Mark Demesmaeker
“‘Oogkleppen in de sport moeten zich beperken tot het paardenrennen’
Vandaag beginnen de Europese Spelen, zeg maar de Olympische Spelen van Europa. Het zij u vergeven als u dit nog niet wist, het is voor het eerst. Bovendien vinden ze plaats in de verst mogelijke Europese uithoek vanuit Vlaanderen gezien, in Azerbeidzjan, een land ingeklemd tussen Rusland en Iran, in de oostelijke Kaukasus.
België doet enthousiast mee aan dit nieuwe initiatief en stuurt 114 atleten, waaronder judoka Charline Van Snick en karabijnschutter Lionel Cox, beiden medaillewinnaars bij de Olympische Spelen in Londen drie jaar geleden. Ook Tom Boonen, Sven Nys en andere van onze topsporters gaan naar Bakoe, de hoofdstad van Azerbeidzjan.
Nu ben ik een liefhebber van grote sportevenementen. Het is prachtig om teams en spelers de strijd te zien aangaan. Toch maak ik mij ernstig zorgen over deze Europese Spelen in Bakoe. De mensenrechtensituatie in Azerbeidzjan holt namelijk achteruit. Volgens Human Rights Watch is in het land in 2014 de onderdrukking van dissidenten dramatisch toegenomen. De Azerbeidjaanse autoriteiten hebben het afgelopen jaar minstens 33 activisten, journalisten en bloggers gearresteerd en opgesloten. Vele anderen hebben moeten vluchten om niet eenzelfde lot te ondergaan.
De mensenrechtensituatie in Azerbeidzjan holt achteruit
Volgens voorstanders van internationale sportevenementen in landen als Rusland, China en Qatar leidt sport tot verbroedering en worden landen aangespoord mensenrechten te verbeteren. Deze voorwaarde staat meestal ook in het contract dat het organiserende land met de verantwoordelijke sportfederatie ondertekent.
Nu ben ik heus niet zo naïef om te zeggen dat Olympische Spelen, Europese Spelen, het Wereldkampioenschap Voetbal en dergelijke evenementen alleen nog maar naar Zweden of Denemarken moeten gaan. Maar nu zien we juist het omgekeerde; de evenementen gaan steeds vaker naar (semi-)dictaturen die De Grote Leider in het zonnetje zetten en in de aanloop naar het grote moment nog even snel alle lastige mensen opsluiten. Of naar landen waar men niet wakker ligt van een paar dode Nepalese werkers. De Europese Spelen in Azerbeidzjan passen helaas in deze trend.
De huidige situatie heeft volgens mij een aantal oorzaken. Om te beginnen zien we dat onze westerse democratieën niet langer de rekening willen betalen van megalomane sportevenementen. Dit is op tamelijk dramatische wijze te zien in de aanloop naar de Olympische Winterspelen 2022. Van de zes steden die zich bij het Internationaal Olympisch Comité hadden aangemeld hebben vier - uit Zweden, Noorwegen, Polen en Oekraïne - zich inmiddels teruggetrokken.
Nog negen andere steden die een kandidatuur hadden aangekondigd hebben daar uiteindelijk toch van afgezien. Meestal na succesvolle campagnes van lokale protestbewegingen. De twee overgebleven kandidaturen komen uit China en Kazachstan.
Mensenrechten moeten een cruciaal onderdeel worden van toewijzingsprocedures
Op 12 mei heb ik namens mijn politieke fractie in het Europees Parlement meegedaan aan een evenement onder de titel ‘Baku Games: Run for Human Rights’. Het was een bescheiden, maar oprechte poging om aandacht te vragen voor mensenrechten in Azerbeidzjan. En ook om een aanzet te geven tot een fundamenteel debat: hoe gaan we om met sport en mensenrechten?
Wat mij betreft moeten mensenrechten een cruciaal onderdeel worden van toewijzingsprocedures. Met bijvoorbeeld onafhankelijke toetsingscommissies die een kandidatuur weer nietig kunnen verklaren als een land mensenrechten aan haar laars lapt. We kunnen niet langer genieten van mooie sportwedstrijden, maar doen alsof er verder niks aan de hand is. De Nepalese arbeiders in Qatar, de journalisten in Bakoe en vele anderen verwachten en verdienen beter. Oogkleppen in de sport moeten zich beperken tot het paardenrennen.
Mark Demesmaeker, N-VA europarlementslid.