“‘4 miljard mensen naar de stembus in 2024: ‘Belangrijke test voor de democratie’’

Pixabay (CC0 1.0 DEED)

2024 wordt een mijlpaal in de geschiedenis van de democratie, schrijft politiek analist Nicholas Reece van de Universiteit van Melbourne. Voor het eerst in de menselijke geschiedenis zullen meer dan 4 miljard mensen in meer dan 40 landen naar de stembus gaan. Zullen democratieën deze lakmoesproef doorstaan?

Er worden dit jaar nationale verkiezingen gehouden in de Verenigde Staten, India, Indonesië, Rusland, het Verenigd Koninkrijk, Pakistan, Bangladesh, Taiwan, Mexico en Zuid-Afrika, om maar een paar landen te noemen. Ook de Europese Unie gaat naar de stembus. De omvang van deze drukke verkiezingskalender wordt alleen geëvenaard door de diversiteit van de deelnemende landen en volkeren.

Het is verleidelijk om deze mijlpaal te zien als een triomf voor de democratie als de dominante bestuursvorm in de moderne wereld.

Toch staat de democratie op veel fronten onder druk. Deze problemen nemen verschillende vormen aan in verschillende nationale contexten, maar er zijn ook duidelijke patronen vast te stellen. 2024 wordt een ruig jaar voor de democratie, maar er is nog steeds reden tot voorzichtig optimisme over haar toekomst.

Hier volgt een overzicht van een aantal verkiezingen die de wereld in 2024 mee vorm zullen geven:

Verenigde Staten

Waarschijnlijk de belangrijkste verkiezing van 2024 zijn de Amerikaanse presidentsverkiezingen en de verkiezingen voor het Huis van Afgevaardigden en de Senaat in november. Al tientallen jaren is Amerika de machtigste democratie ter wereld en treedt het land (zij het op gebrekkige wijze) op als beschermheer voor democratische overheden overal ter wereld.

Donald Trump is de waarschijnlijke Republikeinse kandidaat. In zijn vorige ambtstermijn als president heeft hij volgens een analyse van onderzoeksbureau Varieties of Democracy (V-Dem) meer bijgedragen dan enige andere president aan het ondermijnen van de democratie.

Ditmaal belooft hij zijn politieke tegenstanders te bestraffen, de onafhankelijkheid van het juridisch apparaat naast zich neer te leggen en de presidentiële macht uit te breiden naar niet-politieke gebieden van de overheidswerking.

Daar verwees president Joe Biden naar toen hij onlangs waarschuwde dat ‘democratie op het stembiljet staat’ bij de presidentsverkiezingen van 2024. Aangezien Trump aan de leiding staat in alle belangrijkste opiniepeilingen, lijken de Amerikaanse kiezers zich daar in dit stadium nog niet al te veel van aan te trekken.

India en Indonesië

De opkomst van de democratie in India en Indonesië, de landen met respectievelijk op één en op drie na grootste bevolkingen ter wereld, heeft de globale vooruitgang van de menselijke vrijheden ingrijpend veranderd. Alleen al de schaal van de verkiezingen in deze ontwikkelingslanden, met een gezamenlijke bevolking van 1,7 miljard, is een wonder van modern bestuur.

De Indiase premier Narendra Modi lijkt vrijwel zeker voor een derde termijn te worden verkozen.

De Indiase premier Narendra Modi lijkt vrijwel zeker voor een derde termijn te worden verkozen. De verkiezingen in zijn land worden waarschijnlijk ergens in april of mei gehouden.

De Indonesische minister van Defensie, Prabowo Subianto, is de duidelijke favoriet om in februari de volgende president te worden van de grootste moslimnatie ter wereld.

In beide gevallen bestaat het risico dat deze “sterke leiders” de macht zullen winnen in vrije en eerlijke verkiezingen, maar vervolgens een beleid zullen voeren dat de democratische instellingen onder druk zet.

Verenigd Koninkrijk en Europa

In de tweede helft van 2024 worden er waarschijnlijk algemene verkiezingen gehouden in het Verenigd Koninkrijk. Volgens de huidige peilingen zal dit resulteren in de eerste regeringswissel in veertien jaar, met een overwinning voor de Labourpartij onder leiding van Keir Starmer.

Als dat gebeurt, zal het nogmaals een bewijs zijn van het vermogen van de democratie om de overdracht van politieke macht tussen tegengestelde belangen mogelijk te maken zonder wijdverspreid bloedvergieten. Men mag niet vergeten dat de mensheid daar tijdens het grootste deel van haar geschiedenis niet in geslaagd is.

Andere verkiezingen in Europa zullen een barometer zijn voor de status van populistisch extreemrechts.

Door het succes van de anti-islam-extremist Geert Wilders in de Nederlandse verkiezingen van afgelopen november, voorspellen veel analisten nu dat extreem-rechts het goed zal doen in Europese parlementsverkiezingen in juni, maar ook in de nationale verkiezingen in België, Oostenrijk, Kroatië en Finland.

Afrika

Dit jaar vinden in twaalf Afrikaanse landen nationale verkiezingen plaats, waaronder in Rwanda, Ghana, Tunesië, Zuid-Soedan en Algerije. Maar de verkiezingen in Zuid-Afrika zullen de meeste aandacht trekken, het zijn namelijk de belangrijkste sinds het einde van de apartheid in 1994.

Volgens de huidige opiniepeilingen zal het African National Congress (ANC) na drie decennia aan de macht te zijn geweest niet in staat zijn om de benodigde 50 procent van de stemmen te behalen die nodig zijn om zelfstandig te regeren. In dat geval komt er een einde aan dertig jaar eenpartijstelsel.

Schijnverkiezingen

Ook de verkiezingen van 2024 die niet vrij en eerlijk zullen verlopen verdienen een speciale vermelding. Rusland, Rwanda en Wit-Rusland worden geregeerd door tirannieke heersers die tegenstanders gevangen zetten en schijnverkiezingen houden die meerderheden van negentig procent of meer opleveren.

Dan zijn er nog de schijnverkiezingen in Bangladesh, Iran en Tunesië waar de leiders de oppositie toestaan om mee te doen, maar niet om te winnen.

Zullen democratieën deze tests doorstaan?

De verkiezingen vinden plaats in een klimaat van politieke en burgerlijke vrijheden die wereldwijd onder druk staan, van verzwakte politieke instellingen in sommige grote democratieën, en van een toenemende ontgoocheling, vooral onder jongeren in geavanceerde democratieën, over de voordelen van een democratisch systeem.

Democratie blijft het model waar de meeste ontwikkelingslanden naar streven.

Maar er is ook reden voor voorzichtig optimisme dat het logge vaartuig van de geschiedenis vastberaden koers blijft zetten in de richting van een meer democratische wereld.

Democratie blijft het model waar de meeste ontwikkelingslanden naar streven. Volgens ngo Freedom House waren er in 2014 wereldwijd 122 electorale democratieën, tegenover 69 electorale democratieën in 1990.

Het is veelzeggend dat zelfs dictators en despoten de behoefte voelen om zichzelf de schijn van een democratisch mandaat te geven. En bevragingen onder burgers in geavanceerde democratieën laten nog steeds een hoge mate van steun zien voor de idealen van democratisch bestuur.

“Regering van het volk, voor het volk, door het volk”, zoals Abraham Lincoln democratie destijds beschreef, heeft nog steeds belangrijke voordelen ten opzichte van alle andere alternatieven die momenteel worden uitgeprobeerd. Maar in 2024 zal het concept zwaar op de proef worden gesteld.

Deze opiniebijdrage van Nicholas Reece is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner The Conversation.