Witte Huis onder druk door behandeling terrorismeverdachten (analyse)

De druk vloeit voort uit amendementen die in juli werden opgesteld door senator John McCain, een oud-gevechtspiloot die tijdens de oorlog in Vietnam gevangen zat in het beruchte ‘Hanoi Hilton’, en drie andere Republikeinen. Als ze worden aangenomen, wordt wrede, inhumane of vernederende behandeling of straf, zoals die in de Amerikaanse grondwet gedefinieerd zijn, verboden. Ook mag elke verhoortechniek die niet is goedgekeurd in de ‘Field Manual’ (militair handboek) van het Amerikaanse leger, dan niet meer worden toegepast. Het handboek is in overeenstemming is met de Conventies van Genève.

Tot nu toe wist Bill Frist, leider van de meerderheid in de Senaat, te voorkomen dat de amendementen in stemming werden gebracht. De regering herhaalde vorige week dat ze een veto zal uitspreken over de Defensiewet van 2006 als ze worden aangenomen.

Maar de amendementen worden nu al gesteund door elf Republikeinse senatoren.
Ze krijgen bijval van bijna dertig voormalige generaals, inclusief de voormalige stafchef van het Amerikaanse leger, generaal John Shalikashvili, de eerste leidinggevende van de Amerikaanse operatie in Irak, luitenant-generaal Jay Garner en Vietnam-veteraan Pete Peterson, die later Amerikaans ambassadeur in Vietnam werd.

Het misbruik van gevangenen schaadt de Amerikaanse zaak, brengt militairen in het buitenland in gevaar en is vloek over de waarden die Amerika generaties lang heeft hoog gehouden, schreven de gepensioneerde generaals deze week aan McCain. Ze noemden het legerhandboek de goudstandaard voor een effectieve, wettige en humane behandeling van gevangenen. Als het handboek gevolgd was, dan was er geen Abu Graibschandaal ontstaan.

De amendementen kregen onlangs zelfs steun van twee medewerkers van American Enterprise Institute (AEI), dat bekend staat als verdediger van het Pentagon-standpunt dat de VS zich niet aan de Conventies van Genève hoeven te houden. Het effect van het huidige beleid van het Pentagon is dat militairen tegenstrijdige instructies krijgen, en vervolgens als schuldige worden aangewezen als het fout gaat, schreven Thomas Donnelly en Vance Serchuk in een artikel in de neoconservatieve Weekly Standard.

Mensenrechtenactivisten zijn blij met de groeiende steun voor de amendementen van McCain. Zij hebben er alle vertrouwen in dat ze met een ruime marge worden aangenomen, als ze eenmaal in stemming worden gebracht. De Democraten zullen naar verwachting allemaal, of bijna allemaal, voor stemmen. Ook een aanzienlijk aantal Republikeinen heeft te kennen gegeven voor te zullen stemmen.

Er is duidelijk iets aan het veranderen, zegt Elisa Massimo, directeur van Human Rights First (HRF). Het Pentagon heeft tot nu toe volgehouden dat de terroristen die in Afghanistan en elders werden gearresteerd, niet onder de definitie oorlogsgevangenen vallen. Dat zou betekenen dat de Conventies van Genève niet op hen van toepassing zijn. Het gebrek aan duidelijke regels leidde tot misbruikschandalen in onder meer de Abu Graibgevangenis in Irak. Twee hoge militairen getuigden dat misbruik tot de dagelijks routine behoorde en dat gedetineerden vaak zwaar mishandeld werden.

Onduidelijkheid over de regels heeft voor een belangrijk deel bijgedragen aan het misbruik, schreef een van de twee, commandant Ian Fishbach, aan McCain. Hij sprak onder meer over doodsbedreigingen, moord, mishandeling met botbreuken tot gevolg, geestelijke intimidatie, wakker houden van gedetineerden, blootstelling aan extreme kou en vernederingen in zowel Afghanistan en Irak.

Woordvoerder Lawrence diRita van het Witte Huis zei recent echter dat duidelijke regels een belemmering zijn voor effectieve ondervraging van gevangen. Daardoor kunnen we de verhoormethoden niet meer afstemmen op de gevangenen van Al Quaeda, die speciaal getraind zijn op het doorstaan van ondervragingen. (JS/ADR)