Werkloosheid schudt Braziliaanse vakbonden wakker

De Braziliaanse vakbonden waren ingedommeld na jaren van economische groei en almaar toenemende tewerkstelling. Maar nu gaat het opeens bergaf. Volgens voorlopige cijfers van het Braziliaanse ministerie van Arbeid gingen er in december 2008 600.000 banen verloren in de industrie. Iedereen verwacht de komende maanden nog meer slecht nieuws. De kranten staan vol met berichten over massale afdankingen.

Ontslagen vermijden

Nog meer ontslagen vermijden is het belangrijkste doel van de sociale onderhandelingen die de vakbondskoepels en de werkgeversfederatie van Sao Paulo (FIESP) de voorbije week hebben aangevat. De deelstaat Sao Paulo is goed voor 40 procent van de industriële activiteit van heel Brazilië. De ondernemers zeggen dat alleen het terugschroeven van de lonen en andere kostenbesparingen kunnen vermijden dat de werkloosheid verder oploopt.
Força Sindical, een vakbondskoepel die 4,8 miljoen werknemers in de deelstaat Sao Paulo vertegenwoordigt, wil daar op ingaan maar eist in ruil langdurige garanties voor de tewerkstelling. Ook mag er niet zo sterk worden beknibbeld op de lonen als op de werktijd. Grote ondernemers hebben al laten horen dat er van werkgelegenheidsgaranties geen sprake kan zijn en dat de lonen gelijk moeten dalen met de arbeidstijd.
De Central Única dos Trabalhadores (CUT), de grootste vakbondskoepel van het land en een bondgenoot van de linkse regering van president Luiz Inácio Lula da Silva, wil helemaal niet onderhandelen over loonsvermindering. Maar een van de leden van de CUT, een vakbond die de werknemers van een chemisch bedrijf vertegenwoordigt, zou de formule wel al geaccepteerd hebben. Het illustreert hoe ernstig sommige vakbonden de crisis inschatten.

Hoog rentepeil

De vakbondskoepels proberen ook op andere fronten het banenverlies tegen te gaan. Van de regering eisen ze dat die de Nationale Bank onder druk zet om de extreem hoge basisrentevoet te verlagen. Força Sindical wil daarover woensdag in de hoofdstad Brasilia betogen. Op die dag maakt de Nationale Bank de nieuwe rentevoet bekend die de volgende 45 dagen zal gelden. Een lager rentepeil geeft bedrijven en consumenten meer zuurstof.
De slechte vooruitzichten en de kredietschaarste speelt in de eerste plaats de Braziliaanse automobielsector parten. De automakers zijn megabedrijven en kunnen een periode van teruglopende verkoopcijfers wel even uitzingen, maar dat is niet het geval voor veel toeleveranciers. De kleine en middelgrote bedrijven die auto-onderdelen maken, moeten meteen kosten besparen als de vraag terugloopt.
De Braziliaanse regering kondigde in december belastingverminderingen goed en vergemakkelijkte de kredietverlening aan potentiële kopers om de automobielnijverheid te helpen. Dat deed de verkoopcijfers weer wat verbeteren, maar het was onvoldoende om de verliezen van oktober en november goed te maken.
Bovendien hebben sommige automakers toch al het mes gezet in hun personeelsbestand. Vooral tijdelijke werknemers kregen de bons, terwijl ook veel onderaannemers bedankt worden voor hun diensten. Minister van Arbeid Carlos Lupi maakte zich daar heel boos over. Volgens hem moeten de bedrijven in ruil voor de steunmaatregelen hun personeel in dienst houden.
Intussen voelt heel de Braziliaanse economie de gevolgen van de crisis. De industrie heeft het het zwaarst te verduren. Volgens de gezaghebbende Stichting Getulio Vargas daalde de industriële productie in december met 13,5 procent. De gevolgen voor de werkloosheid duiken meestal met enige vertraging op in de officiële werkloosheidscijfers. Maar volgens experts is het nu al duidelijk dat bedrijven bezig zijn preventief af te slanken. Dat kan de recessie nog in de hand werken.