“‘Is de derde intifada begonnen?’

De afgelopen dagen zijn volgens het Rode Kruis meer dan 500 Palestijnen gewond geraakt door Israëlische rubber- en ‘live’ kogels (andere bronnen zeggen 900). Zeven Israëli’s zouden gewond geraakt zijn in steekpartijen en twee gedood door Palestijnen.

Abdel-rahman Obeidallah, 12 jaar, werd tijdens clashes in het vluchtelingenkamp Aida, Bethlehem, in het hart geschoten door een Israëlische soldaat en stierf. Huthaifa Othman Suleiman, 19 jaar, uit Tulkarem in het noorden van de Westelijke Jordaan en de twintigjarige Wissam Faraj uit Shufat, een vluchtelingenkamp in Oost-Jeruzalem, werden ook door het Israëlische leger vermoord. De 19-jarige Fadi Alloun werd zondag door de Israëlische politie doodgeschoten in Jeruzalem. In koele bloede, geen aanklacht, geen proces. Hij werd achtervolgd door een bende Israëli’s die hun woede over een steekpartij in Al-Aqsa -waarbij twee Israëli’s gedood werden door een Palestijn- op hem wilden koelen. In plaats van de jonge man te beschermen, schieten de politieagenten hem brutaal dood, zes schoten, frontaal, zonder waarschuwing.

‘Dit is allerminst zinloos geweld, maar een strijd om menselijke waardigheid.’

De onderdrukking stopte hier niet. Ook na zijn dood moest Fadi de vernedering van de Israëlische bezetter blijven ondergaan. Zijn familie mocht zijn lichaam immers pas na zes dagen onzekerheid recupereren. Het geweld beperkt zich niet tot de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem. Protesten in Nazareth werden hardhandig uiteengeslagen door het leger. In een steekpartij in Tel Aviv werden Joodse Israëli’s verwond door een Palestijnse Israëli. Deze laatste werd ter plekke doodgeschoten.

In Dimona werden vier Palestijnse Israëli’s verwond door een Joodse Israëli met een mes. In Gaza werden donderdag vier Palestijnen gedood door het Israëlische leger, twintig anderen werden verwond in protesten aan het scheidingshek op de grens met Gaza.

Sommige media spreken over een derde intifada, en vragen zich af hoe dit Palestijns geweld vermeden kan worden. Dit is echter allerminst zinloos geweld, maar een strijd om menselijke waardigheid en basisrechten in de context van bezetting en bevolkingskolonialisme. Zodra er een steen gegooid wordt, is dat een controverse, angst voor een derde intifada. De dagelijkse vernederingen en geweldplegingen van de bezetter worden ongemoeid gelaten en verzwegen. Of zoals recent bleek naar aanleiding van een fotoreportage van Filip Claus (DS, 26/09/2015) over een orthodox-Joodse gemeenschap (kolonisten) in Hebron, wordt het geweld van de bezetter gedeproblematiseerd.

Er wordt gekozen om apolitieke posities in te nemen. De verwijzing naar journaliste Ankie Reches (‘Als zij die tekst goedkeurt, lijkt er mij geen probleem.’) (DS, 1/10/2015), die de vaste VRT-correspondente is, en dus een gatekeeper in de informatiedoorstroming, doet vragen stellen over welke informatie we ontvangen, wie er in beeld komt, en wie uit beeld wordt geduwd. Dat de extremistische kolonistenbeweging Gush Emunim hier genormaliseerd wordt, en de Palestijnse bevolking in Hebron wordt aangepakt op hun verzet tegen de bezetters en kolonisten, is problematisch. De normalisatie is zelf normaal geworden. Protestacties naar aanleiding van de voetbalmatch Israël-België worden verboden door de Brusselse PS-burgemeester. Het beeld dat alles ‘normaal’ is, en Israël moet behandeld worden als elk ander land, is springlevend.

Kolonisator en gekoloniseerde

De essentie van de zaak is nochtans eenvoudig. Het conflict is er een van kolonisator en gekoloniseerde, bezetter en onderdrukte, van bevolkingskolonialisme. Daarin heeft de gekoloniseerde of onderdrukte nog steeds, in tussen al meer dan 67 jaar, het recht om zich te verzetten. Dat doen Palestijnen ook op een dagelijkse basis, door het simpele feit dat ze er nog steeds zijn, nog leven in een onleefbare situatie. Palestijnen drukken dit uit in de slogan ‘existence is resistance’. Geweld is dus maar een klein spectrum van het Palestijnse verzet. Een Intifada is zoveel meer dan enkel geweld. Het gaat om het letterlijk afwerpen van het Israëlische juk, het afschudden van de onderdrukking. Dans, muziek, boycot, protestmarsen, hongerstakingen,… kunnen allemaal bijdragen tot dit afschudden.

