“‘Groen wil vluchtelingen en migranten op zee terugbrengen naar Spaanse enclaves’

Public Domain

Bart De Wever was de brokken van zijn pensioenverhaal nog aan het opruimen, toen Groen zijn schot in eigen voet afvuurde. De Tijd berichtte dat Groen ook voorstander is van pushbacks op zee, en dat de partij daarmee in de richting van het N-VA-standpunt evolueert.

Europees parlementslid voor Groen Bart Staes was verbaasd. Hij verduidelijkt aan MO*: ‘De aanmeldcentra in dit voorstel zijn een soort vooruitgeschoven Dienst Vreemdelingenzaken. Mensen vragen er asiel aan. Als de vraag ontvankelijk is volgens onze regels, reizen ze veilig door. Dat is geen pushback naar Afrika.’

‘Het ontvankelijkheidsonderzoek is kort, je hebt geen grote opvangcapaciteit nodig. We kiezen dus niet voor opvang in Spaanse enclaves. Maar de Spaanse enclaves zijn Europees grondgebied en daar kunnen we Europese regels doen gelden. Het voorstel moet samengaan met permanente spreiding. Dat Groen wil evolueren in de richting van de N-VA is klinkklare nonsens.’

Ook Europees lijsttrekker voor Groen Petra De Sutter reageerde op onze vraag om verduidelijking: ‘Mensen op Europees grondgebied hebben ten allen tijde het recht om asiel aan te vragen, waar ze ook zijn, en hoe ze ook naar Europa gekomen zijn. Daarom worden zij niet teruggebracht naar aanmeldcentra, in tegenstelling tot wat N-VA en Open Vld voorstellen.’

‘Van zodra zou blijken dat dit plan een schending van de mensenrechten zou inhouden, vind ik dat we het niet verder kunnen steunen.’

‘Mensen die gered worden op zee zouden naar bijvoorbeeld Ceuta worden gebracht, waar ze een eerste screening op ontvankelijkheid van de asielaanvraag doorlopen. Deze procedure moet snel gaan, zodat ze daarna, als hun aanvraag ontvankelijk is, via spreiding door kunnen stromen naar een lidstaat waar de asielaanvraag wordt behandeld. Dus niet de hele procedure in die aanmeldcentra, want anders krijgen we toestanden zoals op het Griekse eiland Lesbos. Ik was er en de toestand is er onaanvaardbaar.’

‘Voordeel van de twijfel’

Petra De Sutter vult verder aan: ‘Zelf wil ik na vijf jaar migratiecommissie in de Raad van Europa vooral toezien of en hoe dit plan kan werken met respect voor de mensenrechten. Ceuta heeft het voordeel EU-grondgebied te zijn. Het partijstandpunt is dat we die piste verder willen onderzoeken. Ik wil het voorstel het voordeel van de twijfel gunnen. Maar van zodra zou blijken dat dit plan een schending van de mensenrechten zou inhouden, vind ik dat we dit voorstel niet verder kunnen steunen.’

Maar kán dit plan überhaupt werken met respect voor de mensenrechten?

1Het zou gaan over een “heel kort” ontvankelijkheidsonderzoek. Dat gebeurt vandaag door de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) in Brussel en pas daarna, na ongeveer een maand en soms meer, gaat het dossier naar het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen. Een “Europese DVZ” in de Spaanse enclaves roept alvast de vraag op: hoe ga je daar mensen toegang geven tot een advocaat?

Het argument is dat asielzoekers op Lesbos de hele asielprocedure moeten doorlopen, wat zeer lang duurt, en in de Spaanse enclaves volgens het voorstel van Groen enkel de eerste korte ontvankelijkheidsprocedure.

Maar wat zou garanderen dat deze ontvankelijkheidsperiode “kort” is? De wachttijden om een dossier van de DVZ naar het Commissariaat-generaal te sturen lopen soms op tot maanden.

En een eerste interview voor asielzoekers in Griekenland wordt soms jaren vooruit gepland. Waarom zou dat in de Spaanse enclaves anders zijn?

