Watertekorten kunnen leiden tot "massamoorden"

In de komende tien jaar zullen “veel landen die belangrijk zijn voor de Verenigde Staten, bijna zeker te maken krijgen met waterproblemen zoals tekorten, slechte waterkwaliteit of overstromingen. Dat vergroot het risico op instabiliteit en falen van de staat, en op regionale spanningen”, stelde de Nationale Veiligheidsdienst in maart.

In juli voorspelde Chris Kojm, voorzitter van de Nationale Veiligheidsraad, dat tegen 2030 bijna de helft van de wereldbevolking (momenteel meer dan 7 miljard) leeft in gebieden met ernstige waterproblemen. Daardoor zou het risico op “massamoorden” toenemen.

De krant New York Times citeerde onlangs Timothy Snyder, hoogleraar geschiedenis aan Yale University, die tijdens een symposium zei dat een “ecologische paniek” in de komende decennia kan leiden tot massamoorden.

Upmanu Lall, directeur van het Watercentrum van de Columbia University, relativeert de doemverhalen. “Ik voorzie niet direct massamoorden als een gevolg van watertekorten”, zegt hij.

Lall verwacht ook geen transnationale oorlogen of conflicten over water. “Maar ik verwacht wel dat de concurrentie in sommige grote landen zoals India kan leiden tot aanzienlijk interne tweedracht, terrorisme en sektarische conflicten.” Om dat te voorkomen, zegt hij, moet er nu actie worden ondernomen.

Droogte

Een mogelijk toekomstig watertekort is een van de onderwerpen waarover gediscussieerd wordt tijdens de Waterconferentie in Stockholm die nog tot en met vrijdag duurt.

Volgens Lall is het zeer realistisch dat de helft van de wereldbevolking tegen 2030 met ernstige waterproblemen zal kampen, zelfs zonder de klimaatverandering, als er geen maatregelen worden genomen. “Het gaat om een dringende uitdaging, vooral omdat ons megadroogten te wachten staan, zoals dit jaar in de Verenigde Staten en India.”

De gevolgen van droogte kunnen groot zijn, waarschuwt hij. “Maar als we nu ingrijpen, vooral als het gaat om inefficiënt waterverbruik in de landbouw, kunnen we een ramp voorkomen.”

Concrete wereldwijde stappenplannen zijn er echter nog niet. “Het is belangrijk dat dit op de hoogste niveaus wordt opgepakt om aanzienlijke problemen voor de bevolking en economie te voorkomen”, zegt Lall.

Technologie

Gary White van Water.Org verwacht dat watertekorten in de komende jaren conflicten zullen veroorzaken. “Vooral in dichtbevolkte arme gebieden waar tekorten heersen. Maar ik geloof ook dat overheden uiteindelijk hun beleid zullen veranderen om grote conflicten te voorkomen.”

White wijst erop dat er veel acute tekorten zullen ontstaan die aanzienlijke impact zullen hebben op mens en economie. Maar meestal ontwikkelt een watercrisis zich relatief langzaam vergeleken met andere natuurrampen, wat tijd geeft om ervan te leren, zegt White. “Hopelijk leidt dat tot oplossingen.”

“Deze crisissen en conflicten zullen wel juist de armen treffen, want de rijkeren kunnen technologie inzetten om bijvoorbeeld water te zuiveren of te ontzilten, of water te transporteren over grote afstanden. Voor een arme bevolking is dat veel moeilijker.”

Gratis water

Op de vraag of de VN-verklaring uit 2010 dat water een basisrecht is zich moet vertalen in het gratis verschaffen van water aan armen, zegt Lall: “Ik vind dat het een basisrecht moet zijn dat iedereen in staat is te betalen voor schoon drinkwater. De betaling moet in verhouding staan tot de middelen die mensen hebben.”

Momenteel betalen armen vaak meer per eenheid water dan rijken, gerekend in geld of arbeid die geïnvesteerd wordt om het water te verkrijgen. Ook zijn armen vaak niet verzekerd van een goede kwaliteit water, zegt Lall.

Betalen voor water geeft de gebruiker rechten: hij kan eisen stellen aan de kwaliteit en dat verhoogt de druk op leveranciers of overheden om schoon water te leveren. Op plaatsen waar mensen dat met succes hebben gedaan, is volgens Lall de prijs van water voor armen gedaald en zijn de kosten voor rijken niet toegenomen.