“‘Meer belastingen? Neen, andere belastingen!’

Overal in Europa, na de redding van de banken en de daarop volgende economische crisis, zoeken regeringen naar tientallen miljarden euro’s. Snoeien in de sociale zekerheid zou niet te vermijden zijn en ‘iedereen’ zou moeten inleveren. Iedereen? Ook de mensen die van te lage uitkeringen moeten rondkomen? Of werkenden die een inkomen hebben waarmee ze nauwelijks boven de armoedegrens uitkomen? Bovendien eisen grote vermogens, sterke bedrijven en speculanten met toenemend succes het recht op om zich te verrijken ten koste van de gemeenschap.

Gezocht: 25 miljard euro

De Belgische federale regering zou naar verluidt tegen 2015 25 miljard euro moeten vinden om het overheidstekort aan te vullen. Volgens het Financieel Actie Netwerk moeten we daarvoor niet de weg volgen van een beperking van de sociale uitgaven, maar wel die van een betere verdeling van de fiscale druk of een gerichte verhoging van de belastinginkomsten. Wij willen niet dat mensen met een laag en middelhoog inkomen een tweede keer de crisis betalen. Bezuinigingen zouden trouwens een economische heropleving en dus de werkgelegenheid in het gedrang brengen.

Die keuze voor een andere fiscaliteit wordt gerechtvaardigd doordat de belastingen, in hun verschillende vormen, momenteel niet echt progressief zijn. Zij benadelen de lage en de middelhoge inkomens; maar ze kennen allerlei voorrechten toe aan mensen met vermogen of een hoog inkomen. Dat blijkt uit verscheidene mechanismen.

Terwijl de belastingheffing al vrij vroeg begint (heel lage inkomens betalen al 25% belastingen), zijn er bij twee opeenvolgende belastinghervormingen (in de jaren 1980 en bij de hervorming Reynders in 2002) vijf hogere schijven van de personenbelasting geschrapt (van 62,5% tot 50%). Dat betekent dat de belasting in verhouding vrij snel eindigt voor degenen die hebben kunnen genieten van de financiële overvloed van de voorbije jaren.

Dat fenomeen is in België nog versterkt door de stopzetting van de globalisatie van de inkomsten in 1982. Sinds die datum heeft de belasting immers geen betrekking meer op het geheel van de inkomsten (dat wil zeggen op de som van de inkomsten uit arbeid + onroerend goed + kapitaal). Inkomsten uit kapitaal (obligaties, aandelen, BEVEKs, …) worden forfaitair en afzonderlijk belast (bevrijdende voorheffing), terwijl aandeelhouders en speculanten dankzij de financiële sfeer die is gecreëerd door het neoliberale beleid van deregulering overvloedige winsten opstrijken.

Het Belgische belastingstelsel

Naast die voordelen, die eigenaars van kapitaal bevoorrechten tegenover mensen die leven van hun arbeid of van een sociale uitkering, moeten we ook nog rekening houden met enkele typische kenmerken van het Belgische belastingstelsel:

* Er bestaat in ons land geen belasting op kapitaalwinsten (dat geldt verder enkel nog in Luxemburg en Zwitserland).

* En België kent evenmin een centrale database met bankgegevens die openstaat voor de belastingadministratie en die een snelle toegang tot bankrekeningen mogelijk zou maken, zoals bijvoorbeeld het FICOBA-bestand in Frankrijk. Het werkelijke bankgeheim (het verbod op het doorgeven van informatie, behalve bij successie of in geval van ernstige verdenkingen) wordt te gemakkelijk gelijkgesteld met de verplichting tot ‘geheimhouding’, die elke werknemer uiteraard moet naleven. Die verplichting wordt trouwens ook erkend door de Belgische overheid. Het is immers conform die realiteit dat België via de Centrale voor kredieten aan particulieren de bedienden van bankinstellingen de toelating geeft om de schuldsituatie van hun cliënten na te trekken voor ze een nieuwe lening kunnen krijgen. Het doel van die toelating is de strijd tegen de overmatige schuldenlast, maar is de strijd tegen belastingfraude dan een minder nobel doel? En zijn de ambtenaren van de belastingadministratie dan minder betrouwbaar in het naleven van het beroepsgeheim dan het personeel van de banken?

Het komt er niet op aan om meer belastingen te heffen, maar wel op een andere manier.

