“‘Hoe het Europees migratiebeleid de vluchtelingencrisis net verergert’

Ondanks Trumps getweet is het niet de Amerikaans-Mexicaanse grens, maar zijn de Europese grenzen de dodelijkste ter wereld.

Rebecca Harms (CC BY-SA 2.0)​

November 2017, de Middenlandse Zee. Een bootje met zo een 130 migranten staat op zinken. De ngo Sea Watch schiet ter hulp. Ook de Libische kustwacht komt ter plaatse. In de chaos die daarop volgt, komen 20 migranten om het leven. De overlevende migranten komen terecht in Libische detentiecentra, waar ze uitgehongerd, verkracht, geslagen en afgeperst worden. Twee van de overlevenden worden gefolterd door middel van elektrocutie en verkocht.

Maar liefst 48 procent van de landen waarmee de EU samenwerkt om migranten buiten te houden, blijken landen met dictatoriale regimes of landen die de mensenrechten schenden.

Dit incident is geen uitzondering. Uit een rapport van Transnational Institute en Stop Wapenhandel dat maandag verscheen, blijkt dat de Europese Unie de afgelopen jaren steeds meer geld voorziet voor het uitbesteden van haar migratiebeleid aan regimes aan de grenzen van Europa. Maar liefst 48 procent daarvan blijken landen met dictatoriale regimes of landen die de mensenrechten schenden. Ook de Libische kustwacht is een geliefde partner. In ruil voor het tegenhouden van vluchtelingen, voorziet Europa in training, financiering en (militair) materieel voor de Libische kustwacht.

Dit beleid is niet alleen dodelijk, het is ook contraproductief. In Soedan, Turkije, Egypte, Libië en Eritrea werkt de Europese Unie samen met juist die regimes die verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van vluchtelingenstromen. Dit is een migratiebeleid dat niet kán werken omdat het de grondoorzaken van migratie enkel versterkt: repressie, militarisering en gewapend conflict.

Dodelijkste grens ter wereld

Ondanks Trumps getweet is het niet de Amerikaans-Mexicaanse grens, maar zijn de Europese grenzen de dodelijkste ter wereld. Sinds 2014 lieten er volgens de Verenigde Naties 15.731 migranten het leven op de Middellandse Zee. Vijftienduizend doden, de dodentol van een oorlog. Dat is geen accident de parcours, maar een politieke keuze.

De Europese Unie spendeert miljarden euro’s aan grensbeveiliging. Onderzoek toont aan dat een groot deel van deze Europese subsidies, zo’n 316 miljoen euro, beland is bij de wapenindustrie voor de ontwikkeling van grensbewakingstechnologie.

Vijftienduizend doden, de dodentol van een oorlog. Dat is geen accident de parcours, maar een politieke keuze.

De oplossingen die de wapenindustrie aandraagt om onze grenzen te “beveiligen” hebben geen oog voor de veiligheid van vluchtelingen die ze proberen buiten te houden. Het is weinig verwonderlijk dat grote wapenconcerns zoals Airbus, Leonardo en BAE Systems vooral die technologie produceren waar ze reeds ervaring in hebben, namelijk wapentechnologie.

De Europese buitengrenzen vertonen steeds meer gelijkenissen met de technologische ontwikkelingen op het slagveld. Drones en autonome grensrobots patrouilleren aan de grenzen. De bouw van hoogtechnologische muren is een groei-industrie die in 2022 een omzet zal genereren van naar schatting 35 miljard dollar. Van een migratiebusiness gesproken.

Dat het de wapenindustrie worst kan wezen dat vluchtelingen sterven op zee moge duidelijk zijn. In 2015 schreef één van de belangrijkste lobby-organisaties van de wapenindustrie, de Europese Organisatie voor Veiligheid, in een beleidsrapport besteld door Europese Unie dat fundamentele rechten “dan misschien wel politiek correct zijn, concurrentieel voordelig zijn ze niet”. Alsof fundamentele rechten een kwestie zijn van commercie.

Tweemaal langs de kassa

Voor wie de ironie ontgaan is, het gaat hier over een industrie die verantwoordelijk is voor het bevoorraden van tal van conflictgebieden met wapens. De wapenexport scheert de afgelopen jaren hoge toppen. Het Spaanse onderzoekscentrum Centre Delas rekenende recentelijk uit dat er tussen 2003 en 2014 Europese exportvergunningen ter waarde van 122 miljard euro werden goedgekeurd naar oorlogsgebieden. Europese wapens dragen daardoor rechtstreeks bij tot een intensivering van oorlogssituaties en een toename aan vluchtelingen.

Er zijn geen simpele antwoorden op het migratievraagstuk. Wat wel duidelijk is, is dat de export van allerlei hoogtechnologische wapens naar conflictgebieden geen deel is van de oplossing. Net zo min als het uitbesteden van grensbewaking aan regimes die berucht zijn voor het plegen oorlogsmisdaden. Niet enkel de vluchteling is hiervan het slachtoffer, op lange termijn verergert dit enkel de grondoorzaken waarom mensen op de vlucht slaan.

Bram Vranken is stafmedewerker van Vredesactie