“‘ Misnoegde brief van de bever aan De Wever’

Bryn Davies (CC BY-NC-ND 2.0)​

Ik reed daarnet langs de Schelde en zag talloze plastic flessen en potjes en metalen blikken liggen. De oogst van vele jaren dumpen zichtbaar gemaakt nadat het oeverhout gekapt werd. De oogst ook van een politieke beslissing 25 jaar geleden. Het deed me denken aan het recente bericht dat de N-VA zich verzet tegen statiegeld. En dat leert me dat sommigen het blijkbaar nooit leren. En vooral: niet leren uit de geschiedenis.

In 1992 kregen de groenen al eens statiegeld beloofd in ruil voor hun steun aan de staatshervorming

Zijn we vergeten dat begin de jaren negentig de Vlaamse groenen, die toen nog AGALEV heetten, zich lieten overtuigen om het Sint-Michielsakkoord – het akkoord over een vijfde staatshervorming - de benodigde twee derde meerderheid te bezorgen in ruil voor een ecotaks op wegwerpverpakkingen? Het was een van de eerste keren dat de groenen echt mee deden in de grote politiek en het zou hen zuur opbreken. Want “loodgieter” Jean-Luc De Haene, nochtans wellicht onze knapste premier van na de oorlog, naaide hen. Langzaam.

Stap voor stap, lang nadat de groenen hun stemmen voor het Sint-Michielsakkoord hadden geleverd, werd duidelijk dat die ecotaks op verpakkingen - een soort statiegeld dus - er niet zou komen want dat de regering in overleg met de verpakkingsindustrie koos voor selectieve ophaling. En heus, Vlaanderen werd een Europees leider op het vlak van selectieve ophaling en recyclage, maar het probleem van het zwerfvuil verdween er absoluut niet mee. Wel integendeel. En we hadden dat kunnen weten.

public domain (CC0)​

Maar lobby’s beletten het, ook al werkt Duitsland al jaren met statiegeld. Zo revolutionair of van de pot gerukt is statiegeld dus niet. Integendeel, het is de toekomst want wellicht de enige manier om iets aan het probleem van zwerfvuil te doen. De CD&V, toen nog CVP, heeft die keuze destijds twintig jaar uitgesteld, nu lijkt CD&V-minister Joke Schauvliege wel bereid maar dit keer is het de N-VA die luistert naar de lobby.

Hoe rijm je de liefde voor Vlaanderen met de bereidheid om het mooie Vlaamse land verder vol afval te laten gooien?

Blijkbaar is de N-VA bereid is om het mooie Vlaamse land verder vol met afval te laten gooien. Hoe rijm je dat met liefde voor Vlaanderen? En met het niet al optimistische mensbeeld van partijvoorzitter De Wever. De mens doet inderdaad vaak niet spontaan het goede, hij heeft een duwtje nodig. Als het gaat om verpakkingen, zal een financieel duwtje een wereld van verschil maken.

Als mensen weten dat zo’n plastic fles een halve euro waard is, zullen veel mensen die niet zomaar dumpen. Mensen voor wie een halve euro niks voorstelt, zullen die misschien wel nog dumpen, maar dan zullen mensen met een bescheiden inkomen (of hun kinderen) die verzamelen, en terugbrengen naar de winkels. Zo werkt dat. Zo vang je twee vliegen in een klap: een properder milieu en een heel bescheiden herverdeling van inkomen.

Een beetje verder aan een sluis op de Schelde zie ik een soep van plastic flessen. Van de oevers van de Schelde waaien de flessen en blikken immers in de stroom, zeker als er geen oevergewassen staan. Zo draagt het zwerfvuil dus ook bij tot vergiftiging van vissen en andere waterdieren. We zijn blij dat de bever terug is in Vlaanderen, maar of de bever blij is met het verzet van De Wever tegen het statiegeld?