“‘Is Marx vandaag nog actueel? (10)’

Elke keer als het marxisme dreigt begraven te worden, veert het op en zijn er nieuwe denkers en doeners die het marxisme aanwenden om onze actuele wereld beter te begrijpen en deze te willen veranderen.

Er verschijnen heel veel adequate marxistische analyses die het onmenselijke karakter van het kapitalisme op een wetenschappelijke manier analyseren. Ik verwijs in het bijzonder naar David Harvey, die op een revelerende manier het marxisme actualiseert. In de 21ste eeuw zouden we het marxisme vooral moeten aanwenden om de wereld te veranderen! Analyseren en begrijpen alleen is niet genoeg, want de klok staat op 5 voor 12.

We werden decennia lang gedomineerd door een haast absoluut geloof in de zegeningen van de vrije markt. Het neoliberalisme werd als een soort ‘fait accompli’ verkocht. Ik aarzel niet om de sociaal-democratie in Europa mee verantwoordelijk te stellen. Ze heulden decennia lang mee met het neoliberalisme en kwamen hier steeds openlijker voor uit. De sociaal-democratie in Europa heeft in die zin helemaal geen verwantschap meer met hoe Marx dit kapitalisme ontmaskerde en bekritiseerde.

Het marxisme werd als een wetenschappelijk analysekader ontwikkeld in de 19e eeuw, toen de industrialisatie een scherpe tweedeling in de maatschappij veroorzaakte. Marx analyseerde hoe het productieproces de basis legt voor ongelijkheid in een samenleving. Marx en Engels ontwikkelden een theorie die om een dynamische benadering vraagt.

Denkers, activisten, sociaal werkers, vakbondsmensen moeten vandaag zoeken naar wat de waardenleer, het dialectisch materialisme, de invloed van de economie op het menselijke handelen en de klassenstrijd als fundamentele drijfveer voor de geschiedenis kunnen betekenen.

Vooral de fenomenen van kapitaalsspeculatie en kapitaalaccumulatie vragen naar een marxistische analyse. Hieruit zal duidelijk worden dat investeringen op vandaag steeds vaker vanuit puur financiële motieven plaats grijpen (en niet langer om een bepaalde gebruikswaarde te realiseren).

Veel speculanten en investeerders willen alleen maar een zo hoog mogelijk rendement!

Een heel belangrijke uitdaging is om het marxisme in de 21ste eeuw niet alleen als hernieuwd analysekader aan te wenden, maar vooral als een katalysator om een socialistische samenleving na te streven. Met meer aandacht voor het ecologische en democratische aspecten dan we bij Marx terugvinden.

Ik eindig graag met een citaat van Marx en Engels uit het Communistisch Manifest omdat het meer dan ooit ook op vandaag van toepassing is: ‘De uitvoerende macht van de moderne Staat is slechts een commissie voor het regelen van de zaken van de (kapitalistische) bourgeoisie’ (1848)

Dominique Willaert is artistiek coördinator van Victoria Deluxe. Hij schreef deze bijdrage in naam van de Ronde Tafel van Socialisten.