Wereldbank: ‘Herbestemmen van miljarden dollars aan schadelijke subsidies kan klimaatstrijd snel vooruithelpen’

Axel Van Trotsenburg, de operationeel directeur van de Wereldbank, zegt dat we door subsidies juist te besteden de dringendste uitdagingen voor het klimaat aan zouden kunnen.

Simone D. McCourtie/World Bank (CC BY-NC-ND 2.0)

De miljarden die nodig zijn voor de klimaatstrijd liggen voor het rapen. Tenminste :als we willen kijken naar de subsidies die nu nog steeds in fossiele brandstoffen worden gepompt, maar ook in het in stand houden van landbouw- en visserijpraktijken zoals we die nu kennen. Dat zegt een nieuw rapport van de Wereldbank.

Volgens het rapport, Detox Development: Repurposing Environmentally Harmful Subsidies, worden er miljarden dollars verspild aan subsidies die gebruikt kunnen worden om klimaatverandering tegen te gaan in plaats van de planeet en mensen te schaden.

De wereldwijde directe overheidsuitgaven in de 3 geldverslindende sectoren (landbouw,

visserij en fossiele brandstoffen) bedragen meer dan 1000 miljard per jaar.

In het rapport berekende de Wereldbank namelijk dat de wereldwijde directe overheidsuitgaven in de drie geldverslindende sectoren (landbouw, visserij en fossiele brandstoffen) meer dan 1000 miljard dollar per jaar bedragen, wat ongeveer overeenkomt met de omvang van een grote economie als Mexico.

Geld op de verkeerde plekken

Om de consumptie van fossiele brandstoffen te subsidiëren, geven landen nog steeds zes keer meer budget uit als wat ze onder het klimaatakkoord van Parijs beloofd hebben om vrij te maken voor hernieuwbare energie en CO2-arme ontwikkeling.

‘Mensen zeggen dat er geen geld is voor het klimaat, maar dat is er wel, alleen zit het op de verkeerde plekken’, zegt Axel van Trotsenburg, operationeel directeur van de Wereldbank. ‘Als we de duizenden miljarden dollars die worden uitgegeven aan verkwistende subsidies zouden kunnen herbestemmen en inzetten voor groenere doeleinden, zouden we samen veel van de meest urgente uitdagingen van de planeet kunnen aanpakken.’

Impliciete subsidies

In het rapport staat ook dat in 2021 overheidssubsidies ter waarde van 577 miljard dollar werden gestoken in het kunstmatig laag houden van de prijs van vervuilende brandstoffen zoals olie, gas en kolen. Dit heeft de klimaatverandering doen verergeren en heeft geleid tot luchtvervuiling, ongelijkheid, inefficiëntie en een stijgende schuldenlast. Het ombuigen van deze subsidies zou enorme budgetten vrijmaken voor meer productieve en duurzame doeleinden.

Volgens de auteurs is het immers perfect mogelijk om deze subsidies gradueel uit te faseren en in te zetten in de broodnodige transitie en de overgang naar groene banen voor iedereen.

Het probleem is groter dan enkel de directe overheidsuitgaven. De Wereldbank evalueert eveneens de schadelijke impact van impliciete subsidies die jaarlijks 6000 miljard dollar bedragen. Dit zijn de kosten voor mensen en de planeet van vervuiling, de uitstoot van broeikasgassen, verkeersopstoppingen en het verwoesten van de natuur die indirect het gevolg zijn van de toekenning van deze subsidies.

Zo veroorzaakt luchtvervuiling - door de verbranding van olie, gas en kolen - jaarlijks zeven miljoen vroegtijdige sterfgevallen. Vooral arme mensen worden getroffen.

Landbouw en visserij

In de landbouw zorgen directe subsidies van meer dan 635 miljard dollar per jaar voor een excessief gebruik van meststoffen die de bodem en het water aantasten en schadelijk zijn voor de gezondheid van mensen. Subsidies voor producten zoals soja, palmolie en rundvlees zorgen ervoor dat boeren bossen blijven kappen voor landbouwgrond. Volgens de Wereldbank zijn deze subsidies verantwoordelijk voor 14% van het jaarlijkse bosverlies.

‘Met betere inzichten over het herbestemmen van subsidies en een goede planning kunnen we mensen een veel betere levenskwaliteit geven en voor onze planeet een toekomst garanderen.’

Visserijsubsidies, elk jaar goed voor meer dan 35 miljard dollar, zijn een belangrijke oorzaak van afnemende visbestanden, te grote vissersvloten en dalende winstgevendheid. Aangezien meer dan één miljard arme mensen het grootste deel van hun dierlijke eiwitten uit vis halen, is het van cruciaal belang dat de visbestanden in de wereld weer gezond worden, stellen de auteurs van het rapport.

Toekomst

‘Met betere inzichten over het herbestemmen van subsidies en een goede planning kunnen we mensen een veel betere levenskwaliteit geven en voor onze planeet een toekomst garanderen’, zegt Richard Damania, hoofdeconoom van de Sustainable Development Practice Group bij de Wereldbank. ‘Er is al veel kennis over subsidiehervormingen, maar het implementeren ervan is niet eenvoudig vanwege vastgeroeste belangen, uitdagende politieke dynamieken en nog enkele andere obstakels.’

Ondanks de uitdagingen pleiten de auteurs ervoor om publieke acceptatie op te bouwen rond subsidiehervormingen door er transparant over te communiceren, mensen en bedrijven voldoende tijd te geven om zich aan te passen en duidelijk uit te leggen hoe de vrijgekomen inkomsten opnieuw geïnvesteerd zullen worden en ze ontwikkeling op de langere termijn zullen stimuleren.