“‘‘Onze CO2-uitstoot houdt geen rekening met nationale grenzen. Ons medeleven zou dat ook niet moeten doen’’

Bill McKibben: ‘De militarisering van de grenzen is nu big business’

Peg Hunter (CC BY-NC 2.0)

De klimaatbeweging en vluchtelingenactivisten moeten zich verenigen, zegt milieuwetenschapper Bill McKibben. Want wie getroffen wordt door natuurrampen zou het recht moeten hebben om veilig en legaal grenzen over te steken. ‘Het is bovendien erg onrechtvaardig dat wie zo weinig bijdroeg aan de klimaatcrisis zo’n hoge tol moet betalen.’

Toen in november het actiefste orkaanseizoen ooit waargenomen op zijn einde liep, trokken de laatste twee grote stormen, Eta en Iota, over Midden-Amerika. Een journalist van de Washington Post maakte een reportage over de nasleep van de stormen. Hij interviewde een Hondurese vrouw die schuilde onder een viaduct van een autosnelweg.

Blanca Costa onderhoudt haar drie dochters door het inzamelen van vuilnis. Ze had drie paarden die haar afvalwagen trokken, maar die waren verdronken. ‘Ik zal nu te voet moeten gaan’, vertelde ze de journalist. Samen met ongeveer 100 mensen vond ze een schuilplaats onder de brug. ‘Maar het zal moeilijker zijn.’

De stormen veroorzaakten enorme schade in Midden-Amerika. Volgens eerste schattingen bedroeg de economische tol in Honduras 40 procent van het BBP van het land. Het zou dus niemand moeten verbazen dat veel mensen uit de regio op de vlucht zijn.

‘Naarmate ongunstige klimaatgebeurtenissen extremer worden — en dat zullen ze — zullen mensen zich langer en verder moeten verplaatsen.’

Wanneer klimaatrampen toeslaan, moeten of willen de meeste mensen niet te ver verhuizen. Als een landbouwbedrijf door de droogte failliet gaat, zoeken arbeiders gewoonlijk nieuw werk zo dicht mogelijk bij huis. Wanneer extreme weersomstandigheden huizen vernietigen, zoeken mensen een tijdelijk toevluchtsoord, geen permanente verhuis.

Maar naarmate ongunstige klimaatgebeurtenissen extremer worden — en dat zullen ze — zullen mensen zich langer en verder moeten verplaatsen.

Het is natuurlijk erg onrechtvaardig dat de Hondurezen zo weinig bijdroegen aan de klimaatcrisis die nu zo’n hoge tol van hen eist. Iemand die vuilnis ophaalt met een wagen die door paarden wordt getrokken, zorgt voor weinig CO2-uitstoot, in tegenstelling tot iemand in de Verenigde Staten die met een 310-pk Ford Bronco SUV rijdt.

De VS zouden daarom uit morele overweging moeten uitzoeken wat de verantwoordelijkheid is tegenover klimaatmigranten uit Midden-Amerika. Of ze nu internationale grenzen oversteken of niet, het beleid van de VS zou erop gericht moeten zijn om hun tocht zo veilig en menselijk mogelijk te maken.

Als de topprioriteit is om temperatuurstijgingen te beperken zodat klimaatrampen minder mensen uit hun huizen dwingen, is de tweede prioriteit het trauma van onvrijwillige migratie te beheren. Of regeringen dat nu graag hebben of niet, wereldwijd nemen miljoenen mensen al hun toevlucht tot migratie om het hoofd te bieden aan de klimaatcrisis. De VS in het bijzonder moeten antwoorden met meer dan muren, kooien, of de strenge waarschuwing die de regering van Joe Biden richtte aan Midden-Amerikanen: ‘kom niet’.

‘Klimaatmigranten hebben geen keuze. Hun tocht is minstens zo traumatisch als de stormen die er de reden voor waren.’

Klimaatmigranten gaan niet naar de VS omdat ze dat willen. Ze hebben geen keuze, en hun tocht is minstens zo traumatisch als de stormen die er de reden voor waren. Gezinnen worden uiteen gerukt, en mensen reizen in moeilijke en gevaarlijke omstandigheden. Sommigen sterven, anderen worden gedood, en nog veel meer worden beroofd, afgeperst, of misbruikt.

De belangrijkste reden van het gevaar, de dood en het lijden waarmee migranten geconfronteerd worden zijn vaak de internationale grenzen. Wanneer wanhopige mensen het recht ontzegd wordt om een grens veilig en legaal over te steken, hebben ze geen andere optie dan dit te doen onder de dekking van de duisternis, over woestijnen en oceanen, en over hekken en muren.

Meer zelfs, militarisering van de grenzen is nu big business. Particuliere beveiligingsfirma’s patrouilleren aan de grenzen uit winstbejag, ze hebben verzekerde overheidscontracten voor miljarden dollars om migranten en vluchtelingen op te jagen, gevangen te nemen en op te sluiten.

Deze militarisering is steeds meer een high-tech onderneming. Drones patrouilleren boven de grenzen, terwijl gezichtsherkenning en krachtige artificiële intelligentie-systemen de mensen die de grenzen proberen over te steken identificeren en opsporen. Veel technologische bedrijven die zich een goed imago hebben aangemeten zijn in feite sterk betrokken bij het in de gaten houden van mensen die proberen te ontsnappen aan enkele van de moeilijkste en gevaarlijkste omstandigheden op de planeet.

Firma’s die er nu van profiteren dat grenzen worden omgevormd in dodelijke valstrikken zullen niet zomaar weglopen van deze lucratieve handel. Ook overheden die verknocht zijn aan hun strenge migratiebeleid zullen zich niet zonder slag of stoot terugtrekken.

Maar zij die strijden voor rechtvaardigheid voor migranten en vluchtelingen vochten en wonnen immigratiegevechten in de straten. Activisten en vakbonden dringen er bij bedrijven op aan om hun contracten voor grensbewaking- en detentiecontracten te schrappen, wat door investeerders wordt opgemerkt. Een recent voorbeeld daarvan zijn de banden van Microsoft met de Amerikaanse immigratie- en douanehandhaving.

De klimaatbeweging moet nu actie ondernemen in solidariteit met migranten- en vluchtelingenactivisten en deel uitmaken van hun inspanningen om veilige, legale migratie te verzekeren. We zouden moeten bedenken hoe we mensen die gevaarlijke tochten ondernemen kunnen steunen. Hoe we betekenisvol werk kunnen creëren voor hen, en hoe we onderwijs, huisvesting, en gezondheidszorg kunnen voorzien wanneer ze op zoek zijn naar nieuwe plaatsen om zich te vestigen. We zouden moeten bedenken hoe we nieuwe gemeenschappen kunnen bouwen die zowel nieuw aangekomen als bestaande inwoners omvatten.

Het zijn vragen die op politiek vlak al in veel landen voor beroering zorgden. Ze zullen niet weggaan, integendeel. We moeten ze blijven stellen in het belang van klimaatmigranten overal ter wereld. Onze CO2-uitstoot houdt geen rekening met nationale grenzen, en ons medeleven zou dat ook niet moeten doen.

Bill McKibben, milieuwetenschapper aan het Middlebury College en lid van de American Academy of Arts and Sciences, is medeoprichter van 350.org__.