“‘Nieuwjaarslied voor de planeet’
Buiten zweven de sneeuwvlokken als kleine dromen in de lucht. Binnen een knetterende open haard, dat wat soelaas kan bieden in deze koude, donkere periode. Een nieuw jaar op komst. Een lege pagina. De dagen beginnen terug te lengen. Vòòr de klok 12 uur slaat, wil ik even heel snel back and forward, achteruit en vooruit blikken, zonder de fascinatie te verstoren, die de overgang naar het nieuwe jaar in zich draagt. Waar bevinden zich de ramen van deze wereld om naar buiten te kijken en te dromen? İs er een toekomstperspectief voor deze uit haar kindertijd gerukte planeet?
Overgangsmomenten en apocalyptische fascinatie
Minstens tweederde van de wereld viert nieuwjaar, zoniet ben je ofwel asociaal, een eenzaat, een fundamentalist (van een andere religie dan het Christendom) of hoogstens een alternativo. Ik hoop voor de lezer dat het eerder het laatste is, dat wordt nog het meest aanvaard.
İn feite staan we elke seconde, elk moment voor een nieuwe tijdssegment. Doch hebben mensen sinds oudsher nood aan rituelen om belangrijke overgangsmomenten te vieren of minstens erbij stil te staan. De reden daarvoor laat ik even over aan de antropologen. Wat in feite bij de overgang naar nieuwe perioden wel opvalt is, dat we nood hebben om te herzien waar we mee bezig zijn, de concentratie te focussen om het oude te verlaten en het nieuwe tegemoet te treden.
Stel dat de Maya’s het nieuwjaar van het Westen ook tot een mythe van ‘het begin van een einde’ veranderden, dan zouden we hen uitlachen omwille van bijgelovigheid. Misschien zijn er wel (andere) lessen te trekken bij de Maya–kalender, die we hebben gemist? Hebben we die boot gemist door te focussen op hetgeen de media ervan maakten? Je zou kunnen zeggen dat zij ook een overgang maakten naar een nieuwe tijdscyclus, die voor ons Westerse brein al moeilijker te vatten is aangezien er bij hen een meervoudig kalendersysteem werkzaam was.
De garantiebewijzen van de oude gekende vaste waarden en zekerheden verlopen snel. İs het daardoor dat wij op zoek gaan en nood hebben aan een miraculeus fenomeen of een apocalyptische catastrofe, zoals we dit van de Mayamythe maakten? Breekt er werkelijk een nieuwe periode aan?
Wensen voor een nieuwe wereld
Alles wijst erop dat heel wat oude zekerheden op sterven na dood zijn en nieuwe systemen en wetten zich laten aankondigen. Tegen heug en meug weliswaar. Hoe kunnen onze wensen voor de toekomst eruitzien in zo’n overgangsfase als we niet weten waarheen dit schip vaart?
Als nieuws en media conserveringsmiddelen bevatten en er junkfood wordt geserveerd om de nieuwswaarde erin te houden, dan wens ik een mediasysteem dat beter te verteren is.
Als de politieke leiders niet het vermogen bezitten om vernieuwing te brengen en meer verdeling zaaien dan ons lief is, wens ik politieke leiders die cohesie tussen groepen kunnen bewerkstelligen.
Als de taal niet meer zegt wat we willen zeggen en van haar betekenissen wordt gevild, dan wens ik een taalrijkdom, die de armoede in de taal bestrijden kan en de mensen werkelijk kan voeden. Een taal leeft en voedt zich met het sociale leven en mag niet opgesloten worden in haar oorsprong. Zoniet krijg je een rigide taalsysteem. İk wens betekenisvolle, waardige stilten en woorden als goud, die niet goedkoop verkocht worden. İk wens een taal met een geldigheidstermijn, die niet is verlopen.
Als de politieke leiders niet het vermogen bezitten om vernieuwing te brengen en meer verdeling zaaien dan ons lief is, wens ik politieke leiders die cohesie tussen groepen kunnen bewerkstelligen. İk wens politieke leiders die ons moed inspreken voor de toekomst en niet constante terreur verrichten op onze trommelvliezen.
Als de medicijnen van de economie de armoede alleen maar zieker maakt, eerder dan haar te bestrijden, zijn we toe aan een nieuw medicijn of geneeskunde. Arm zijn maakt moe en rijk zijn maakt dom. Beiden dragen bij tot de ontwrichting van het sociale weefsel.
Als het structureel geweld van de armoede lelijk huishoudt, is het meer dan tijd voor nieuwe kaders en sociale bewegingen.
Als geld haar betekenis verliest, wie schrijven ons dan de nieuwe wetten voor?
Het beurssysteem is een koekjesmonster dat de evenwichten in de wereld uitschakelt.
Als de toxische proporties van de overheidsschulden stijgen, wens ik een op eerlijke leest geschoeide economisch en financieel systeem.
Als de sociale lijnen van deze planeet (op de eerste plaats haar vakbonden en het middenveld) het pad zijn afgesneden en gevangen zijn genomen, wens ik een sociale ordening die een verschil kan maken bij onrechtvaardigheid.
Als pijn lijden een vrijheid is, dan wens ik een samenleving waar naar vrijheid niet met dubbele standaarden wordt gekeken en waar niet met twee monden gesproken wordt: enkel vrijheid in de enge zin houdt ons gevangen.
Als het neoliberalisme en het ‘TINA’-principe (there is no alternative) in het bloed zitten, hebben we dringend een bloedtransfusie nodig die deze toxicatie kan neutraliseren.
Als de economie onmogelijk nog de ecologische grenzen van onze planeet kan blijven overschrijden, wens ik oplossingen die ons niet collectief het zand in de ogen strooien.
Als de koorts van de planeet alleen maar stijgt, het lichaam van de wereld het koud krijgt, uitdroging en waterophoping plaatsvindt, wens ik dringende maatregelen die de klimaatopwarming wat kunnen temperen.
Als de klimaatcrisis en -catastrofe de planeet in haar wurggreep houdt, kunnen we dit niet meer ontzien en wens ik een duurzame ecologisch beleid, dat duurzame energieproductie doet stijgen en schaarse energiegrondstoffen niet uitput.