Zes Afrikaanse conflicten vergeten door media en politiek

Vluchtelingenkamp Malakal, Zuid-Soedan

United Nations Photo CC BY-NC-ND 2.0​

Conflict heeft miljoenen mensen in Afrika op de vlucht doen slaan. De Noorse Vluchtelingenraad (NRC) doet een oproep: ‘Deze mensen worden te vaak vergeten, zowel door de politiek als door de media.’

De boodschap van de NRC werd gelanceerd in het kader van de publicatie van hun jaarlijkse lijst van meest verwaarloosde crisissen die ertoe leiden dat getroffenen ontheemd geraken.

‘Het is een triest patroon dat we opnieuw zien dat de crises op het Afrikaanse continent zelden de mediakoppen halen of op de agenda’s van het buitenlands beleid komen voor het te laat is’, zegt secretaris-generaal van de Noorse Vluchtelingenraad Jan Egeland.

Zes Afrikaanse crises

Uit de resultaten van dit jaar blijkt dat zes van de tien meest verwaarloosde conflicten zich situeren in Afrika.

De Democratische Republiek Congo (DRC) -waar jarenlange burgeroorlog meer dan vijf miljoen mensen heeft verdreven- staat bovenaan de lijst. De top vijf wordt vervolledigd door Zuid-Soedan, de Centraal-Afrikaanse Republiek, Burundi en Ethiopië.

‘Wij -het Westen- zijn goed in een oogje dichtknijpen als er weinig geopolitieke belangen voor ons inzitten’

‘Wij -het Westen- zijn goed in een oogje dichtknijpen als er weinig geopolitieke belangen voor ons inzitten’, zegt NRC-woordvoerder Tiril Skarstein.

‘De landen op de lijst worden vaak als minder belangrijk beschouwd op strategisch vlak. Daarom is er geen internationaal belang bij het vinden van een oplossing’, zegt ze.

Skarstein legt uit dat in sommige landen het tegenovergestelde waar is. Daar zijn veel actoren met tegenstrijdige politieke belangen die deelnemen aan het conflict. ‘Dat is bijvoorbeeld het geval voor Jemen en Palestina, waar politiek gewin voor het leven van burgers komt te staan.’

Het gebrek aan politieke wil om tot een oplossing te komen is een van de drie criteria waarop een crisis wordt gemeten en uiteindelijk de lijst van de NRC haalt.

Media

Volgens de NRC is de toestand van Afrikaanse vluchtelingen ook consequent te veel afwezig om door te dringen tot het ‘bewustzijn van het westen’, aangezien de verhalen amper worden verteld in westers nieuws en media.

Op zijn minst worden ze minder vaak gecoverd dan andere humanitaire conflicten in de wereld.

Skarstein vergelijkt hier Syrië met de DRC, waar het aantal mensen dat humanitaire hulp nodig heeft in beide conflicten ongeveer 13 miljoen is. ‘Veel mensen weten dat niet. Omdat de twee landen enorm verschillende niveaus van internationale berichtgeving hebben gekend.’

‘Omdat veel Syrische vluchtelingen het Assad-regime via Europa zijn ontvlucht, zijn velen in het Westen gedwongen geconfronteerd met hun benarde situatie. We zien deze mensen letterlijk over onze drempel komen. Ze getuigen in de media, ze zijn te zien op televisie, online en op sociale media. En wanneer mensen anderen te zien krijgen en hun situatie leren kennen, hebben ze de neiging om te geven en te handelen’, zegt Skarstein.

Toeristenstranden

Ondertussen leiden conflicten in de DRC en andere Afrikaanse landen ertoe dat mensen vaak vluchten naar de buurlanden. ‘Zij komen niet aan op toeristenstranden. Het oversteken van de ene Afrikaanse grens naar de andere leidt niet tot hetzelfde niveau van zichtbaarheid.’

‘Voor crisissen die weinig internationale aandacht krijgen en zelden worden genoemd in de media, wordt vaak financiële steun afgewezen, en dus humanitaire hulp’

Door het gebrek aan politieke wil en de povere aandacht in de media, hebben veel Afrikaanse crisislanden het ook moeilijk om toegang te krijgen tot humanitaire fondsen, stelt de NRC.

‘Voor crisissen die weinig internationale aandacht krijgen en zelden worden genoemd in de media, wordt vaak financiële steun afgewezen, en dus humanitaire hulp’, zegt Skarstein.

De DRC is momenteel de op een na laagst gefinancierde grote crisis, met minder dan de helft van het nodige budget van 812 miljoen dollar.

Sinds het geweld is geëscaleerd in verschillende delen van de DRC in 2015, werden bijna twee miljoen mensen gedwongen hun huis te verlaten, alleen al in 2017.

Donormoeheid

Een ander probleem is donormoeheid, een fenomeen waarbij de lange duur van een conflict, een zekere gelatenheid bij donoren in de hand werkt en zo de nodige financiering steeds meer bemoeilijkt.

‘Er zijn jarenlange conflicten, sommige duren zelfs al tientallen jaren. Dit geeft mensen de indruk dat het een hopeloos geval is. Dat moeten we bestrijden’, zegt ze.

Wat kan gedaan worden om de meest verwaarloosde landen toch te helpen? Volgens de NRC is het belangrijk dat donorlanden hun steun bepalen op basis van de behoeften van mensen in plaats van om politieke redenen.

Verder benadrukt de mensenrechtenorganisatie ook de rol van de media. ‘De lijst van verwaarloosde crises moet daarbij als een herinnering dienen.’

‘Het is niet omdat je mensen niet ziet lijden, dat hun lijden minder echt is. Het ontslaat ons niet van onze verantwoordelijkheid om te handelen’, concludeert Skarstein.

De andere landen die dit jaar op de lijst met World’s Most Neglected Displacement Crises staan zijn de Palestijnse gebieden, Myanmar, Jemen, Venezuela en Nigeria.