Exclusief interview met twee Soedanese diplomaten over referendum
Van zondag 9 tot vrijdag 15 trekken de Zuid-Soedanezen naar de stembus om één van de meest historische knopen van het land en het continent door te hakken: Zal Soedan verder gaan als één land, of kunnen we ons binnen zes maanden verwachten aan een nieuw Afrikaans land? MO* legde eind november, in volle voorbereiding van het referendum, de vinger aan de pols bij de vertegenwoordiging van de “twee Soedans” in Brussel. We spraken met Madi Elfatih, woordvoerder van de ambassade van Soedan en Dr. Francis Nazario, hoofd van de vertegenwoordiging van Zuid-Soedan.
MO*: Wat is de positie van de centrale overheid in Khartoem over de uitkomst van dit referendum?
Elfatih: Wij zijn voor de eenheid van het land. Maar we willen bovenal een herneming van het conflict vermijden. Onze voorkeur gaat dus uit naar één staat. Als er een splitsing moet komen, dan twee staten met een bevoorrechtte relatie. Daarom vonden wij dat er bepaalde cruciale dingen besproken moesten worden, zoals de grenzen of de schulden, voor dat het referendum er kwam, omdat die mogelijks tot conflicten zouden kunnen leiden. Maar voor de Zuiderlingen is de datum van het referendum echter heilig.
MO*: Waarom willen de Zuiderlingen per se een eigen land?
Nazario: We hebben genoeg geleden. 45 jaar oorlog en we hebben meer dan 2 miljoen mensen verloren. Onze mensen hebben met hun bloed betaald voor hun vrijheid. De manier waarop de verschillende overheden in Khartoem het conflict hebben gemanipuleerd heeft ons de indruk gegeven dat zij niet met ons in een land willen zijn.
Elfatih: Ik denk niet dat de overgrote meerderheid van de Soedanezen voor de splitsing van het land is. De Zuiderlingen in het Noorden zouden het liefst in één land blijven. Zo ook de Islamitische Zuiderlingen en de Soedanezen, zowel in het Noorden als het Zuiden, die altijd al in het land hebben gewoond. Er zullen maar enkele leiders voordeel halen uit een splitsing. Vooral de dominerende Dinka stam en zij die uit Amerika, Australië of Europa zijn gekomen, speciaal om leiders te zijn in een nieuw land.
MO*: Het vredesakkoord van 2005 gaf de centrale overheid vijf jaar de tijd om de eenheid aantrekkelijk te maken voor de Zuid Soedanezen. Waar zijn ze de mist in gegaan?
Nazario: We hebben in de afgelopen vijf jaar getracht om de bestaande discriminerende wetten via legale weg te veranderen. Maar Khartoem heeft er op aangedrongen om ze te laten zoals ze zijn. Zonder enige ruimte voor aanpassingen. Khartoem wil absoluut een islamitische staat oprichten en kan niet omgaan met diversiteit. Ook de geschiedenis heeft een zekere impact op de relatie tussen noord en zuid. In 14e en 15e eeuw zijn de Zuiderlingen door de Noordelingen als slaven verkocht. Tot op de dag van vandaag worden de Zuiderlingen bekeken als ex-slaven. Daarom willen we een eigen seculiere en democratische staat, waarin we ons thuis zullen voelen. Dat is de grootste reden voor ons Zuiderlingen om geen deel meer uit te maken van het huidige Soedan.
MO*: Maar de Islamitische wet is vandaag toch niet van toepassing op het Zuiden?
Nazario: Neen, maar wel in de hoofdstad. Die wordt geacht de hoofdstad van heel het land te zijn, niet enkel van de moslims.
Elfatih: Khartoem verplicht niemand om de hoofddoek te dragen. Mensen mogen thuis ook wijn drinken, het is alleen niet te verkrijgen op straat of in bars. Men mag ook relaties hebben met eender wie, maar er zullen nooit bordelen zijn in Khartoem. De meerderheid in Khartoem is moslim, waarom zouden we dan alles moeten aanpassen? De Sharia is volgens mij dus geen probleem.
MO*: Het gaat nu in essentie dus om meningsverschillen rond burgerrechten?
Nazario: Inderdaad, maar er zijn ook economische problemen, zoals de verdeling van de rijkdommen. In de afgelopen vijf jaar hebben we de rijkdom van het Zuiden verdeeld met de rest van het land. Wij hebben echter geen aandeel gekregen in die van het Noorden. Zelfs met ons aandeel van 50 % is er volgens rapporten van Global Witness geknoeid en heeft het Noorden ons in de laatste jaren maar 24% gegeven.
MO*:Wat verwacht Khartoem van het referendum?
Elfatih: Ik wil zeker geen voorspellingen doen. Als het referendum op een correcte wijze verloopt, en de wil van de Zuiderlingen reflecteert, zullen we eender wat aanvaarden. Daarom hebben we onder andere de Europeanen gevraagd om mee te komen observeren.
MO*: Wat als jullie met hen van mening verschillen over het correcte verloop van het referendum?
Elfatih: Wij willen echt geen problemen creëren. Als er massale fouten gebeurd zijn, zullen we uiteraard reageren. Maar als er hier en daar onregelmatigheden zijn zullen we dat over het hoofd zien en het aan logistieke problemen wijten.
MO*: Hoe snel zou het Zuiden een onafhankelijke staat kunnen zijn?
Nazario: Momenteel hebben we ons vooral gericht op het referendum. Maar natuurlijk werken we tezelfdertijd ook aan de creatie van een staat. De overgangsperiode zal zes maanden zijn. De resultaten zullen onmiddellijk na het referendum bekend gemaakt worden, rond 20 januari. Een vlag hebben we al, momenteel werken we nog aan het volkslied. Een eventuele eigen munt is iets dat we met Khartoem zullen moeten onderhandelen na het referendum.
MO:* Welke naam zou de nieuwe onafhankelijke staat krijgen?
Nazario: Op korte termijn zullen we de naam Zuid-Soedan behouden, omdat die nu bij iedereen gekend is. Maar na verloop van tijd zullen de Zuiderlingen mogen kiezen of ze deze willen behouden of niet. Opnieuw via een referendum.