“‘Oekraïne wel of niet lid van de EU? Onbegrijpelijk dat de EU anno 2017 nog altijd dit soort discussies heeft’

‘Het staat in de associatieovereenkomst die vanaf nu het kader vormt voor de relaties tussen de EU en Oekraïne: de EU erkent de Europese aspiraties van Oekraïne en verwelkomt de keuze van Oekraïne voor Europa. Dat is geen slogan, maar onze nieuwe realiteit. De EU en Oekraïne staan op dezelfde lijn over elk detail.’

De EU, dat is natuurlijk ook de lidstaten en president Tusk vertegenwoordigt die. Wat zou de Nederlandse premier Mark Rutte denken van Tusks verklaring? Een Europese diplomaat zei aan nieuwssite POLITICO dat vier weken van onderhandelingen over de bewoordingen van de definitieve verklaring in een impasse zouden eindigden, omdat Litouwen gevraagd had om de zin over “Europese aspiraties” in de verklaring op te nemen. Nederland wilde dat niet.

Dit is hetzelfde Nederland dat een jaar lang dwars lag nadat 61% van de Nederlanders zich in een referendum uitspraken tegen een EU-perspectief voor Oekraïne.

Op 30 mei gaf de Nederlandse Senaat nochtans de finale goedkeuring aan de associatieovereenomst, mét de formulering over de ‘Europese aspiraties voor Oekraïne’. Op vraag van Nederland werd toegevoegd dat de associatieovereenkomst niet “automatisch” kan leiden naar EU-lidmaatschap, ook al is dat nooit zo met een associatieovereenkomst.

Iedereen was het daarover eens. Het is daarom moeilijk te begrijpen dat Litouwen en Nederland hierover opnieuw bikkelen.

Een week lang werd gevreesd dat de top zou eindigen zonder officiële gezamenlijke verklaring. De officiële verklaring, zeven pagina’s lang, werd uiteindelijk niet gepubliceerd. Hoogst ongewoon, en dus pijnlijk voor de Oekraïense regering.

Het is betreurenswaardig dat sommige landen op deze belangrijke momenten van eenheid per se opnieuw hun eigenbelang in de verf moeten zetten. Litouwen is één van de meest uitgesproken voorstanders van EU-lidmaatschap voor Oekraïne. En premier Rutte is waarschijnlijk bang dat de Nederlandse kiezers hem zullen verwijten dat hij samen met Tusk nog altijd een deurtje openlaat naar EU-lidmaatschap voor Oekraïne.

Maar: “Europese aspiraties” erkennen, is niet hetzelfde als zeggen dat Oekraïne ooit lid van de EU kan worden.

“Europese aspiraties” erkennen is niet hetzelfde als zeggen dat Oekraïne EU-lid kan worden. Toch hebben we vandaag geen antwoord gekregen over wat die aspiraties dan wel kunnen inhouden.

Toch hebben noch de EU-lidstaten, noch Oekraïne vandaag een antwoord gekregen over wat die aspiraties dan wel kunnen inhouden.

De Oekraïense president Porosjenko is ook niet bijzonder strategisch: hij blijft maar herhalen dat Oekraïne op weg is naar EU-lidmaatschap. Hij zou er om strategische redenen beter even over zwijgen en gewoon de associatieovereenkomst prijzen. Vandaag doet hij weinig meer dan het euroscepticisme in Nederland verder aanwakkeren, en opnieuw munitie geven om de hele EU in vraag te stellen. De Nederlandse reacties op de verklaringen van Tusk en Porosjenko waren niet mals.

De top had een mijlpaal moeten worden om de recente historische verwezenlijkingen in de EU-Oekraïne relaties – associatieovereenkomst en visumvrijstelling – in de verf te zetten, maar had beter daarop een antwoord gegeven. Uiteraard is het daarvoor veel te vroeg: deze debatten zijn volop aan de gang in de EU.

Ook laat president Tusk het misschien doelbewust in het midden, om te schipperen tussen de Litouwse en Nederlandse standpunten.

