“‘‘Keniaanse regering tolereert racisme door Chinese investeerders’’

Babak Fakhamzadeh CC BY 2.0​

China heeft zich gepositioneerd als een van de grootste investeerders in Afrika. Maar de situatie in Kenia leert dat de prestigeprojecten ook gepaard gaan met racisme tegenover de lokale arbeiders, schrijft Juliet Okoth, lector aan de Universiteit van Nairobi.

In Kenia zijn verschillende grote Chinese projecten opgestart, vooral in de infrastructuur, industrie, bouw en horeca. Maar die vruchtbare samenwerking verloopt niet op alle vlakken rimpelloos. Chinese burgers laten zich geregeld discriminerend uit over hun Keniaanse collega’s, en de Keniaanse regering knijpt een oogje dicht.

Enkele weken geleden onthulde een onderzoeksjournalist dat Keniaanse spoorwegarbeiders herhaaldelijk te maken kregen met discriminatie en misbruik door hun Chinese supervisors. Het verslag stelde ook dat de China Road and Bridge Corporation, het Chinese conglomeraat dat de 473 km lange spoorlijn uitbaat, opzettelijk rassenscheiding toepaste.

En er volgden nog meer onthullingen over segregatie en discriminatie. Chinese burgers zouden de banen van Kenianen inpikken en hooggekwalificeerde stafleden ondergeschikte rolletjes toebedelen. Bovendien zouden Keniaanse werklui apart gehouden worden van hun Chinese collega’s in de kantine, in de toiletten, in slaapplaatsen en op reis. De journalist legde ook salarisverschillen bloot op basis van ras. In het verslag is verder sprake van oneerlijke behandeling, overdreven lange werkuren, dreigementen en pesterij.

Racisme tolereren

Als reactie op de beschuldigingen stelde de kabinetssecretaris van het Ministerie van Werk een team aan dat de zaak moest onderzoeken. Tegelijk vroeg de Keniaanse regering het volk om de onhebbelijkheden van de Chinezen te verdragen. Het vermeende racisme zou op een misverstand berusten die het gevolg zijn van diepgewortelde culturele verschillen.

De Keniaanse regering vraagt het volk de onhebbelijkheden van de Chinezen te verdragen. Het vermeende racisme zou op een misverstand berusten.

Kenianen zijn nochtans volledig in hun recht wanneer ze een gelijke behandeling eisen. Het land heeft de Internationale Conventie tegen Rassendiscriminatie getekend. De grondwet beschermt de bevolking tegen racisme, net als een aantal andere wetten.

Tot nog toe zijn de gerapporteerde gevallen nauwelijks onderzocht. Kenia slaagt er niet in zijn verplichtingen tegenover de bevolking na te leven.

Het is niet voor het eerst dat Chinese burgers beschuldigd worden van racisme in Kenia. Drie jaar geleden werd een restaurant gesloten dat zwarten de toegang had geweigerd na 17 uur. Toch was dat niet de reden van de sluiting: die volgde omdat de zaak geen wettelijke vergunning had. Met andere woorden, de eigenaars moesten zich niet moesten verantwoorden voor hun openlijk discriminerend gedrag.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat gevallen als deze verontwaardiging uitlokken bij de lokale bevolking. Het gaat duidelijk om racisme. Soms halen dergelijke feiten de krantenkoppen: een raciaal ongevoelige e-mail, of een racistische aanval.

Wettelijk kader

Waarschijnlijk zijn er nog veel meer gevallen van racisme die niet in het nieuws komen. Misschien kennen de mensen hun rechten niet, of ze weten niet dat Kenia een wettelijk kader heeft om hiertegen streng op te treden.

Behalve internationale conventies en de grondwet kunnen ze zich beroepen op specifieke wetten die racistisch gedrag verbieden. De Employment Act bijvoorbeeld verbiedt discriminatie op het werk op grond van ras of huidskleur.

En de National Cohesion and Integration Act maakt alle bewoordingen strafbaar die aanzetten tot misprijzen, haat, vijandelijkheid, geweld of discriminatie tegenover eender welke persoon, groep of gemeenschap op basis van zijn ras of ethische afkomst. Wie deze wet overtreedt, kan beboet worden of gevangenisstraf krijgen.

Helaas gebeurt dat lang niet altijd. Soms werken deze wetten wel, en soms niet. Ze werkten bijvoorbeeld wel toen de Keniaanse arbeidsrechtbank toekende aan personeelsleden van een onderzoeksinstituut. Ze werden door hun werkgever gediscrimineerd op grond van ras.

Hoewel Kenia een applaus verdient omdat het een wettelijk kader heeft dat rassendiscriminatie verbiedt, is de makke reactie in geval van schendingen nog onvoldoende om potentiële overtreders af te schrikken. Dat is duidelijk het geval bij de lauwe reactie van de Keniaanse regering op de aantijgingen van Chinees racisme.

President beledigd

Op één Chinese burger na die het land werd uitgezet na een racistische uitbarsting, wordt er zelden actie ondernomen om af te rekenen met gevallen van rassendiscriminatie tegenover de lokale bevolking. Je zou kunnen stellen dat het geen toeval is dat die ene keer wél streng werd opgetreden: de Chinees die werd gedeporteerd, had immers de Keniaanse president beledigd door hem ‘een aap’ te noemen.

In een enkel geval is een Chinees gedeporteerd, had immers de Keniaanse president beledigd door hem een aap te noemen.

Het zou wel eens kunnen dat de Keniaanse autoriteiten hun ontwikkelingspartners gunstig willen stemmen, en de Chinese investeerders in het bijzonder.

Maar dat doen ze ten koste van het respect voor hun eigen bevolking. Elke racist moet vervolgd en gestraft worden, hoe waardevol de regering zijn bijdrage aan de economie van het land ook vindt.

Het is lovenswaardig dat dank zij de sociale media en de pers in het algemeen, racisme stilaan meer onder de aandacht komt en aan de kaak wordt gesteld. De publieke aandacht en woede tegenover schaamteloos racisme kan overtreders afschrikken. Hoe lang is het nog wachten op gepaste straffen die duidelijk maken dat racisme in Kenia niet getolereerd wordt?