Helaas past dit vaak niet in het terroristische plaatje dat veel media willen ophangen over het Palestijns verzet. Het zijn steeds de jonge Palestijnse stenengooiers die je voor ogen krijgt als het woord ‘intifada’ in de kranten verschijnt.

‘Het Palestijnse geweld bestempelen als een ‘golf van terreur’, ondermijnt de roep om gerechtigheid.’

Het stenengooien wordt al vlug benaderd met moralisme of afstandelijke gerationaliseerde retoriek tegen elke vorm van geweld. Sommige Palestijnen refereren naar de Bijbelse koning David als de eerste stenengooier in Palestina, hun voorloper. Een steen tegen een tank, gepantserde jeep of zwaar bewapende soldaat zijn eerder symbolische daden van verzet, echte schade brengen ze zelden toe. Maar omdat de stenen met hard Israëlisch geweld beantwoord worden, wordt zo de onderdrukking zichtbaar gemaakt en tot bloedens toe tastbaar. Want de buitenproportionele reactie van het Israëlische leger leiden vaak tot arrestaties, gewonden en doden.

In die zin heeft het stenen gooien veel weg van Ghandi’s geweldloos verzet. Het maakt macht en onderdrukking zichtbaar door het eigen lichaam als kwetsbaar op te stellen en zelfs open te stellen voor het geweld van de onderdrukker.

Het Palestijnse geweld bestempelen als een ‘golf van terreur’ zoals veel Israëlische media doen, ondermijnt dus de roep om gerechtigheid door het geweld uit zijn context te rukken en als irrationeel af te doen. Intifada’s zijn echter geen anomalieën als we kijken naar de geschiedenis van onderdrukte volkeren. Een grote meerderheid van ‘de wereld’, onder de autoriteit van de algemene vergadering van de VN, heeft het recht van de Palestijnen om zich te verzetten, erkend in meerder resoluties waaronder: A/RES/3246, A/RES/3246, A/RES/33/24, A/RES/34/44, A/RES/35/35 en A/RES/36/9

Het probleem Oslo

President Abbas verkondigde in de Algemene Vergagering van de VN dat hij de Palestijnen niet langer gebonden ziet door de Oslo-Akkoorden. Veel Palestijnen leven al heel lang niet meer in de illusie van Oslo. Dat heeft de tweede intifada al bewezen. Oslo is al lang dood, niet door de intifada, maar door de systematische schendingen en de niet-implementatie van het akkoord door Israël. Ondank het akkoord is de bezetter nederzettingen blijven bouwen.

Het is nooit tot de geplande overdracht van autoriteit gekomen van de B- en C-gebieden, die geleidelijk terug onder de Palestijnse controle gebracht hadden moeten worden. In tegendeel, Israël heeft gebruik gemaakt van het tijdelijke territoriale arrangement van Oslo om een permanente situatie van fragmentatie en kantonnering van de Westelijke Jordaanoever te bewerkstelligen. Palestijnen hebben de facto volledige controle over slechts 3 percent van de Westelijke Jordaanoever. Israël kan op elk moment ook deze gebieden afsluiten of troepen binnen sturen, zoals recent gebeurde in Nablus en Hebron. Kortom, Oslo heeft de bezetting een meer duurzaam karakter gegeven in plaats van het af te bouwen.

De akkoorden zouden ook geleid moeten hebben tot het vrijlaten van politieke gevangenen door Israël, maar nog steeds zitten 5369 Palestijnen opgesloten in Israëlische gevangenissen[1]. Kolonisten die misdaden plegen tegen Palestijnen zouden volgens Oslo ook berecht moeten worden door Israël. Maar volgens de Palestijnse mensenrechtenorganisatie Al Haq is niets minder waar[2]. Ook een VN)rapport in 2013 bevestigde het totale gebrek aan maatregelen vanuit de Israëlische overheid om deze misdaden te bestraffen.

