“‘Een coalitie van hoop in Palestina en Israël’

‘To exist is to resist’ is een veelgehoorde slogan in Palestina. De meeste Palestijnen hebben geen grote theorieën over vreedzaam verzet maar geven er blijk van in hun dagelijkse leven.

Onder de noemer van soemoed (veerkracht) proberen Palestijnse burgers een zo waardig, normaal mogelijk leven te leiden. De Israëlische bezetting confronteert hen constant met fysieke en psychische obstakels zoals de dreiging van willekeurig geweld, checkpoints, nederzettingen en de Muur.

Voor hen is op hun land blijven en voortdoen het grootste verzet. Amal Nasser, die de bio-boerderij “Tent of Nations” runt bij Bethlehem, beaamt dit. In mei 2014 werden bij hen zo’n 1.500 fruitbomen van twintig jaar oud met de bulldozer omvergetrokken en verbrand. Ze weigert echter om in vijandschap te vervallen en wil dubbel zoveel bomen terug planten. ‘We refuse to be enemies’ staat op een steen bij de ingang geschilderd.

Zichtbaarheid en successen voeden vreedzaam verzet

Door de aanhoudende bezetting en Israëls gewelddadige respons op geweldloze acties, zijn er weinig zichtbare successen. Niet zo heel lang geleden, in de eerste Intifada (1987-1993) bezielde het vreedzame verzet de Palestijnse massa. Activisten die geloofden dat ze de bezetter van zich konden afschudden en Israëls overmacht breken door stakingen, boycots of sit-ins voerden het verzet aan.

Zij plaveiden de weg voor de eerste vredesgesprekken met Israël, maar jammer genoeg stopte de bezetting niet. Israël behield zijn machtspositie en kon door het vredesproces met de Palestijnen en het uitblijven van internationale druk zijn controle op het terrein versterken. De Palestijnse zijde miste bovendien een sterk politiek leiderschap dat de geweldloze strijd hoog in het vaandel droeg en burgerrechtenactivisten een warm hart toedroeg.

Israël een spiegel voorhouden

Sinds 2002 gaf de bouw van de Muur het vreedzame verzet een nieuwe adem, ook dankzij de steun van Israëlische en internationale sympathisanten. Dit verzet was vaak erg lokaal, gefocust op plaatsen waar Israël de Muur bouwde. Zo wilden ze de ogen van de wereld richten op de strijd van de dorpen om hun voortbestaan. De bezetting zou zo misschien niet gebroken worden, maar Israël zou wel gezichtsverlies lijden.

De vreedzame activisten houden Israël, tot op vandaag, een spiegel voor. In de geest van Gandhi probeert de onderdrukte partij aan te tonen dat beide partijen baat hebben bij gerechtigheid.

Zoals de Palestijnse dichteres Samah Sabawi schrijft in ‘Liberation anthem’: “De dag dat ik opsta uit het puin van je onderdrukking, beloof ik je dat ik niet alleen zal opstaan. Jij zal ook opstaan. Je zal bevrijd worden van je tirannie en mijn vrijheid zal je redding zijn.”

De dualiteit van vreedzaam verzet

Op de vraag hoe ze tegen vreedzaam verzet aankijken, reageren veel Palestijnen terughoudend. Ze verkiezen de term “volksverzet” omdat die dichter aansluit bij de realiteit van de betogingen tegen de Muur en de nederzettingen. Die betogingen starten meestal vreedzaam maar lopen toch vaak uit de hand omdat Palestijnse jongeren met stenen naar het Israëlische leger gooien.

‘Wat vermogen onze stenen tegen de verpletterende overmacht van het Israëlische leger?’

Deze dualiteit toont aan dat het vreedzaam verzet in Palestina geen zwart-wit verhaal is. Veel Palestijnen leven geweldloos maar willen het geweld toch niet helemaal veroordelen, omdat ze kampen met boosheid en menen dat ze het recht hebben om zich te verzetten tegen de bezetting: geweldloos als het kan, maar met geweld als het moet. Een veelgehoorde bedenking is: ‘Wat vermogen onze stenen tegen de verpletterende overmacht van het Israëlische leger?’

Er zijn partners aan de andere kant

De betrokkenheid van Israëlische activisten is essentieel om het vreedzame verzet in stand te houden en aan te wakkeren. Veel Israëli’s geloven niet dat er aan de andere kant een partner voor vrede is. Ze vrezen dat de Palestijnen tegen het voortbestaan van Israël strijden en zijn blind voor het leed van de bezetting.

Uit angst voor geweld trekken ze een schild van onverschilligheid op. Israëlische mensenrechtenactivisten en hun bezorgdheid over de koers die Israël vaart, zorgen op zijn minst voor zichtbaarheid en discussie. Maar ook hun strijd wordt steeds moeilijker. Verschillende Israëlische regeringen ondernamen stappen om de bewegingsruimte van activisten te beperken.

Onder het mom van transparantie wil de regering nieuwe regels opleggen aan Israëlische ngo’s die voornamelijk buitenlandse steun krijgen. Volgens Yehuda Shaul van Breaking the Silence, een Israëlische ngo die sterk geviseerd wordt door de regering, is die wet slechts het topje van de ijsberg. Hij vreest dat de ziel van Israël op het spel staat.

Geen hoop op een politiek mirakel, maar wel op solidariteit

Ondanks alle tegenstand, de onheilsvoorspellingen en het gebrek aan internationale aandacht gaat het vreedzame verzet tot op vandaag voort. Ook de aandacht van Israëlische en internationale sympathisanten is er, en die is broodnodig. Op dit moment voeren mensen wereldwijd campagne voor de vrijlating van Mohammed Abu Sakha, een jonge circusartiest die zonder aanklacht door Israël gevangen werd gezet.

In brieven aan Israëlische instanties kunnen vrijwilligers oproepen om hem vrij te laten of eerlijk te berechten. Deze steun maakt een wereld van verschil uit. Burgeractivisten wachten niet op een politiek mirakel, maar ze hebben wel een duwtje in de rug nodig. Wat hen met ons verbindt, is de overtuiging dat solidariteit ertoe doet, dat het uitblijven van de grote vrede ons niet mag verlammen. Op het terrein zijn er Palestijnen en Israëli’s die een coalitie van hoop voorbereiden, en ze rekenen op ons.

Broederlijk Delen organiseert van 29 januari tot 19 februari de tentoonstelling Vreedzaam verzet in Palestina en Israël

Brigitte Herremans is medewerker Midden-Oosten Broederlijk Delen-Pax Christi Vlaanderen