Charlotte Vandycke (Vluchtelingenwerk Vlaanderen)
“‘Eén jaar crisis in het asielbeleid: roofbouw op mensenrechten’
Ons asielbeleid is een zorgwekkende richting ingeslagen. Dat tonen ons de wijzigingen die zich de afgelopen twaalf maanden zowel in de praktijk als in het beleid hebben voorgedaan. Een richting waarin de toegang tot bescherming, en de mensenrechten van asielzoekers niet langer centraal staan. Het recht op bescherming voor elke persoon die asiel zoekt in België lijkt verder af dan ooit.
De overheid koos ervoor de crisis te gebruiken om een ontradingsbeleid op te zetten. In plaats van de gelegenheid aan te grijpen om de praktische moeilijkheden waarmee de overheid werd geconfronteerd door de verhoogde instroom aan te pakken en het hoofd te bieden, koos ze ervoor haar inspanningen beperkt te houden en verzwakte daarbij systematisch de mensenrechten van asielzoekers.
Het pre-registratiebeleid van de overheid schendt de rechten van asielzoekers: zij mogen immers niet onmiddellijk asiel aanvragen in ons land en moeten wachten tot ze daarvoor toestemming krijgen van de instanties. Zelfs nu de instroom van asielzoekers zo drastisch is gedaald dat deze gemakkelijk beheersbaar is, en de overheid zich dus zelfs niet meer op een gebrek aan mankracht kan beroepen om het systeem van pre-registratie in stand te houden, kiest de overheid dit te behouden en laat ze asielzoekers doelbewust in een kwetsbare positie.
Fout, onvolledig, subjectief
Onze overheid hield het voorbije jaar ook expliciete ontradingscampagnes die stoelden op foutieve, onvolledige en subjectieve informatie. Ze houden onbehoorlijk bestuur in en zetten het recht op asiel op de helling. Mensen op de vlucht beschikken immers niet langer over de informatie waar zij recht op hebben. Asielzoekers uit Irak en Afghanistan werden ontmoedigd asiel aan te vragen, dit terwijl de erkenningspercentages aantonen dat de nood aan bescherming hoog is.
Asielzoekers uit Irak en Afghanistan werden ontmoedigd asiel aan te vragen, dit terwijl de erkenningspercentages aantonen dat de nood aan bescherming hoog is.
Terwijl al jaren de eis weerklinkt naar verhoogde aandacht voor kwetsbaarheid, ging deze aandacht helemaal verloren in de behandeling van aankomende asielzoekers.
Kwetsbare mensen en niet-begeleide minderjarigen dienden op de bemiddeling van vrijwilligers te rekenen om met voorrang te worden geregistreerd, en vele families met kinderen verbleven meerdere maanden in de noodopvang, waar de voorzieningen beperkt zijn. Een behandeling die ons land onwaardig is.
De rechtspositie van asielzoekers werd niet alleen aangetast door bedenkelijke praktijken in crisistijd, maar eveneens door nieuwe wetgeving, die de rechten van asielzoekers en vluchtelingen inperkt. Deze nieuwe wetgeving werd aangenomen zonder vooraf de noodzaak daaraan te evalueren en de impact op de grondrechten van mensen die bescherming nodig hebben te evalueren.
Respecteer rechten
© Vluchtelingenwerk Vlaanderen
Tijdens deze crisis vielen veel mensen uit de boot die door privé-initiatieven en middenveldorganisaties zoals Vluchtelingenwerk Vlaanderen werden verder geholpen. Of ze dienden juridische stappen tegen de overheid te overwegen om hun basisrechten af te dwingen en hun mensonwaardige situatie te verbeteren. Dit zijn procedures die de overheid kan vermijden met een beleid waarin ieders rechten worden gerespecteerd. Van deze aanpak moeten we weg.
De chaotische respons van Europese lidstaten, en de maatregelen genomen in België, vergrootten het leed van mensen op de vlucht.
Feit is dat niet alleen de EU, maar ook België onvoorbereid reageerde op het stijgende aantal vluchtelingen dat ons land zou bereiken. De chaotische respons van Europese lidstaten, en de maatregelen genomen in België, vergrootten het leed van mensen op de vlucht. Ook in België zagen we hoe dit een gevaarlijke situatie werd die de rechtszekerheid en de veiligheid van vluchtelingen ondermijnde, en een context schiep van chaos, informele oplossingen en opportuniteiten voor mensensmokkelaars. Deze aanpak komt noch asielzoekers, noch onze samenleving ten goede.
Het klopt dat het asielbeleid altijd met evoluties wereldwijd rekening moet houden. Een continue opvolging van de evoluties, een realistische aanpak en een visie op bescherming van vluchtelingen zijn noodzakelijke ingrediënten van een goed asielbeleid. Belangrijk is voor ogen te blijven houden dat wat België betreft, de situatie absoluut beheersbaar is en ons land een veel grotere rol kan spelen in de bescherming van vluchtelingen dan het vandaag doet.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen roept onze regering op om zijn verantwoordelijkheid te nemen, meer vluchtelingen te beschermen, en asielzoekers een vlotte en correcte toegang tot bescherming te geven. We hebben nood aan een sereen en doordacht asielbeleid met langetermijnvisie. Er naar streven het aantal asielzoekers zo laag mogelijk te houden is helemaal niet nodig, naast de kwestie en schendt onze morele en juridische verplichtingen. België heeft de nodige capaciteit.
Zonder problemen
Zo’n asielbeleid kenmerkt zich door rechtvaardige procedures en bijstand door een advocaat voor de asielzoekers vanaf de eerste fase. Het veronderstelt ook onmiddellijke toegang tot menswaardige opvang en correcte en objectieve informatieverstrekking. De overheid kan in dialoog en samenwerking met het middenveld en privé-initiatieven zonder problemen het hoofd bieden aan een verhoogd aantal mensen op de vlucht en een asielbeleid voeren dat éénduidig staat voor de mensenrechten en integratie van vluchtelingen in de samenleving.
Charlotte Vandycke is directeur Vluchtelingenwerk Vlaanderen