11.11.11
“‘EU-VS vrijhandelsakkoord gratis? Vergeet het maar’
Gisteren (14 februari 2013) kondigden de EU en de VS aan dat ze klaar zijn om onderhandelingen te beginnen over het grootste en meest ambitieuze vrijhandelsakkoord ooit. Dit akkoord zou het BBP vergroten met 0.5%. “Een gratis stimulus”, aldus commissievoorzitter Barroso. “Dit kost de belastingbetaler geen cent.” 11.11.11, al jaren kritisch observator op vlak van handelsakkoorden met ontwikkelingslanden, weerlegt die uitspraak met klem. Handelsakkoorden zijn nooit gratis, aldus 11.11.11. Ze hebben altijd winnaars en verliezers. En naar wat wij zien vaak met grote maatschappelijke kost.
11.11.11 volgt al jaren van dichtbij het handelsbeleid van de Europese Unie. Dat spitst zich traditioneel toe op de ontwikkelingslanden, maar recent ook op industrielanden zoals Canada, Japan en nu dus de VS. In haar handelsbeleid probeert de EU toegang te krijgen tot de groeiende markten in het Zuiden. Niet enkel voor zijn producten, maar ook en vooral voor diensten en investeringen. Er wordt onderhandeld over de (afschaffing van) invoertaksen, maar steevast ook over grondige aanpassing van interne regelgeving. Vrijhandelsakkoorden dringen op die manier diep door in de wijze waarop landen hun economie en zelfs hun maatschappij organiseren. Vrijhandelsakkoorden gaan ook over arbeidsmarktbeleid, gezondheidsdiensten, intellectuele eigendomsrechten en toegang tot kennis en geneesmiddelen, onderwijs, cultuur, media, enz.
Omwille van de machtsverhoudingen kan de EU in principe de voorwaarden stellen. Ontwikkelingslanden moeten zo vaak beleidsinstrumenten uit handen geven die ze proberen in te zetten op vlak van duurzame ontwikkeling, herverdeling en sociale rechtvaardigheid. Naast soms zwaar inkomstenverlies door de verlaging of afschaffing van invoertaksen dragen de landen op die manier ook een maatschappelijke kost. Dit geldt overigens niet alleen in ontwikkelingslanden, ook in Canada heerst grote ongerustheid over de lopende vrijhandelsbesprekingen met de EU.
Bij de onderhandelingen met de VS liggen de kaarten anders. De VS is zelf een grote exporteur van haar regelgeving. Het vrijhandelsakkoord zal dus moeten streven naar “convergentie”. Maar deze keer tussen de Amerikaanse “minimal state” en het Europese welzijnsmodel.
Gratis?
Handelsakkoorden zijn nooit gratis. Ze hebben altijd winnaars en verliezers.
Op basis van haar ervaring betwijfelt 11.11.11 dan ook sterk dat het vrijhandelsakkoord tussen de VS en de EU ‘gratis’ zal zijn. Bovendien is 11.11.11 beducht voor de ambitie van beide grootmachten om hun gevonden conversie gezamenlijk op te legen aan de rest van de wereld. “Alleen al voor de positie van de ontwikkelingslanden of bij uitbreiding de rest van de wereld is een handelsblok EU-VS een reële bedreiging voor sociale regelgeving, klimaatinitiatieven en andere. De maatschappelijke kost kan immens zijn.”
Bovendien, zo stipt 11.11.11 aan, wordt het Europese handelsbeleid gekenmerkt door een geringe democratische inspraak en grote geheimhouding. “De onderhandelingsrichtlijnen en onderhandelingsteksten zijn geheime documenten, parlementen hebben er niets aan te zeggen. Zij worden geïnformeerd noch geconsulteerd. Ook vakbonden, milieuorganisaties en het maatschappelijk middenveld worden buiten de onderhandelingen gehouden.”
Op die manier vallen de uitspraken van De Gucht en Barroso niet aan de werkelijke uitkomst te toetsen, vindt 11.11.11. De koepel van ontwikkelingsngo’s hoopt dan ook dat er met deze onderhandelingen eindelijk democratische transparantie geëist wordt door de (Europese) nationale parlementen en regeringen. “En moge die transparantie dan ook uitgebreid worden naar de vrijhandelsakkoorden met ontwikkelingslanden.”