Zes jaar na vredesakkoord laait geweld in Colombia sterk op

In verschillende regio’s in Colombia laait het geweld op.

Teun Voeten / ILO (CC BY-NC-ND 2.0)

De Inter-Amerikaanse Commissie voor de Rechten van de Mens (IACHR) heeft haar ‘diepe bezorgdheid’ geuit over Colombia. Het structurele geweld neemt er toe, en commissie is bezorgd over de gelijkenissen met enkele zwarte bladzijden uit de geschiedenis van het land.

‘In 2021 registreerde de Nationale Politie een toename van 14 procent in het aantal doden in vergelijking met 2020. Van de 13.708 geregistreerde moorden in 2021 werden 10.371 mensen met een vuurwapen om het leven gebracht en zijn, volgens openbare informatie, 8095 aangemerkt als gepleegd door “huurmoordenaars” of sicarias’, zo schrijft de IACHR in een verklaring.

De helft van de moorden vonden plaats in zes van de 32 departementen van het land: Cauca, Chocó, Nariño, Valle del Cauca, Antioquía en Norte de Santander, ‘regio’s die worden gekenmerkt door een beperkte aanwezigheid van de staat en de gevolgen van het gewapende conflict’, zo stelt de verklaring.

Sociale leiders

De IACHR, een autonoom orgaan van de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS), merkt op dat de gewelddaden in deze regio’s gelinkt zijn aan acties van niet-statelijke gewapende groepen en dat de slachtoffers vooral te vinden zijn onder boeren, inheemse en Afro-Colombiaanse gemeenschappen, mensenrechtenverdedigers en sociale leiders.

Volgens het bureau van de Ombudsman werden in 2021 145 mensenrechtenverdedigers en sociale leiders vermoord. Het bureau van de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de mensenrechten ontving zelfs 202 meldingen over moorden op mensenrechtenverdedigers en sociale leiders.

De IACHR stelt dat volgens gegevens van maatschappelijke organisaties sinds begin 2022 al 28 sociale leiders zijn vermoord, onder wie de boerenleider Luz Marina Arteaga Henao in januari.

Conflictregio’s

Om de situatie te schetsen heeft de IACHR confrontaties tussen niet-statelijke gewapende groepen, executies en aanslagen in de maand januari in de departementen Arauca en Boyacá gemonitord. Bij 27 van de 39 geregistreerde moorden tonen de lichamen schoten die van dichtbij zijn afgevuurd en andere tekenen die erop wijzen dat de mensen zijn geëxecuteerd.

In Arauca strijdt een aan guerrillagroep ELN verbonden groepering van de Farc met een andere groep om de controle over routes voor drugshandel en -smokkel. Volgens lokale media zijn dit jaar al zeker zestig mensen omgekomen als gevolg van dit geweld.

Guerrillagroep ELN en dissidente Farc-afsplitsingen blijven de wapens opnemen tegen de staat.

Op 19 januari ontplofte er nog een autobom in Saravena in de staat Arauca. Die trof verschillende kantoren van maatschappelijke organisaties, die als opvanglocaties dienden voor mensen die waren gevlucht door het toenemende geweld in de regio. Afgelopen donderdag, 24 februari, werden 23 FARC-dissidenten gedood bij een bombardement van het leger, als onderdeel van een offensief om de controle over een gebied in het noordoostelijke departement Arauca te heroveren.

Een maand geleden had de speciale vertegenwoordiger van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties in Colombia nog opgeroepen tot een grotere aanwezigheid van de Colombiaanse staat in de conflictregio Arauca.

Gewapend conflict

Colombia kampt al meer dan zestig jaar met een gewapend conflict tussen de staat en linkse guerrillastrijders, verergerd door de tussenkomst van rechtse paramilitairen. In 2016 werd een vredesakkoord ondertekend tussen de regering en de Revolutionaire Strijdkrachten van Colombia, de Farc.

Maar guerrillagroep ELN en dissidente Farc-afsplitsingen blijven de wapens opnemen tegen de staat, die hen beschuldigt van banden met drugshandel en andere illegale activiteiten die het geweld aanwakkeren.

Grotere aanwezigheid van de staat

De IACHR is er om de naleving en verdediging van de mensenrechten in de regio te bevorderen. ‘Geconfronteerd met deze feiten dringt de IACHR er nogmaals bij de Colombiaanse staat op aan zijn inspanningen te verdubbelen om overheidsbeleid te ontwikkelen en uit te voeren dat gericht is op het aanpakken van de structurele oorzaken van geweld in het land’, aldus de verklaring. De commissie wijst met name op strategieën die zijn vastgelegd in het vredesakkoord.

Hiervoor ‘moeten oorlogszuchtige opvattingen die een oorlogscultuur in stand houden vaarwel gezegd worden en moet het vredesakkoord van 2016 volledig uitgevoerd worden’, wat ook betekent dat de aanwezigheid van de regering moet worden versterkt op het gehele Colombiaanse grondgebied.

Ten slotte dringt de Commissie er bij de Colombiaanse staat op aan al de geweldplegingen snel en doeltreffend te onderzoeken, de daders te straffen en de slachtoffers en hun families herstelbetalingen te doen.