Het rapport concludeerde dat er sprake is van een geïnstitutionaliseerde vorm van discriminatie als het aankomt op het bestraffen van dit geweld. Kolonisten zijn quasi onschendbaar[3]. Oslo had ook moeten leiden tot een verbinding tussen Gaza en de Westelijke Jordaanoever. Dat idee lijkt nu een verre droom, stevig dicht gemetseld door de apartheidsmuur, die twee belangrijke effecten heeft. De muur maakt de facto een annexatie van ongeveer 47,6 procent van het bezette gebied bij Israël mogelijk. Ten tweede scheidt de muur Palestijnen van andere Palestijnen en leidt zo tot een verder fragmentatie van de Palestijnse samenleving.

Waar de Oslo-Akkoorden de facto toe geleid hebben, is de verderzetting van een proces van landroof. Meer nog, ze hebben de landroof verduurzaamd. Het is ruimtelijk-fysiek onmogelijk geworden een leefbare Palestijnse staat te creëren. De situatie is er een waarin de bezetter de vruchten van de bezetting plukt en de balans steeds meer in zijn voordeel omslaat, terwijl de internationale gemeenschap militair en economisch gewicht toevoegt in zijn schaal. De taken die Europa en de VS hebben overgenomen van de bezetter, ontwikkelen Palestina conform de eisen van de bezetter. Ons belastinggeld vloeit rechtstreeks naar projecten die Palestijnen gedeisd moeten houden, waarbij emancipatie of dekolonisering geen optie zijn.

De interne tegenstellingen

Het toenemende geweld heeft ook een interne verklaringsgrond. Palestijnen zijn erg geïsoleerd geworden, zeker in Oost-Jeruzalem. Palestijnen in Oost-Jeruzalem hebben totaal geen vertegenwoordiging, niemand die het voor hen opneemt. Ook in de Westelijke Jordaanoever trouwens; mensen kunnen niet vertrouwen op de Palestijnse Autoriteit (PA) om hen te beschermen en vaak worden protesten tegen Israël ook door de PA-veiligheidsdiensten onderdrukt.

De Israëlische journaliste Amira Hass beweert dat de Palestijnse politie het meer en meer toelaat aan jongeren om stenen te gaan gooien naar de Israëlische veiligheidsdiensten. Het zou volgens haar bedoeld zijn om de jongeren stoom te laten afblazen om zo een verdere escalatie te vermijden. Ali Abunimah, co-founder van Electronic Intifada, ziet in Abbas zijn oproep om tot kalmte te komen en een escalatie te vermijden, dat het weer eens duidelijk wordt dat de PA een onderaannemer van de Israëlische bezetter blijft. Hij voegde er ook aan toe dat Israëlische analisten beweren dat Netanyahu een grootschalige aanval op de Westelijke Jordaanoever net wil vermijden omdat het zou kunnen leiden tot het einde van de PA. Op die manier zouden ze hun proxy verliezen, en zouden Palestijnen oncontroleerbaar worden.

‘Macht en onderdrukking provoceert altijd een tegenbeweging.’

Het gebrek aan een echt collectief verzet, zoals in de twee voorgaande intifada ’s, ligt dus in deze oorzaken, en natuurlijk aan de doorgedreven fragmentatie van de Palestijnse maatschappij in het algemeen. Ten tweede toont het dat Israël er in geslaagd is om individuen zodanig onder druk zetten in hun regime van oppressie dat ze overgaan tot geweld. Hoeveel vernederingen kan een mens uiteindelijk verdragen, voor hij of zij actie onderneemt. Het Palestijns geweld is niet irrationeel: het heeft een logische oorzaak.

Er wordt in de Israëlische media natuurlijk geen aandacht besteed aan waarom Palestijnen dit soort geweld plegen, in onze media trouwens ook niet. Maar Frantz Fanon liet ons hier geen illusies meer over: als je in een koloniale situatie voortdurend geconfronteerd wordt met geweld, is de enige manier om je hiervan los te maken, een gewelddadig confrontatie met de geweldpleger.

Of de Derde intifada nu al bezig is of niet, dat die er zal komen staat vast. Dat leren we immers uit de geschiedenis van onderdrukte volkeren. Niemand laat zich zomaar vernederen en elke vorm van normaal leven onmogelijk maken. Macht en onderdrukking provoceert altijd een tegenbeweging. Indien er geen gerechtigheid komt voor de Palestijnen zal die derde intifada er komen, in welke vorm dan ook.  We moeten ons dus niet afvragen hoe we een Palestijnse intifada kunnen vermijden, maar waarom die er in de eerste plaats zou eigenlijk zou (kunnen) komen.