Het bankgeheim zorgt ervoor dat de financiële ondoorzichtigheid blijft bestaan. Het bevordert de sociale en fiscale fraude, die op 20 à 30 miljard euro wordt geschat. Die fraude werd onlangs nog aan het licht gebracht door een parlementaire commissie die 108 aanbevelingen formuleerde, waarvan wij ongeduldig op de uitvoering wachten. Het bankgeheim bestendigt ook de belastingontduiking naar ‘zwarte gaten’ in het financiewezen (de belastingparadijzen), die heel talrijk zijn in Europa…

* Het voortbestaan van het fiscale bankgeheim vormt een belangrijke belemmering voor een betere controle op de belastbare inkomsten, maar ook voor de doeltreffende inning van alle belastingen en andere heffingen op zowel het federale niveau als de andere bevoegdheidsniveaus. Zelfs wanneer de belastingadministratie erin slaagt een fiscale fraude te ontdekken, lukt het haar niet altijd om de verschuldigde belastingen te laten betalen, met name omdat de bankrekeningen van de belastingplichtigen niet bekend zijn. Dat is ongeveer hetzelfde als wanneer een rechter iemand zou veroordelen, maar de veroordeelde bij gebrek aan middelen niet zou worden vervolgd en de straf nooit zou worden voltrokken.

* Er bestaat geen belasting op vermogens of bezittingen. De eigenaars van vermogen en bezittingen ontsnappen op onevenredige wijze aan de belastingen in verhouding tot de omvang van hun vermogen en hun inkomsten. Ondanks het bestaan van het bankgeheim kunnen we voor België toch uitgaan van een cijfer van 72.000 dollarmiljonairs (met meer dan 1 miljoen dollar beschikbaar buiten de overige bezittingen) en 717 miljard euro aan vermogen van particulieren (contante en beschikbare financiële middelen). Ondanks de crisis is dat toch een gemiddeld vermogen per volwassen inwoner van 150.000 euro… Laten we dat cijfer toch even vergelijken met dat van het aantal mensen dat onder de armoededrempel leeft: 15 % van de bevolking, dat is één persoon op zeven! Er zijn dus nogal wat rijke Belgen, maar die rijkdom is niet alleen zeer ongelijk verdeeld (20% van de Belgische gezinnen bezit een vermogen van meer dan 500.000 euro), maar is ook vooral “particuliere” rijkdom. Die rijkdom dient niet het algemeen belang, dat kan alleen de overheid en die is arm tegenover de particuliere hoge vermogens. (de federale overheid ontvangt jaarlijks ongeveer 160 miljard euro aan fiscale inkomsten)

* Bij al die voordelen komt dan ook nog de notionele interestaftrek en andere belastingverminderingen waarvan de grootste beursgenoteerde bedrijven genieten, die vrijwel geen belastingen betalen op hun winsten, tot groot geluk van hun aandeelhouders. Eén opmerkelijk feit: wij stellen vast dat landen die hun vennootschapsbelasting de laatste tijd sterk hebben verlaagd vandaag worden geconfronteerd met een op hol geslagen schuldenlast: met name Griekenland en Ierland.

België is een belastingparadijs

Door dat alles kunnen we België gerust een fiscaal eilandje of gewoon zelfs een belastingparadijs noemen. Een opgedreven echte strijd tegen belastingfraude, een correcte inning van de belastingschulden die werkelijk te veel achterstand kennen en een hogere belasting van de hoge inkomens van particulieren en bedrijven zijn onontbeerlijke voorwaarden om uit de crisis te raken. Daardoor zou het zeker ook mogelijk zijn om de overheidsschuld te beperken, de staat de middelen te leveren om overheidsbanen te creëren en steun te bieden aan de laagste inkomens.

Het komt er niet op aan om meer belastingen te heffen, maar wel op een andere manier. En in elk geval mogen niet alleen de mensen die enkel leven dankzij hun arbeid of een sociale uitkering worden belast. Daarom lanceren FAN en RJF vanaf 9 februari een nationale actiecampagne met concrete eisen. Je kunt de eisen ondertekenen op www.hetgrotegeld.be en www.lesgrossesfortunes.be

Eric Goeman, Coördinator FAN (Financieel Actie Netwerk),
Daniel Puissant, Secretaris RJF (Réseau pour la Justice Fiscale).

Het FAN (Financieel Actie Netwerk) is een samenwerkingsverband tussen ABVV, ACLVB, ACV, ATTAC Vlaanderen, Bond Beter Leefmilieu, KWB, LBC-NVK, Netwerk Vlaanderen, Oxfam- Solidariteit en 11.11.11.