“‘‘De wereld faalt in het beschermen van humanitair personeel’’

In 2023 bereikten incidenten tegen humanitaire hulpverleners een recordhoogte: wereldwijd werden 595 humanitaire hulpverleners gedood, verwond of ontvoerd. Dit geweld treft vooral lokale humanitaire hulpverleners (95% van de incidenten). Het illustreert de toenemende gevaren waarmee hulpverleners in de frontlinie worden geconfronteerd, evenals de toenemende zorgen voor hulporganisaties om hun personeel te beschermen en te ondersteunen.

Deze zorgwekkende cijfers leggen ook een schrijnende waarheid bloot: de wereld faalt in het beschermen van humanitair personeel en daarmee ook de bevolkingen die zij dienen. Het beschermen van humanitair personeel is een fundamentele voorwaarde voor het bieden van effectieve humanitaire hulp aan burgerbevolkingen die getroffen zijn door conflict of natuurrampen.

De internationale gemeenschap kan concrete stappen ondernemen om de zorgwekkende toename van geweld tegen humanitair personeel te keren.

Als reactie op deze escalatie aan geweld nam de VN-Veiligheidsraad, op initiatief van Zwitserland, in mei 2024 Resolutie 2730 aan, waarin geweld tegen humanitair personeel krachtig werd veroordeeld en werd herinnerd aan de wettelijke verplichtingen van staten om humanitair personeel te ‘respecteren en te beschermen’, zoals vastgelegd in de Verdragen van Genève en de daarbij Aanvullende Protocollen, de pijlers van het Internationaal Humanitair Recht.

Nu we de 75e verjaardag van de Conventies van Genève vieren, moet de internationale gemeenschap verder gaan. Ze kan concrete stappen ondernemen om deze zorgwekkende toename te keren. De ngo Protect Humanitarians heeft drie dringende aanbevelingen geformuleerd om hulpverleners beter te beschermen en te ondersteunen – in het bijzonder onze nationale collega's die in de frontlinie staan.

1. Het bestrijding van de straffeloosheid van geweldplegers

De plegers van geweld tegen humanitaire hulpverleners genieten bijna volledige straffeloosheid. Om deze situatie te verhelpen, is het absoluut noodzakelijk dat deze misdaden op grotere schaal worden vervolgd. Daarom moeten humanitaire organisaties meer toegang krijgen tot juridische informatie en moeten er middelen worden ontwikkeld om gratis directe juridische bijstand te verlenen aan overlevende humanitaire hulpverleners alsook aan de families van slachtoffers.

Daarnaast is internationale diplomatieke druk essentieel om staten aan te moedigen actie te ondernemen tegen de verantwoordelijken en samen te werken met de rechtbanken die voor dergelijke misdaden bevoegd zijn.

Deze inspanningen zullen humanitaire organisaties die getroffen zijn door incidenten als humanitaire slachtoffers steunen. Op lange termijn kunnen zij de straffeloosheid verminderen en toekomstige gewelddaden tegen humanitair personeel afschrikken.

2. Investeren in mentale gezondheidszorg voor humanitaire hulpverleners

Humanitaire hulpverleners worden steeds vaker geconfronteerd met traumatische gebeurtenissen, zoals blootstelling aan geweld, bedreigingen en intimidatie, maar ook verwondingen en overlijden en willekeurige detentie.

Deze ervaringen kunnen ernstige gevolgen hebben voor hun geestelijke gezondheid en leiden tot langdurige psychische problemen, posttraumatische stressstoornis (PTSS) en burn-out. Blootstelling aan geweld beïnvloedt niet alleen het leven van humanitaire hulpverleners, maar ook hun vermogen om hun essentiële missies uit te voeren voor de kwetsbare bevolkingsgroepen die zij dienen.

Om deze effecten tegen te gaan, is het cruciaal dat werkgevers en hun humanitaire donors meer investeren in ondersteuningsstrategieën voor de mentale gezondheid. Hulpverleners zijn nog altijd een verwaarloosde groep in het onderzoek naar mentale gezondheidzorg.

De ervaringen van slachtoffers en overlevenden van aanvallen kunnen de basis vormen voor meer effectieve beschermingsstrategieën.

Met de steun van de Koning Boudewijnstichting organiseert Protect Humanitarians in oktober 2024 een workshop die humanitaire experts en professionals uit de mentale gezondheidszorg samenbrengt om praktijken te ontwikkelen op de veerkracht van humanitaire werkers te versterken. Ons doel is om onderzoek op dit gebied aan te moedigen, de verspreiding van best practices te vergemakkelijken en de toegang tot mentale gezondheidzorg voor humanitaire werkers te verbeteren.

In een wereld die steeds gewelddadiger wordt voor hulpverleners, vragen we dat mentale gezondheidsondersteuning voor hulpverleners een prioriteit wordt.

3. Slachtoffers en overlevenden een stem geven

Om beleidsmakers en het publiek bewust te maken van de noodzaak om humanitaire hulpverleners te beschermen, is het cruciaal om slachtoffers en overlevenden te betrekken bij pleitbezorging.

Geïnspireerd door de initiatieven die genomen zijn om journalisten en reporters te beschermen, moet de humanitaire gemeenschap samenwerken om haar medewerkers te verdedigen en een cultuur van steun voor alle humanitaire hulpverleners te versterken – in het bijzonder voor diegenen in de frontlinie die het het hardst nodig hebben: lokale medewerkers en nationale organisaties.

Slachtoffers en overlevenden van aanvallen moeten centraal staan bij deze inspanningen. Hun ervaringen kunnen de basis vormen voor meer effectieve beschermingsstrategieën. Hun betrokkenheid kan een bron van steun en wederopbouw zijn en hen helpen om traumatische ervaringen om te zetten in impuls voor verandering.

Alleen door de stem van humanitaire hulpverleners op het terrein te versterken en hun zaak te verdedigen, kunnen we een veiligere, meer ondersteunende en rechtvaardige omgeving creëren voor humanitaire hulpverleners over de hele wereld.