“‘‘Staatssecretaris, het is tijd voor arbeidsregularisatie voor mensen zonder papieren’’

Een actie van mensen zonder papieren aan de ULB in Brussel, december 2008.

Peter Vermaercke (CC BY-NC-ND 2.0)

Gewezen minister van Internationale Samenwerking Réginald Moreels en advocate Sylvie Micholt doen een opvallend voorstel. Ze vragen een uitbreiding van de mogelijkheid tot arbeidsmigratie voor de mensen zonder papieren in ons land. ‘Mensen weghalen uit de verdoken hoeken van de maatschappij is een politieke en burgerlijke verantwoordelijkheid.’

Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) werkt aan een nieuwe krachtlijn ‘activering en competentieverwerving’ voor asielzoekers. Met het droevige resultaat van de onderhandelingen na de hongerstaking van mensen zonder papieren in het achterhoofd, stellen we voor deze krachtlijn uit te breiden. Ook mensen zonder papieren die reeds jarenlang in ons land verblijven, en waarvan de meesten zich verankerd hebben in onze samenleving, willen bijdragen op onze arbeidsmarkt.

Wij vragen de Staatssecretaris en het kernkabinet om de mogelijkheden tot arbeidsregularisatie uit te breiden naar mensen zonder papieren.

Het migratiefenomeen is eeuwenoud en complex. Zowel op Europees als nationaal vlak lijken we tot geen duurzame oplossing te komen om gastvrijheid te koppelen aan de veerkracht van onze bevolking. Mensen stromen toe rond Dienst Vreemdelingenzaken en Klein Kasteeltje. Ze moeten dagen wachten om een aanvraag tot erkenning in te dienen. Ze lopen allen een groot risico om hun dossier afgewezen te zien, vaak na jaren wachten. Via terugkeerprocedures dreigen ze in de gesloten centra te belanden of verder te moeten zonder papieren.

Ons uitgangspunt is dat leven in clandestiniteit, zonder papieren, elk mens ontmenselijkt en zijn of haar waardigheid ontneemt. Mensen weghalen uit de verdoken hoeken van de maatschappij is een politieke en burgerlijke verantwoordelijkheid. Bovendien neemt het democratisch gehalte van een samenleving zo toe.

Wij vragen op een constructieve manier de bevoegde Staatssecretaris en het kernkabinet om de mogelijkheden tot arbeidsregularisatie uit te breiden naar mensen zonder papieren. Idealiter gebeurt dit in dialoog met de sociale partners, werkgevers en werknemers, maatschappelijke verenigingen en stuurgroepen.

Zo kan er een oplossing gevonden worden voor de mensen die hunkeren om deel uit te maken van onze samenleving. Het geeft hen zekerheid in een land waar ze zich elke dag meer thuis voelen en geeft hen de kans onze economie te versterken.

Iedere Belg weet intussen dat er op de arbeidsmarkt enorm veel vacatures openstaan, dat er knelpuntberoepen zijn die maar niet ingevuld geraken en dat de pandemie het tekort aan arbeidskrachten acuter heeft gemaakt. Deze nood is uitgesproken in de thuiszorg, horeca, bouw, onderhoudstaken, informatica, gezondheidszorg, transportsector…

Individuele werkgevers schreeuwen om werknemers, werknemers schreeuwen om werk zonder uitgebuit te worden. Arbeidsmigratie wordt zo een economische noodzaak én een enorme sociale uitdaging.

Er komt een tijd, en eigenlijk is die er al, dat we met onze verouderende bevolking de bijdrage van nieuwkomers zullen toejuichen.

Mogen werken heeft een transversaal nut: het bevordert de gezondheid wanneer er geen sprake is van uitbuiting, het biedt menselijke waardigheid, en stimuleert het zogenaamde symbolisch burgerschap. Want naast politieke en burgerrechten, sociale en economische rechten bestaat ook het o zo belangrijk gevoel ‘erbij te horen’ in de samenleving. Dit laatste type burgerschap is essentieel om van integratie een duurzaam succesverhaal te maken.

Momenteel moet de aanvraag van een potentiële arbeidsmigrant vanuit het land van herkomst ingediend worden en bevestigd door de werkgever hier. Maar dat is natuurlijk geen oplossing voor werkende mensen zonder papieren die in België reeds jaren uitgebuit wordt.

Deze mogelijkheid van arbeidsmigratie vragen we structureel uit te breiden naar de mensen zonder papieren die de aanvraag tot verblijf moeten kunnen doen vanuit ons land en niet meer het land van herkomst, dat ze al lang geleden hebben verlaten.

Deze beslissing valt momenteel onder de discretionaire bevoegdheid van de staatssecretaris voor Asiel en Migratie. Wij vragen deze bevoegdheid te delen met een ‘onafhankelijke commissie ter erkenning van lange termijnsmigranten’ die de erkenning al dan niet moet behandelen binnen de zes maanden en niet binnen één à twee jaar. Zo kunnen ook dergelijke beslissingen op een objectieve manier en zonder politieke polemiek genomen worden.

Maar zolang deze commissie niet is opgestart, staat er de staatssecretaris niets in de weg om zijn discretionaire bevoegdheid uit te oefenen op basis van artikel 9bis en 13 (Wet van 15 december 1980) en stappen te nemen voor humanitaire regularisatie.

Er kunnen voorwaarden verbonden worden aan een erkenning. Men kan mensen een beperkt verblijf van een jaar toekennen dat gedurende de eerste vijf jaar jaarlijks verlengd kan worden gekoppeld aan werk, fulltime opleiding en de opname van kinderen in het onderwijs.

Wij herinneren de lezer aan de grote voordelen van ons voorstel. Zowel sociaal als economisch is dit soort integratie via arbeid een win-winverhaal. Waarom? De werkende mens zonder papieren wordt uit het zwartwerkcircuit gehaald dat arbeiders vandaag uitbuit als moderne slaven. De erkende arbeid(st)er draagt vervolgens bij aan onze sociale zekerheid, en geniet meer koopkracht.

Deze mensen zullen onze economie versterken. De gezinnen krijgen zo ook meer kans om weerstand te bieden aan het circuit van huisjesmelkers en werkgevers die profiteren van hun precaire positie. Werk kan een leven toekomstperspectief geven, in ons land of elders. Er komt een tijd, en eigenlijk is die er al, dat we met onze verouderende bevolking de bijdrage van nieuwkomers zullen toejuichen omdat zij een belangrijk deel van onze samenleving zullen doen functioneren.

Migratie is in onze ogen steevast een verrijking op cultureel, sociaal, sportief en politiek niveau. De migrant is meestal jong en weerbaar door alles wat hij of zij heeft meegemaakt om tot bij ons te geraken. Studies hebben duidelijk aangetoond dat de migranten bekwaam worden om risico’s te nemen in ondernemerschap, om creatief nieuwe productiemethoden te ontwikkelen, en vaak gezonder zijn door hun sterkere immuniteit.

Dit zijn troeven voor enerzijds de arbeidsmarkt, anderzijds geven ze een schwung aan een samenleving. Ten slotte blijven we erop drukken dat een verblijf regulariseren van mensen die zich proberen te integreren een recht is op waardig leven, en geen gunst.

Réginald Moreels is humanitair chirurg en gewezen minister van Internationale Samenwerking. Sylvie Micholt is advocaat bij Amistadlaw en gespecialiseerd in asiel- en migratierecht.