Wordt hulp aan mensen zonder wettig verblijf voortaan dan toch een misdrijf?

© Ruth Govaerts​

Twaalf Belgen worden aangeklaagd voor mensensmokkel. Dat staat te lezen in verschillende Franstalige media. Fijn dat mensensmokkel wordt aangepakt, zou u denken. Alleen, drie beschuldigden beweren dat ze niet meer deden dan humanitaire hulp bieden aan mensen zonder wettig verblijf.

Omdat de drie vrouwen, waaronder twee journalisten, humanitaire hulp en onderdak boden aan mensen zonder wettig verblijf, zou het parket van Dendermonde maar liefst tot tien jaar celstraf eisen.

De drie beschuldigden zeggen dat ze onschuldig zijn en wijzen resoluut de stempel van mensensmokkelaar af.

‘Mijn advocaat (Alexis Deswaef, td) is nergens zeker van. Vandaag worden we aangeklaagd deel uit te maken van een criminele organisatie, slechts één trapje lager dan een terroristische organisatie’, zegt Myriam Berghe, journaliste voor een vrouwenblad en één van de drie beschuldigden in Télémoustique. Berghe zou in de voorbije drie jaar een aantal migranten hebben geherbergd.

Eén van de bewijslasten die haar werd voorgelegd is het feit dat ze twee of drie keer transacties via Western Union uitvoerde. ‘Ja, ik deed dat voor een migrant. Maar daarmee heb ik geen rode lijn overtreden. Iedereen weet dat geld afhalen als je geen wettig verblijf hebt, onmogelijk is.’

Ook journaliste en medebeschuldigde Anouk Van Gestel geeft toe dat ze misschien ‘langs de lijn van illegaliteit heeft geschuurd maar niets illegaals deed’. ‘Om een zestienjarige naar Engeland te helpen, heb ik me inderdaad geïnformeerd over de mogelijkheden. Maar ik heb uiteindelijk niet aan enige actie deelgenomen.’ De drie beschuldigden zeggen dat ze onschuldig zijn en wijzen resoluut de stempel van mensensmokkelaar af.

Politiek proces

Hun advocaat Alexis Deswaef spreekt zonder omhaal van een politiek proces, waarbij ‘geen onderscheid wordt gemaakt tussen mensensmokkelaars, migranten en solidaire mensen’. ‘Solidariteit is in België niet strafbaar’, zegt Deswaef, waarbij hij verwijst naar duidelijke Belgische rechtsregels.

Volgens Le Vif nam de derde beschuldigde vrijwillig mensen van het Brusselse Maximiliaanpark in huis. Einde vorig jaar kreeg het Maximiliaanpark te maken met verschillende politierazzia’s. De interventies vonden plaats op momenten dat migranten in het park stonden te wachten op vrijwillige opvanggezinnen. Daarbij werden telkens migranten opgepakt.

In een interview met MO* op de razzia’s reageerde het Brussels burgerplatform voor hulp aan vluchtelingen dat de federale overheid ‘elke vorm van menselijke solidariteit dwarsboomt’. ‘We zijn geen militanten van een activistische politieke beweging maar een netwerk van solidaire Belgische burgers. Mensen in nood helpen is een basisrecht. ‘

Belgische wet is duidelijk

De vrijwilligers zelf werden niet opgepakt, dat kan in principe ook niet. Experten zeggen duidelijk dat solidariteit met mensen zonder wettig verblijf omwille van humanitaire redenen niet strafbaar is.

‘Er heerste lang verwarring over artikel 77, met name over het begrip “helpen om humanitaire redenen.”

Om daarover duidelijkheid te scheppen werd einde jaren negentig immers de Belgische vreemdelingenwet aangepast. Expert Vreemdelingenrecht Geert Matthys van het Agentschap Inburgering en Integratie. ‘Er heerste lang verwarring over artikel 77, met name over het begrip “helpen om humanitaire redenen”.’

‘De vraag was of het verlenen van bijstand aan mensen zonder wettig verblijf nu wel of niet strafbaar kon zijn? In een omzendbrief van de procureurs-generaal bij de Hoven van Beroep uit 2010 aan de Belgische parketten werd echter duidelijk gesteld dat een vreemdeling zonder wettig verblijf helpen of bijstaan niet strafbaar is, als die hulp of bijstand uit humanitaire overwegingen verleend wordt.’

In het kader van het fel bediscussieerde voorstel van de woonstbetreding begin dit jaar, liet ook de Belgische hoge magistraat Jean De Codt van zich horen waarbij hij stellig verwees naar de Belgische Vreemdelingenwet: ‘Solidariteit is niet strafbaar’.