Zuid-Afrikaanse ruimtevaart wordt volwassen
Chris Stein
15 oktober 2010
Nagenoeg onzichtbaar met het blote oog heeft een volledig Zuid-Afrikaanse satelliet het voorbije jaar tal van foto's genomen van de aarde. Daarmee neemt het ruimteprogramma van Zuid-Afrika een hoge vlucht. Dat kan ook de ontwikkeling van de wetenschap in het land ten goede komen.
De satelliet SumbandilaSat is een voorproefje van de uitbreiding van het Zuid-Afrikaanse ruimteprogramma. De stapjes die het land tot op vandaag in de ruimte heeft gezet, blijven bescheiden en experimenteel. Maar wetenschappers hopen dat het groeiende agentschap voor ruimtevaart de wetenschap een boost geeft, Zuid-Afrika in de ruimterace lanceert en het land in zijn geheel versterkt.
De 5600 banen rond de aarde die SumbandilaSat heeft gemaakt sinds zijn lancering in september vorig jaar heeft 186 bruikbare satellietbeelden opgeleverd. Die worden verwerkt door Satellite Applications Centre (SAC) in Hartebeesthoek, het centrum dat de satelliet volgt.
Hoewel de kwaliteit van de foto’s beperkt is, kunnen ze samen met beeldmateriaal van andere observatiesatellieten dienen voor monitoring. “We kunnen bijvoorbeeld elk huis in Zuid-Afrika in kaart brengen”, verklaart SAC-directeur Raoul Hodges. Hij toont twee foto’s van Soweto, eentje uit de jaren zestig en een andere recent genomen. “Daarmee kunnen we nagaan hoeveel betaalbare woningen de regering nu echt heeft gebouwd.”
Binnenkort valt SumbandilaSat onder het toezicht van het Zuid-Afrikaanse Nationale Ruimtevaartagentschap (Sansa), dat voor het eind van dit jaar operationeel wordt. Volgens Hodges zal SAC in deze organisatie opgaan vanaf 1 april 2011.
Katalysator
De uitbreiding van het ruimteprogramma is bedoeld als katalysator voor wetenschappelijke ontwikkeling in het land. Het moet onderzoek stimuleren en nieuwe banen scheppen, in een land waar een kwart van de actieve bevolking werkloos is, meent professor Corné Eloff als hoofd van het Observatiecentrum voor de Aarde bij SAC. “Ons hoofddoel is de industrie aan te zwengelen, met het oog op sociale ontwikkeling.”
Kort na de lancering van SumbandilaSat startte de Cape Peninsula-universiteit voor Technologie met haar Satellite Systems Engineering Programme om wetenschappers klaar te stomen in het domein van de ruimtevaart. Eloff verwacht dat zulke programma’s alleen maar belangrijker zullen worden als Sansa op poten staat en uitbreidt.
Sansa hoopt nog twee satellieten te lanceren tegen 2018, zegt Eloff. “Er heerst veel opwinding in Zuid-Afrika momenteel. We betreden een wetenschaps- en technologiedomein dat voorheen gesloten bleef voor ons.”
Volgens Chris Engelbrecht, hoogleraar fysica aan de universiteit van Johannesburg, zal de uitbreiding van het ruimteprogramma met de verspreiding van gedetailleerde satellietbeelden voordelen bieden voor nieuwe industrieën. “Bedrijven die werken rond landbouw, landschap en urbanisatie kunnen groeien op die manier.”
Roodgetint
SumbandilaSat is een experiment, een gelegenheid voor SAC om een satelliet volledig te controleren en zelf in te staan voor de lancering en het onderhoud in de ruimte. Met het controleren van satellieten had SAC al ervaring, verklaart Hodges. Ongeveer 90 procent van de satellieten in de wereld vliegen over Zuid-Afrika op weg naar de ruimte. Maar SumbandilaSat is de eerste satelliet van SAC zelf.
Toch is de satelliet niet perfect. Drie van de kleurensensoren van de camera aan boord lieten het al afweten na twee maanden in de ruimte, waardoor alle foto’s die terugkeren roodgetint zijn. Dat hoeft niet verbazen omdat het om een experiment gaat, besluitt Eloff.