“‘Helft Zuid-Soedanese bruiden is jonger dan 18 jaar’

Vrouwen demonstreren tegen het doodvonnis van Noura Hussein aan het Witte Huis

Avery Jensen (CC BY-SA 4.0)​

Meer dan de helft van de meisjes in Zuid-Soedan trouwt nog voor de volwassen leeftijd is bereikt, blijkt uit cijfers van Unicef. Vaak gebeurt dat niet vrijwillig, met dramatische gevolgen, schrijft onderzoekster Katrina Lee-Koo van Monash University in Australië.

Vorige maand veroordeelde een rechtbank in het aangrenzende Soedan een negentienjarige vrouw ter dood voor de moord op haar man, die haar herhaaldelijk verkracht had. De zaak van Noura Hussein, die gedwongen werd te trouwen op haar zestiende, leidde wereldwijd tot verontwaardiging en zet de schijnwerpers op miljoenen meisjes die wereldwijd tegen hun wil moeten trouwen.

Beroemdheden als Naomi Campbell, Emma Watson en de voormalige Australische premier Julia Gillard verleenden steun aan een campagne om het doodvonnis van Hussein terug te draaien.

Gedwongen kindhuwelijken brengen de levens van miljoenen meisjes wereldwijd in gevaar.

De uitspraak van de Soedanese rechtbank om de doodstraf toe te kennen in deze zaak is schokkend. Gedwongen kindhuwelijken brengen echter de levens van miljoenen opgroeiende meisjes wereldwijd in gevaar. Naar schatting een op de vijf meisjes wereldwijd trouwt voor haar achttiende jaar, zelfs in sommige delen van de Verenigde Staten.

Niet alleen raken deze meisjes vaak geïsoleerd van hun familie en netwerk, ze lopen ook een groter risico om besmet te raken met hiv en op complicaties bij de geboorte van een kind. Ook lopen ze een groter risico op huiselijk geweld en schooluitval. Vaak worden ze uitgehuwelijkt aan mannen die veel ouder zijn. Omdat ze weinig economische kansen hebben, is de kans groter dat ze in armoede belanden.

Kindhuwelijken in Zuid-Soedan

Het aantal gedwongen kindhuwelijken neemt toe in situaties van oorlog en crisis. Dat zijn twee uitgesproken problemen in Zuid-Soedan, het land dat zich in 2011 afscheidde van Soedan na een decennialange oorlog. Sinds die tijd werd het land onafgebroken geteisterd door conflicten, waardoor miljoenen mensen ontheemd raakten en wijdverbreide voedseltekorten ontstonden.

In Zuid-Soedan mogen meisjes pas trouwen als ze achttien zijn. Dat is in 2008 vastgelegd in de overgangsgrondwet en de Child Act. Die minimumleeftijd is veel hoger dan in buurland Soedan, waar meisjes met toestemming van de ouders vanaf tien jaar mogen trouwen.

Ondanks de wet trouwt in Zuid-Soedan 52 procent van de meisjes voor de leeftijd van achttien jaar.

Ondanks de wetgeving in Zuid-Soedan trouwt 52 procent van de meisjes volgens schattingen van Unicef voor de leeftijd van achttien jaar. Het land staat daarmee wereldwijd op de vijfde plaats, na Niger (76 procent), de Centraal-Afrikaanse Republiek (68 procent), Tsjaad (67 procent) en Bangladesh (59 procent). In Soedan is het percentage 34 procent.

Huwen op jonge leeftijd leidt vaak tot tienerzwangerschappen. Met 158 geboorten per 1000 vrouwen in de leeftijd van 15 tot 19 jaar, behoort Zuid-Soedan tot een van de landen met het hoogste aantal tienerzwangerschappen. In combinatie met een hoog percentage moedersterfte (789 doden per 100.000 geboorten) heeft een huwelijk op jonge leeftijd ernstige gevolgen voor opgroeiende meisjes.

Oorzaken van kindhuwelijken

Als onderdeel van een recente studie van Plan International en Monash hebben we onderzoek gedaan naar meisjes in Zuid-Soedan en in vluchtelingenkampen in het noorden van Oeganda. We constateerden dat er talloze, elkaar overlappende omstandigheden zijn die aanzetten tot gedwongen kindhuwelijken in Zuid-Soedan.

De huidige voedselcrisis en economische neergang brengen met zich mee dat het innen van de bruidsschat een vroeg en gedwongen huwelijk tot een – negatief – coping mechanisme maakt voor gezinnen. Een van de deelnemers aan ons onderzoek, een medewerker van een ngo in Juba, zei: “In de huidige situatie zien sommige ouders hun dochters als bezit dat duur verkocht kan worden. In de meeste gevallen verkopen de ouders hun dochter voor geld.”

In Nimule zei een andere ngo-medewerker dat als gevolg van oorlog, de meeste ouders hun dochters dwingen om te trouwen, zodat ze geld krijgen om te overleven.

Als gezinnen uit elkaar geraakt zijn, vergroot dat de kans op een gedwongen huwelijk. Veel opgroeiende meisjes zijn door de conflicten gescheiden van hun ouders en wonen bij andere familie. Deze meisjes zijn kwetsbaarder voor een gedwongen huwelijk. Meestal zijn mannelijke verwanten, zoals ooms en neven, daar de drijvende kracht achter.

‘Veel meisjes trouwen om te overleven.’

We ontdekten ook dat meisjes, als ze eenmaal getrouwd zijn, bijna nooit meer terugkeren naar school. Een meisje vertelde ons ‘dat haar toekomst er niet goed uitzag.’ ‘Veel meisjes trouwen om te overleven.’

Gedwongen kindhuwelijken zijn echter niet eenvoudigweg te bestempelen als transactie door een gezin om te overleven. Ze komen voort uit een samenspel van factoren, inclusief diepgewortelde genderongelijkheid, schadelijke gendernormen, oorlog en geweld en beperking van de eigen verantwoordelijkheid van opgroeiende meisjes. Al die factoren samen leiden ertoe dat ze risico’s lopen.

In sommige gevallen probeerden meisjes zelf actief een gedwongen huwelijk te voorkomen, door huishoudelijke activiteiten te verrichten zoals het sprokkelen van hout, het verkopen van goederen op de markt of hun waarde voor het gezin en de gemeenschap te laten zien door hun schoolresultaten en huishoudelijke activiteiten.

Aanpak van kindhuwelijken

Een einde maken aan gedwongen kindhuwelijken in Zuid-Soedan en andere landen vraagt om de aanpak van alle factoren die deze praktijken stimuleren, zoals armoede en voedseltekorten, beperkte mogelijkheden tot onderwijs en inkomen en gebrek aan seksuele gezondheidszorg.

Tegelijkertijd moeten humanitaire hulpverleners samen met de gemeenschap het gebrek aan bewustzijn over de rechten van meisjes, en de juridische raamwerken die dat in stand houden, aanpakken. Daarmee moeten we niet wachten tot er weer een meisje voor de rechter staat op beschuldiging van moord.

Bron: The Conversation