“‘Nieuwjaarsbrief: ‘Beste burgeractivist’’
Met deze bescheiden nieuwjaarsbrief wil ik u een hart onder de riem steken. Niet alleen omdat u het afgelopen jaar tegen de stroom in bent blijven zwemmen, maar ook omdat ik hoop dat u dat in 2017 zal blijven doen. Het zal helaas broodnodig zijn.
2016 was immers niet echt een fraaie jaargang om het eufemistisch uit te drukken. De mensheid heeft wellicht al betere jaren gekend.
In maart werden we in ons eigen land geconfronteerd met de verschrikkelijke terreur die dagelijks verschillende landen in het Midden-Oosten, Azië en Afrika teistert. De recente aanslag op een kerstmarkt in Berlijn, maar ook de patrouillerende militairen in onze straten herinneren me dat we al een jaar lang onder dreigingsniveau 3 leven en dat we moeten blijven rekening houden met aanslagen.
Ondertussen bleef in Syrië een verwoestende oorlog woeden die ondanks of dankzij de inmenging van zowel het Westen als Rusland geen uitzicht op een wapenstilstand, laat staan vrede, biedt. De vluchtelingenstroom uit Syrië, maar ook uit andere contreien, is dit jaar blijven aanhouden, maar werd door onder andere een dubieuze deal tussen de EU en het Turkije van Erdogan buiten onze grenzen gehouden. Een failliet land als Griekenland moet vandaag tienduizenden gestrande vluchtelingen opvangen in erbarmelijke omstandigheden. En in de Middellandse Zee blijven elke week vluchtelingen verdrinken, al haalt dit niet meer de voorpagina’s van onze kranten.
Het lijkt er op dat vooral de radicale rechterzijde de vruchten zal plukken van het door de EU opgelegde besparingsbeleid van de laatste jaren.
Op politiek vlak bewoog er ook een en ander in 2016 en helaas niet altijd in de goede richting. In de VS werd vastgoedmiljardair Donald Trump tot de nieuwe president verkozen op basis van een eigen volk eerst-programma, in Rusland bleef ‘tsaar’ Poetin de plak zwaaien en in Turkije gebruikte Erdogan een mislukte staatsgreep om de oppositie monddood te maken.
Ook in Europa kende rechts-populisme en extreem-rechts een revival met onder meer het succes van UKIP bij de Brexit in Groot-Brittannië, het autoritaire optreden van Orban in Hongarije, de reactionaire politiek van de PiS-partij in Polen en het groeiende succes van Geert Wilders en Marine Le Pen in de respectievelijk Nederlandse en Franse opiniepeilingen. Dat belooft weinig goeds voor de verkiezingen die daar in 2017 zullen plaatsvinden.
In eigen land kwam het racistische Vlaams Belang weer aan het venster piepen en stuurde het regeringspartij N-VA nog meer naar rechts. Dat hebben we de laatste weken kunnen vaststellen in de houding van Theo Francken, de uitspraken van Bart De Wever en de campagne tegen ‘activistische’ en ‘wereldvreemde’ rechters. Het lijkt er op dat vooral de radicale rechterzijde de vruchten zal plukken van het door de EU opgelegde besparingsbeleid van de laatste jaren. Vluchtelingen en migranten fungeren daarbij als de perfecte zondebok en de politieke linkerzijde slaagt er maar niet in om met een geloofwaardig alternatief voor de dag te komen.
En dan heb ik het in dit summiere jaaroverzicht nog niet gehad over de aanhoudende stroom aan onheilspellende berichten van wetenschappers en milieubewegingen die stellen dat ons klimaat zienderogen achteruitgaat en dat het ondertussen al 5 over 12 is, ondanks het klimaatakkoord van Parijs dat afgelopen jaar ondertekend werd.
Of over de miljarden belastinggeld die ontdoken worden door de rijken en machtigen van deze planeet –denk aan de onthullingen uit de PanamaPapers en de Bahamaleaks van afgelopen jaar-, terwijl de ongelijkheid zienderogen groeit en er overal nog altijd zoveel sociale noden zijn.
Ieder mens zou er wanhopig van worden, niet?
Floris Van Cauwelaert (CC BY SA-NC)
Maar toch…
Laat ons niet vergeten dat er in 2016 ook heel veel verzet was op grote en op kleine schaal. Dat heel veel activisten zoals u niet zijn blijven binnen zitten of hopeloos en cynisch zijn geworden. Dat u wel degelijk heeft geprobeerd om een steentje in de rivier te verleggen, om wantoestanden aan te kaarten en zaken in verandering te brengen. Dat u op straat bent gekomen, dat u uw stem heeft laten horen en u zich samen met anderen hebt georganiseerd omdat u toch echt iets wil doen aan de staat van onze wereld.
Ik denk aan de mobiliserende kracht van Bernie Sanders die vooral honderdduizenden Amerikaanse jongeren politiek bewust heeft gemaakt en het thema van sociale rechtvaardigheid terug naar de kern van de politiek heeft gebracht. Een gelijkaardige evolutie zagen we in het Verenigd Koninkrijk, waar een figuur als Jeremy Corbyn er in slaagde om duizenden vooral jonge mensen lid te maken van Labour en de partij, ondanks alle interne tegenkanting van de Blairisten, weer op een linksere koers te brengen.
Ik denk ook aan Waals regeringsleider Paul Magnette die onder druk van sociale bewegingen, wakkere burgers en de radicaal-linkse oppositepartij PTB-PVDA de logica van vrijhandelsakkoorden luidop in vraag heeft gesteld en er mee heeft voor gezorgd dat dit soort verdragen en akkoorden in de toekomst niet alleen meer in technocratische achterkamers wordt bedisseld.
Al die voorbeelden –en er zijn er nog duizenden anderen te noemen- zijn er dankzij uw niet-aflatende inzet, beste burgeractivist.
Ik denk ook aan klimaat- en milieuactivisten die via directe actie investeringen in fossiele brandstoffen of omstreden energieprojecten hebben kunnen stopzetten. Ik denk aan onze vakbonden en bewegingen zoals Hart Boven Hard die zijn blijven strijden tegen het besparingsbeleid en zijn blijven hameren op een rechtvaardige fiscaliteit en zo onze regering en meer bepaald de CD&V toch onder druk gezet hebben.
Ik denk aan de vele duizenden vrijwilligers die hier bij ons, maar ook elders in Europa en in de wereld, oorlogsvluchtelingen hielpen opvangen en integreren. Aan de duizenden vredesactivisten die zijn blijven protesteren tegen de humanitaire catastrofes in Syrië, Jemen, Zuid-Soedan, enzovoort.
Gustave Deghilage (CC BY-NC-ND 2.0)
En ik denk ook aan de vele grassrootsprojecten die in 2016 overal in de wereld zijn ontstaan, inspirerende initiatieven in de deeleconomie, korte keten voedselprojecten, energiecoöperaties, enzovoort. Allemaal initiatieven die vertrekken van burgeractivisten zoals u, allemaal initiatieven die niet de winstaccumulatie, maar de mens en het milieu centraal stellen
Al die voorbeelden –en er zijn er nog duizenden anderen te noemen- zijn er dankzij uw niet-aflatende inzet, beste burgeractivist. Was het genoeg? Neen. Waren er overwinningen? Te weinig. Maar uit al dat protest, uit al dat verzet en uit al die alternatieven blijf ikzelf ook hoop putten, hoop dat het anders en beter kan.
Stop uw strijd dus niet beste burgeractivist, sta op, verenig u, ga door, hou vol en overwin.
Een strijdbaar 2017 gewenst.
Jan Buelinckx