“‘‘Menstruatiearmoede is allesbehalve een ver-van-ons-bedshow’’

Ongeveer 1 op de 3 meisjes blijft thuis van school gedurende hun menstruatieperiode, omdat ze geen middelen hebben om producten te kopen.

Annika Gordon / Unsplash

Menstrueren is doodnormaal. Toch heeft niet iedereen altijd genoeg geld om tampons, menstruatiecups of maandverband te kopen. Ook in onze contreien komt zogenaamde menstruatiearmoede voor, benadrukt non-profitorganisatie Caritas Vlaanderen.. ‘Dat menstruatiearmoede nog altijd een probleem is, moet alle alarmbellen doen afgaan.’

Naar aanleiding van een onderzoek van Plan International UK kwam menstruatiearmoede in 2017 plots hoog op de agenda te staan. Het nieuws dat maar liefst 10 procent van de meisjes in het Verenigd Koninkrijk al eens te maken had met menstruatiearmoede zorgde voor heel wat deining.

Ook in de rest van Europa overigens, waar in de daaropvolgende jaren verschillende onderzoeken tot vergelijkbare resultaten kwamen. Op heel wat plekken spijbelen meisjes weleens omdat ze zich geen menstruatieproducten kunnen veroorloven.

Overal was de vraag dezelfde: hoe is het mogelijk dat een aanzienlijk deel van de vrouwen in onze samenleving niet de middelen heeft om hygiënische producten te kopen voor iets wat eigenlijk de normaalste zaak van de wereld is?

Dagelijkse strijd

De aandacht voor menstruatiearmoede mocht dan wel nieuw zijn, het probleem zelf was dat natuurlijk niet.

We weten al decennialang dat in grote delen van de wereld de toegang tot hygiënische producten, zoals menstruatieproducten, een dagelijkse strijd is waar maar geen einde aan lijkt te komen.

In Bangladesh, bijvoorbeeld, gebruikt maar liefst 64 procent van de vrouwen onhygiënische vervangproducten. Ongeveer 1 op de 3 meisjes blijft er thuis van school gedurende hun menstruatieperiode, omdat ze geen middelen hebben om producten te kopen.

Improviseren met menstruatieproducten is niet alleen ongezond, maar leidt ook tot sociaal isolement.

Uit een onderzoek van U-Report blijkt dat 31 procent van de vrouwen in Congo aangeeft dat een gebrek aan geld om producten te kopen het grootste probleem is tijdens het menstrueren.

Wat het onderzoek van Plan International UK blootlegde, was dat die gebrekkige toegang tot menstruatieproducten niet alleen een fenomeen is in landen die op duizenden kilometers afstand van ons verwijderd zijn. Het doet zich ook in onze maatschappij voor, en wel vaker dan je denkt.

Gratis menstruatieproducten

Ook in ons land zag Caritas Vlaanderen vergelijkbare signalen. Uit een onderzoek uit 2019 bleek dat 1 op de 8 meisjes tussen de 12 en de 25 jaar in Vlaanderen weleens geen financiële middelen had om menstruatieproducten te kopen. Ook bij ons komt schoolabsenteïsme om die reden voor, zij het in mindere mate.

Het probleem is dus bekend, maar oplossingen blijven nog al te vaak uit. En dat terwijl de meest structurele oplossing voorhanden is. Kijk maar naar Schotland. Daar besliste men in 2020 om menstruatieproducten voor iedereen die ze nodig heeft gratis te maken. Volledig gratis.

Iedereen heeft recht op gratis basisproducten om op een normale manier te kunnen functioneren.

Ook in Australië spelen verschillende regio’s met dat idee, nadat een grootschalig onderzoek heeft aangetoond dat 1 op 5 vrouwen ooit al moest improviseren met het gebruik van producten. De oorzaak? De hoge financiële kosten van maandverband en tampons.

In het Australisch Hoofdstedelijk Territorium diende men er zelfs al een wetsvoorstel voor in. Het improviseren met menstruatieproducten is niet alleen ongezond, maar leidt ook tot sociaal isolement.

Daarvan getuigden ook verschillende vrouwen in het onderzoek dat Caritas Vlaanderen uitvoerde. Geen producten ter beschikking hebben, betekent voor hen en voor vele anderen simpelweg dat ze alleen thuis moeten blijven.

Wereldwijde solidariteit

Menstruatieproducten gratis maken brengt uiteraard enorme kosten met zich mee. Dat ontkent niemand, maar elk land moet zich de vraag stellen of het niet gewoon normaal is dat iemand menstrueert. Je kunt er op geen enkele manier iets aan doen. Iedereen heeft recht op gratis basisproducten om op een normale manier te kunnen functioneren.

Menstruatiearmoede is allesbehalve een ver-van-ons-bedshow.

Dat er in heel de wereld kinderen zijn die, omdat ze menstrueren, niet naar school kunnen gaan, zou de alarmbellen moeten doen afgaan.

Het moet ons doen beseffen dat het dringend tijd is om daar verandering in te brengen. Minstens door in scholen te voorzien in gratis producten, zoals dat op verschillende plekken in de wereld ook al gebeurt.

Ook in dit verhaal zal wereldwijde solidariteit nodig zijn. Hoge-inkomenslanden mogen niet lijdzaam toekijken hoe, onder meer in het Zuiden, de bevolking kreunt onder het gebrek aan de juiste producten en de nodige middelen om die aan te schaffen.

Er zijn tools voorhanden om te investeren in die landen. Tal van organisaties zijn actief in het veld. Ze houden zich bezig met het fenomeen en wijden zich dagelijks aan een zoektocht naar menstruatieproducten. Laat ons luisteren naar hun noodkreten, want menstruatiearmoede is allesbehalve een ver-van-ons-bedshow.