“‘Westerse bombardementen op Syrië zijn niet effectief’

Official US Navy Page (CC BY 2.0)​

Tot grote ergernis van echte kenners van het Japanse theater heeft de term “Kabuki” een permanente plek veroverd in het Amerikaanse politieke lexicon. De term verwijst naar een handeling om op een gekunstelde en geritualiseerde manier een houding te geven, eerder dan een efficiënte manier om een doel te bereiken.

Als waarnemer die al meer dan dertig jaar schrijft en doceert over het Midden-Oosten, heb ik heel wat Kabuki gezien.

Ook in Syrië. Vorig jaar stierven op 4 april in de stad Khan Sheikhoun negentig mensen na een aanval met zenuwgas die toegeschreven werd aan de Syrische regering. Twee dagen later stuurde de Amerikaanse president Donald Trump kruisraketten af op de luchtmachtbasis die het Syrische regime bij de aanval gebruikt had. En… twee dagen later was die basis weer in bedrijf.

Een jaar later, op 7 april 2018, bereiken ons opnieuw berichten over een chemische aanval. Deze keer is het doelwit Douma, dichtbij de hoofdstad Damascus. De VS, Groot-Brittannië en Frankrijk hebben een nieuw vergeldingsbombardement uitgevoerd, gericht op chemische onderzoekslaboratoria en opslagfaciliteiten in Homs en Damascus. Twee dagen voor dat bombardement kon het Syrische regime Douma innemen.

Afschrikking werkt niet

Nikki Haley, de Amerikaanse ambassadeur bij de VN zei dat de bombardementen ‘het toekomstige gebruik van chemische wapens zou afschrikken door het Syrische regime ter verantwoording te roepen voor misdaden tegen de menselijkheid.’

Maar afgaande op het verleden is dat helemaal niet zo. Haley zelf merkte op dat het Syrische regime het voorbije jaar 50 tot 200 keer chemische wapens heeft gebruikt. Dat is niet echt een bewijs dat de afschrikking werkt.

De regering-Assad zal in staat zijn om de limieten van een Amerikaans antwoord mee te rekenen in de afweging om opnieuw chemische wapens te gebruiken.

En de huidige omstandigheden maken die afschrikking nog minder waarschijnlijk. De aanwezigheid van Russische en Iraanse strijdkrachten en huursoldaten betekent dat een toekomstige vergelding even zorgvuldig gepland zal moeten worden als het recente bombardement. Zo niet, dan kan de VS zichzelf plots met een veel breder conflict geconfronteerd zien.

Je zou zelfs kunnen stellen dat zo’n zorgvuldige planning het afschrikkingseffect van een vergeldingsaanval teniet kan doen. De regering-Assad zal in staat zijn om de limieten van een Amerikaans antwoord mee te rekenen in de afweging om opnieuw chemische wapens te gebruiken.

Volgens de mediaberichten zijn in Douma 40 slachtoffers gevallen als gevolg van de chemische aanval. In het vier jaar durende beleg van Aleppo zijn meer dan 31.000 doden gevallen door bombardementen, aanvallen op ziekenhuizen en medisch personeel en honger.

Misschien is het tijd om de vragen over dodelijkheid en wettelijkheid te herzien, te bepalen wat echt belangrijk is in het Syrische conflict, en het beleid te baseren op echte actie, eerder dan een consequente houding als belangrijkste drijfveer te zien.

James L. Gelvin is hoogleraar Moderne Geschiedenis van het Midden-Oosten aan de University of California. Bron: The Conversation