Link

Lees het onderzoek ‘Europese Unie haalt Oekraïne binnen, Rusland zet voet tussen de deur’

‘De politieke en economische associatie tussen de EU en Oekraïne zal nog dieper worden. Als Oekraïne even vastberaden blijft als tijdens de Maidan-opstand, dan zullen ze het doel bereiken’, zei hij tijdens de persconferentie. Welk doel? Zo creëert hij geen vertrouwen bij Nederland.

Het is onbegrijpelijk dat de EU anno 2017 nog altijd dit soort discussies heeft. Rusland buit elke vorm van verdeeldheid binnen de EU en tussen de EU en Oekraïne gretig uit. Oekraïne en de EU behaalden nu soft power-overwinningen op Rusland, maar opnieuw deze verdeeldheid etaleren op een moment waarop vooral de overwinning moet worden getoond, is amateuristisch.

In het beleid is er geen vuiltje aan de lucht. Het gaat om taal en symboliek. Achter de schermen steunt de Nederlandse regering de “Europese aspiraties” van Oekraïne. Publiek nemen de Nederlanders de harde lijn aan omdat ze geen munitie willen geven aan extreemrechts. Maar als je de Twittersfeer onder de loep neemt, zie je dat ze juist het tegenovergestelde hebben bereikt door te hameren op woorden die niet eens inhouden dat Oekraïne een EU-lidstaat kan worden - “Europese aspiraties” - en door op die manier toe te laten dat deze verdeeldheid naar buiten uitstraalt.

‘Er is niets erger dan het uiteenvallen van een gemeenschap tegenover de bedreigingen van vandaag’, zei Tusk zelf.

Een bredere vraag blijft onbeantwoord: waarom is er nog altijd geen duidelijkheid over het feit dat Oekraïne naar alle waarschijnlijkheid géén lid wordt van déze EU, maar misschien wel van een andere soort EU? Waarom slagen EU-leiders en de leiders van Oekraïne er niet in om daar naar aanleiding van deze top duidelijkheid in te scheppen?

Oekraïense activisten zijn er zelf al lang uit: ‘Er is geen kans om Oekraïne te integreren in de EU zoals die nu bestaat. Er komen verschillende niveaus van integratie.’

Vele pro-Europese Oekraïense activisten en journalisten zijn er zelf al lang uit. ‘Ik denk niet dat Oekraïne ooit lid zal worden van déze EU die nu bestaat’, zegt Sergiy Sydorenko van Evropeiska Pravda, de nieuwssite die de ontwikkelingen rond de Europese integratie van Oekraïne volgt. ‘Er is geen kans om Oekraïne te integreren in de EU zoals die nu bestaat. Er komen verschillende soorten lidmaatschap, verschillende niveaus van integratie.’

Een multi-track Europe, zoals de Hongaars-Amerikaanse zakenman George Soros schreef in “De EU moet radicaal heruitgevonden worden”. Soros ondersteunt veel van deze activisten.

Over de verschillende niveaus van integratie voor landen aan de oostrand die een pro-Europese koers varen, moeten de EU-lidstaten en de Europese Commissie snel overeenstemming bereiken. Zodat ze niet langer toelaten dat interne verdeeldheid rond het EU-uitbreidingsbeleid uitgebuit kan worden. In de woorden van Tusk: ‘Dat kunnen we ons niet veroorloven in deze tijden van externe bedreigingen.’ Waarmee hij zonder twijfel naar Rusland verwees.

De invloedrijke Maidan-activiste Kateryna Kruk ziet het zo: ‘Dit gaat niet in de eerste plaats over de vraag of Oekraïne lid van deze EU moet worden, maar over een bredere vraag voor de Europese bevolkingen: wat moet de EU zijn? Hoorde uitbreiding bij het idee van wat de EU van in begin moest zijn? Of gaan we een uitbreidingsbeleid uitwerken dat afgestemd is op het jaar 2017?’

‘Er is ook de Balkan. De belofte van Europese integratie van de Balkan werd altijd gebruikt om de partijen daar tot vrede te brengen. Die belofte moet je op één of andere manier nakomen of het zal vroeg of laat opnieuw uit elkaar vallen. Als onze landen pro-Europese hervormingen doorvoeren en de EU daarop eerder paniekerig dan verheugd reageert, wat zegt dat over de EU? Die schizofrenie moet zo snel mogelijk de wereld uit.’