Israël antwoordt

Israëlische ministers spraken zich reeds uit over hoe zo’n intifada te voorkomen. In een notendop: meer repressie, meer check-points, meer arrestaties en vooral meer dode Palestijnen. De nieuwe regering wordt sterk opgezweept door de extreemrechtse Israëli’s. En zij willen bloed zien. De Israëlische “new right” vinden Netanyahu’s beleid tegenover de Palestijnen te soft en willen onmiddellijke gewelddadige actie om bijvoorbeeld de Haram al-Sharif volledig onder Joodse controle te brengen. Het feit dat Palestijnen toegestaan zijn daar te bidden, vinden ze een absurde concessie die stopgezet moet worden. Sommigen van hen, zoals Rabbi Yisrael Ariel, voorzitter van het Temple Institute, pleiten openlijk voor een genocide ten aanzien van de Palestijnen als de enige oplossing. Dus wat met de radicalisering van deze extreem-rechtse Joden, welke rol speelt dit in het geweld van de laatste dagen?

Netanyahu lichtte in zijn laatste persconferentie de aanpak toe: hinderlagen, undercover soldaten, arrestaties, infiltratie in Oost-Jerusalem, en het vernielen van Palestijnse huizen. Het ligt in lijn met de harde taal die de Israëlische regering gebruikt tegen over Palestijnen sinds de verkiezingen van maart 2015. In geen enkel geval valt het woord ‘gerechtigheid’ om meer geweld te voorkomen. Want gerechtigheid zou ‘gelijkheid’ betekenen. In een Zionistische staat als Israël zijn Palestijnen niet gelijk aan hun Israëlische tegenhangers. Terwijl gerechtigheid, een einde aan de bezetting, volwaardig burgerschap in een staat die hen niet discrimineert, datgene is wat veel Palestijnen, zowel in Israël en in de Palestijnse gebieden, eigenlijk echt willen.

Wat te doen?

Uit een poll van het Palestinian Center for Policy and Survey Research in september 2015 blijkt dat 51 procent van de Palestijnen niet meer geloven in een tweestatenoplossing[4]. Volgens 65 procent van de ondervraagden maken de kolonies in de Westelijke Jordaanoever deze oplossing nu onmogelijk.

De tweestatenoplossing wordt dus met de dag onwaarschijnlijker, en toch blijven westerse staten halsstarrig vasthouden aan deze achterhaalde oplossing. Ook ondanks het feit dat de huidige Israëlische regering al meermaals heeft laten blijken toch nooit een Palestijnse staat te zullen aanvaarden. Er is momenteel dus geen vredesproces, geen vrede, geen proces, geen onderhandelingen. Maar als de Palestijnen blijven strijden voor hun rechten, wie zijn wij dan om te zeggen dat er geen hoop is?

‘Als de Palestijnen blijven strijden voor hun rechten, wie zijn wij dan om te zeggen dat er geen hoop is?’

Zij die de Palestijnse roep om gerechtigheid willen negeren, onder het mom van neutraliteit in dit conflict, willen we herinneren aan het ietwat dramatische citaat van Dante: ‘de meest donkere plaatsen in de hel worden gereserveerd voor zij die, in een periode van morele crisis, hun neutraliteit blijven behouden’. Gekluisterd aan onze neutraliteit blijven we zwijgen, onszelf sussend, ondanks het feit dat we zien hoe anderen er door ingemetseld worden door torenhoge muren, prikkeldraad en controleposten. In deze urgente situatie van oppressie leidt neutraliteit tot medeplichtigheid.

Het instrument dat wij in handen hebben, is BDS: Boycot, Divestment & Sanctions. BDS blijft het meest effectieve en urgente instrument voor diegenen die geweldloos vrede en gerechtigheid nastreven. Het doel van BDS is het Zionistisch bezettingsregime van Israël een halt toe te roepen alsook de Apartheidswetten die het hanteert.  Het is een manier voor ons om de Palestijnse stem kracht bij te zetten, luider te laten klinken en de druk op het Israëlische bevolkingskolonialisme op te voeren, om het regime uiteindelijk af te voeren.

Dorien Vanden Boer en Pascal Debruyne zijn beide onderzoekers verbonden aan MENARG (Middle East and North Africa Research Group).

[1] B’etselem, Statistics on Palestinians in the custody of the Israeli security forces, http://www.btselem.org/statistics/detainees_and_prisoners.

[2] http://www.alhaq.org/publications/publications-index/item/institutionalised-impunity-israel-s-failure-to-combat-settler-violence-in-the-occupied-palestinian-territory.

[3] http://unispal.un.org/UNISPAL.NSF/0/90FA73FA1B2C487285257B040053BD92

[4] http://www.pcpsr.org/en/node/621