“‘Het middenveld is geen chihuahua’

Mogen middenveldorganisaties enkel nog schoothondjes zijn, die wachten op een aaitje en een koekje van hun baasje, in casu de minister of staatssecretaris die vindt dat wie gesubsidieerd wordt heel strak aan de leiband moet lopen en enkel dient om het beleid te steunen en uit te voeren?

This Year’s Love (CC BY-NC-ND 2.0)​

Je kan het met moeite nog een hond noemen, maar zo’n chihuahua, het heeft wel iets gezellig. Past in de handtas, je hebt er nauwelijks last mee en blaffen doen ze zelden. Over zijn kopje wrijven, een aaitje hier of daar. Een schoothondje, dat niet te veel kost in onderhoud, het beestje eet amper iets.

Is dat de rol die al te veel politici weggelegd zien voor het middenveld? Je zou het bijna beginnen te geloven, als je ziet wat er de laatste tijd allemaal gebeurd is. Van onze Vlaams minister van Gelijke kansen en armoedebestrijding mocht het minderhedenforum zich niet moeien in de Zwarte Pietendiscussie. Onze Staatsecretaris voor Asiel en Migratie kortwiekte Vluchtelingenwerk Vlaanderen financieel door hun opvanghuizen in eigen beheer te sluiten. Zijn collega, staatssecretaris van Armoedebestrijding en Gelijke Kansen , laat intussen geen gelegenheid ongemoeid om het gelijkekansencentrum Unia aan te vallen.

Het intimideren van middenveldorganisaties neemt stilaan schrikwekkende proporties aan. Want Globe Aroma is nog maar het topje van de ijsberg.

En het kan altijd nog erger. Onze minister van Binnenlandse zaken en Veiligheid liet de politie binnenvallen bij de sociaal-culturele organisatie Globe Aroma, een cultuurhuis voor kunstprojecten met en voor nieuwkomers en Brusselaars. Iedereen die zich niet kon legitimeren werd opgepakt . Het intimideren van middenveldorganisaties neemt stilaan schrikwekkende proporties aan. Want Globe Aroma is nog maar het topje van de ijsberg. Daardoor leggen heel wat middenveldorganisaties zich uit angst al een vorm van zelfcensuur op, wat een pervers effect is dat?

De maat is vol. Het patroon dat er achter zit, wordt alsmaar zichtbaarder. Organisaties die een afwijkende mening laten horen over migratie en inburgering, worden bedreigd met het inkorten van bevoegdheden of subsidies. De geloofwaardigheid van wetenschappers die zich kritisch uitlaten over het gevoerde beleid, wordt in vraag gesteld. Journalisten die zich kritisch opstellen worden met ontslag bedreigd. Organisaties die werken met mensen in armoede of actief zijn in zorg en welzijn, worden verengd tot strikte uitvoerders van het overheidsbeleid. In alle gevallen probeert men om hun autonomie en vrijheid te beknotten.

En nu wordt bij een socio-culturele organisatie, die erkend en gesubsidieerd (en gecontroleerd) is door de Vlaamse overheid, met veel machtsvertoon door federale inspectiediensten binnengevallen om mensen op te pakken. Dat is niet alleen traumatiserend voor de betrokkenen zelf, het zet ook de moeizaam opgebouwde vertrouwensrelatie met het doelpubliek volledig op de helling.

Is dat de richting die we uit willen? Mogen middenveldorganisaties enkel nog schoothondjes zijn, die wachten op een aaitje en een koekje van hun baasje, in casu de minister of staatssecretaris die vindt dat wie gesubsidieerd wordt heel strak aan de leiband moet lopen en enkel dient om het beleid te steunen en uit te voeren?

Dat gaat fundamenteel in tegen onze visie op middenveldorganisaties. Die behoren tot het vrij initiatief, die functioneren autonoom en bepalen zelf wat hun maatschappelijk of sociaal doel is en wie hun doelpubliek is. Op die manier zijn zij vaak bron van sociale vernieuwing en bieden zij oplossingen voor maatschappelijke problemen waar overheid, noch markt een antwoord op hebben. Het feit dat zij daarvoor gesubsidieerd worden door de overheid is een erkenning van hun maatschappelijke opdracht.

Dus wie beter dan de middenveldorganisaties om kritische signalen te sturen richting onze samenleving in de hoop die samenleving te versterken, wetten en regels te verbeteren en tot meer samenhorigheid aan te zetten.

Want denk eens even mee. Waar zouden we staan als de vrouwenbewegingen niet waren opgekomen voor gelijke rechten van vrouwen? De milieuverenigingen voor het milieu of dierenwelzijn? Organisaties voor een waardige oude dag voor rusthuisbewoners? Wat zonder kritische organisaties om de vele mobiliteitsproblemen op de korrel te nemen?

Wanneer een overheid dat middenveld systematisch verzwakt, ondergraaft ze een belangrijke pijler van de democratie.

De voorbeelden van een actief en kritisch middenveld dat sociale problemen op de politieke agenda zet, zijn eindeloos. Wanneer een overheid dat middenveld systematisch verzwakt, ondergraaft ze een belangrijke pijler van de democratie.

Het middenveld zal niet zwijgen. Meerdere organisaties gaven het de voorbije dagen al aan : wij staan niet boven de wet, integendeel. Maar wij staan wel voor een sterk, kritisch en innovatief middenveld. Wij spelen mee in het bouwen aan een sterke samenleving, of men dat nu graag heeft of niet. Wij nodigen alle politici uit om constructief om te gaan met de kritiek, om goed te luisteren naar de critici en om de betrokken middenveldorganisaties rond de tafel te brengen, zodat er gedragen oplossingen uit de bus kunnen komen. Het middenveld is geen schoothondje. Laat het blaffen, dat is de aard van het beestje, dat is de stem van onze samenleving. En het zou fout zijn als die stem de kop wordt afgebeten.

Peter Wouters is voorzitter van beweging.net