2Mensen die op zee worden onderschept, zouden dus wel degelijk worden teruggebracht naar die Spaanse enclaves in Marokko. Dat is geen “echte” pushback omdat ze teruggebracht worden naar Europees grondgebied, en omdat ontvankelijke asielaanvragen allemaal in EU-lidstaten behandeld zouden worden.

3Maar in welke EU-lidstaat zouden de asielaanvragen dan worden behandeld? Maken de asielzoekers die keuze? Kunnen landen weigeren “toegelaten” asielzoekers te ontvangen? Volgens het voorstel van Groen moet de landenkeuze gebeuren in het kader van het Europese spreidingsplan. Dat plan wordt echter al jaren geblokkeerd door Centraal-Europese lidstaten.

Bart Staes benadrukt dat het voorstel zeker moet samengaan met zulke permanente spreiding. Betekent dit dat, als er geen EU-akkoord rond permanente spreiding van vluchtelingen komt, Groen zich ook niet achter hun voorstel rond eerste asielbehandeling in Ceuta en Melilla kan scharen?

Zonder spreiding zullen enclaves “open gevangenissen” worden. Iedereen weet ondertussen hoe het er op Lesbos aan toe gaat.

Als je vluchtelingen niet kan spreiden, kan je ze ook niet ergens in een enclave houden.

Groen beseft dat “pushbacks” van vluchtelingen en migranten (of hen “terugbrengen” of hoe je het ook wil noemen) zónder garantie op een spreidingsplan, neerkomt op de creatie van “gevangeniseilanden”, of “gevangenisenclaves” en de schending van de mensenrechten. Iedereen weet ondertussen hoe het er op Lesbos aan toe gaat.

Bovendien bedraagt de afstand tussen de Spaanse enclaves en de plaats waar vluchtelingen en migranten vaak worden gered, voor de Libische kust, tussen 2000 en 3000 kilometer. Gaan Europese schepen die afstand afleggen telkens ze mensen op zee oppikken? Dat is niet realistisch.

Het voorstel van Groen lijkt louter bedoeld als communicatie.

De essentie is dat politici éérst onder elkaar een akkoord moeten bereiken over de spreiding van vluchtelingen en dan pas spreken over “pushbacks” naar eilanden of enclaves. Anders doen ze kwetsbare mensen de prijs betalen van hun eigen falen om een akkoord te bereiken. Is Groen geen partij die geen voorstellen doet vooraleer er een garantie is dat de politiek niet langer faalt tegenover de mensenrechten?

Op de manier waarop er nu voorstellen gedaan worden, kan je de menselijkheid niet verzekeren. Integendeel zelfs, zonder garantie op spreiding riskeer je zelfs “medeplichtig” te worden.

5Een asielprocedure op Europese bodem — als mensen toch door de Europese grenzen komen — zou nog altijd kunnen voor Groen. Dat is logisch, want asiel aanvragen, is een recht van elke mens. Als je asiel vraagt en erkend wordt, word je beschouwd alsof je nooit “illegaal” geïmmigreerd bent. De N-VA daarentegen, wil na “illegale immigratie” het mensenrecht op asiel afschaffen. Dat heeft het voordeel van de duidelijkheid, al is het niet wettig.

Maar Groen zou beter ook duidelijk zijn. Had federaal parlementslid Wouter De Vriendt, toen hij dit voorstel lanceerde, niet véél duidelijker moeten zeggen “géén bootjes terug naar Europese enclaves of eilanden zónder spreidingsplan”?

Voorstellen om onze asielprocedure naar eilanden of enclaves aan de rand van Europa te duwen, gaan ook gepaard met een sterke militarisering van onze grenzen. En daar profiteren vaak het militair-industriële complex en de mensensmokkelmaffia van. Groen begeeft zich op gevaarlijk terrein. En dat zullen Bart Staes, Petra De Sutter en Wouter De Vriendt ook wel weten.