Hans Van de Water
“‘Facebookrevolutie in Mexico’
Sociale media zorgen voor een aardverschuiving in Mexico in de aanloop naar de presidentsverkiezingen van 1 juli. Het zijn niet langer de politici die elkaars vuile was buiten hangen, maar de kiezers via Facebook, Twitter en YouTube. Wanneer The Guardian een bericht publiceert waarin de krant de koploper in de peilingen, Enrique Peña Nieto, ervan beschuldigt het tv-station Televisa te hebben omgekocht, is het hek helemaal van de dam. Hans Van de Water woonde drie jaar in Mexico. Nu zijn Mexicaanse vrouw zich vanuit België heeft ontpopt tot online-activiste volgt hij de verkiezingsstrijd op de voet.
De peilingen wijzen de kandidaat van de centrumpartij PRI, c, aan als favoriet om de volgende president van Mexico te worden. Gedurende 71 jaar was de PRI in Mexico aan de macht. De underdog van de verkiezingen is de linkse kandidaat Andrés Manuel López Obrador. Bij de vorige presidentsverkiezingen verloor hij nipt, al was er volgens hooggeplaatste bronnen sprake van fraude.
Storm van protest
De verkiezingsstrijd krijgt een verrassende wending wanneer de kandidaat van de PRI in mei een bezoek brengt aan de private universiteit Iberoamericana in Mexico City en daar wordt uitgejoeld door een groep studenten. Meteen verschijnen er op YouTube tientallen filmpjes van de boze studenten. Verschillende Mexicaanse kranten die behoren tot eenzelfde groep publiceren op hun voorpagina dat het bezoek van Enrique Peña Nieto aan de universiteit een groot succes was. Het artikel ontketent een storm van protest in de sociale media. Dat de krant steun krijgt van de PRI is een publiek geheim, maar voor het eerst vindt de verontwaardiging een uitweg via een forum dat de politieke partijen niet controleren.
Enrique Peña Nieto verdedigt zich door te stellen dat de jongeren die hem hebben uitgejoeld geen studenten zijn. Als reactie plaatsen 131 studenten van de universiteit een filmpje op YouTube waarin ze één voor één hun studentenkaart tonen. De beelden gaan al snel de halve wereld rond. In een mum van tijd verschijnen er nieuwe filmpjes met de boodschap ‘yo soy 132’, of ‘ik ben 132’. Studenten van andere universiteiten en sympathisanten uiten daarmee hun steun.
Passie
Ik woonde zelf drie jaar in Mexico. In 2004 kwam ik met mijn Mexicaanse vrouw terug naar België. Via haar volg ik nu de verkiezingscampagne. Ik ben getuige van hoe mijn vrouw zich ontpopt tot online-activiste. Ze roept haar achterban op om te stemmen voor verandering. Personen die zich nooit hebben uitgesproken over politiek, uiten zich nu openlijk voor de verandering.
Wat me vooral opvalt, is de passie, passie voor politieke verandering. En die passie werkt aanstekelijk. Mensen sluiten zich aan omdat ze voelen dat het verhaal leeft en omdat anderen uit hun netwerk de stap al hebben gezet. Wat ze met elkaar gemeen hebben? De verontwaardiging over de huidige politieke situatie in Mexico.
Overal in Mexico vinden betogingen plaats tegen Enrique Peña Nieto. Op 20 mei komt een massa op straat om steun te betuigen aan de linkse kandidaat Andrés Manuel López Obrador. In Brussel verzamelen die dag 75 Mexicanen onder de bollen van het Atomium. Hun filmpjes en foto’s verschijnen meteen op internet, samen met die van aanhangers uit andere steden in Europa, Azië en Latijns-Amerika.
Corruptie en fraude
De politici staan met open mond aan de zijlijn. Ze kunnen niet vatten wat er gebeurt. Een massa flyers en affiches laten drukken en veel geld betalen om mensen op de been te krijgen werkt niet meer. Ze hebben de campagne niet meer zelf in handen. Die speelt zich immers af op Facebook, Twitter en YouTube. Manifestaties ontstaan zonder formele structuren. Niemand controleert het geheel.
Steeds vaker duiken getuigenissen en documenten op over corruptie en fraude bij hooggeplaatste politici. Het blijft niet bij de berichten via de sociale media. De Britse krant The Guardian publiceert op 7 juni een bericht waarbij de krant Enrique Peña Nieto ervan beschuldigt het Mexicaanse tv-station Televisa te hebben omgekocht om het presidentschap in handen te krijgen. De voormalige president Vicente Fox zou Televisa betaald hebben om Manuel Andrés Lopez Obrador in diskrediet te brengen.
Middenklasse
De politieke klasse groeide op met het idee dat revoluties ontstaan uit de armste lagen van de bevolking. Wat zien we nu? Het zijn niet de lage klassen, maar de kinderen uit de gegoede families die studeren aan de dure private universiteiten die de revolutie ontketenen. Ze zijn opgegroeid met internet en berichten over moorden in de zogenaamde war on drugs. Sinds het aantreden van de huidige president Felipe Calderon staat de teller van die oorlog op meer dan 50.000 doden.
Zal de Facebookrevolutie ook een effect hebben in het stemhokje? Dat zal moeten blijken na 1 juli. De politici die zich in het nauw gedreven voelen relativeren de golf van onlineberichten door te wijzen op het feit dat slechts 30% van de Mexicanen toegang heeft tot internet. De impact ligt vooral in de onthulling van informatie. De periode waarbij politici achter de schermen ongestoord deals kunnen sluiten lijkt voorgoed voorbij.