) verstreek de deadline voor de ratificatie van het internationale tabaksverdrag. Dat verdrag legt beperkingen op aan de verkoop en de reclame van tabak, zoals bijvoorbeeld waarschuwingen op sigarettenpakjes. In de VS, die het ondertekenden in 2004, is het verdrag nooit in het parlement geraakt.
Parlementen in twaalf andere landen repten zich de laatste dagen om het verdrag alsnog te ratificeren. Onder meer in Bulgarije, Ierland, Namibië en de Verenigde Arabische Emiraten werd het verdrag op de valreep goedgekeurd. Ook Brazilië, de grootste tabaksproducent ter wereld, ratificeerde na veel debat. In België ratificeerde Vlaanderen op 17 oktober; de Franstalige Gemeenschap, de Duitstalige Gemeenschap, het Brussels Gewest, het Waals Gewest en het federale parlement deden dat al eerder. Nederland ratificeerde het verdrag al op 27 januari 2004.
In het totaal 110 landen kunnen in februari mee aan de tafel zitten in Genève, op de eerste Tabaksconferentie in Geneve. Daar zullen ze de toepassingen bespreken van de internationale voorschriften van het eerste wereldwijde gezondheidsverdrag. Het verdrag zelf is al van kracht sinds 27 februari dit jaar.
De VS zijn de grootste exporteur van sigaretten en tabaksproducten. Heeft de Amerikaanse regering zich laten inpakken door de machtige antitabaklobby? Amerikaanse tabakbedrijven, Philip Morris in het bijzonder, geven miljoenen dollars aan verkiezingcampagnes. Het gros van het geld gaat naar de Republikeinse Partij, die de president en de senaat controleert, zegt Chris Bostic van de Framework Convention Alliance for Tobacco Control, een koepel van 200 ngo’s uit 80 landen die ervoor wil zorgen dat het verdrag maximaal wordt toegepast. De regering Bush is erg bedrijfsgezind en ziet het verdrag vooral vanuit financieel perspectief.
De American Lung Association vindt het jammer dat de VS de boot missen voor zo’n belangrijk verdrag. Elke dag proberen nog steeds bijna 6000 Amerikaanse kinderen de sigaret. 2000 daarvan worden rokers. Ongeveer 4,5 miljoen Amerikanen roken.
Philip Morris/Altria en British American Tobacco (BAT) hebben het ratificatieproces op elk continent proberen te dwarsbomen, zegt Kathryn Mulvey, de directeur Corporate Accountability International, een drukkingsgroep uit Boston. In Guatemala resulteerde dat in wetsvoorstellen die obstakels in de weg legden voor het verdrag. In Nigeria heeft BAT cashprijzen aan journalisten beloofd voor tabaksvriendelijke artikels, zegt ze.
Thailand, een land met een recordaantal rokers, heeft al successen geboekt in de strijd tegen de sigaret. Het tabakverbruik ging er tussen 1992 en 2001 met een vijfde op achteruit. Maar in de meeste ontwikkelingslanden groeit het tabakverbruik de jongste jaren, blijkt uit cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO). Die trend is gelinkt aan de dalende tabakconsumptie in het Noorden.
Als de huidige trend aanhoudt, dragen de ontwikkelingslanden in 2030 bij tot 70 procent van de epidemie, zegt Mulvey. De ontwikkelingslanden die het doelwit waren van agressieve tabakcampagnes op zoek naar nieuwe expansiemarkten hebben het meest te verliezen. (MM/ADR)