“‘‘Europese classificatie van gas en kernenergie als groen is niets meer dan greenwashing’’

De kerncentrale van Tihange in België.

Ben Kerckx / Pixabay

Europese investeringen in gas en kernenergie krijgen voortaan het label groen, zo is vorige week besloten. Dit is pure greenwashing, waarschuwen Esther Bollendorff en Olivier Vardakoulias, beleidsexperts bij Climate Action Network Europe. De EU moet erop rekenen dat de nieuwe classificatie in de rechtbank wordt aangevochten.

De Europese Unie gaat aardgas en kernenergie als duurzaam aanmerken. Deze energiebronnen krijgen een groen label in het classificatiesysteem voor investeerders, de zogeheten EU-taxonomie. Hier stemde het Europees Parlement afgelopen donderdag mee in.

Deze zeer omstreden wet, ontwikkeld door de Europese Commissie en aangejaagd door de Franse president Emmanuel Macron en eerder gesteund door de Duitse bondskanselier Olaf Scholz, illustreert hoe politiek de wetenschap kan overheersen.

Noch fossiel gas, noch kernenergie zijn groene of duurzame energiebronnen.

Want noch fossiel gas, noch kernenergie zijn groene of duurzame energiebronnen. Bij de productie en verbranding van gas komen koolstofdioxide en methaan vrij, een krachtig broeikasgas dat vele malen sterker is dan CO2.

Het bouwen en ontmantelen van kerncentrales is duur en de bouw van centrales kan vijftien jaar of langer duren. Nieuwe kerncentrales kunnen daarom de uitstootreducties die we op dit moment nodig hebben niet waarmaken.

Cruciaal is daarnaast dat er geen “duurzame” opties zijn voor kernafval. Kernenergie ondermijnt in de hele toeleveringsketen EU-doelstellingen op het gebied van internationale biodiversiteit en circulaire economie.

De gouden standaard voor greenwashing?

De private financiële wereld is momenteel een “wild westen” waarin tal van private classificatiesystemen investeringen en activiteiten met dubieuze klimaateffecten als “groen”  bestempelen.

Om financiering weg te halen bij klimaatverwoestende activiteiten en tegelijkertijd extra investeringen bijeen te krijgen voor een snelle energietransitie, is het noodzakelijk om een ​​duidelijke openbare classificatie te hebben die definieert wat échte groene investeringen zijn.

Dit is precies wat de EU-taxonomie aanvankelijk moest doen. Maar in plaats daarvan wordt het nu, door fossiel gas en kernenergie als groen te bestempelen, een greenwashing-instrument.

Nationale belangen

In plaats van een technisch instrument dat bestaande wetgeving aanvult, was de stemming in dit geval een politieke strategie om de sterke lobby van de industrie en nationale belangen te behartigen.

Die belangen omvatten het veiligstellen van particuliere financiering voor de vernieuwing van de verouderende Franse kernenergievloot, waarvan 56 reactoren 70 procent van het stroomverbruik van het land leveren. De deal werd ook in samenspraak met Duitsland gesloten, waarmee dat land zijn gasslurpende industrie veiligstelt.

Op hetzelfde moment dat de wetgevers stemden over de taxonomie, kondigde Frankrijk een volledige publieke overname aan van de energiegigant Electricité de France (EDF). Aanvankelijk was Macron van plan aandelen open te stellen voor particuliere investeerders, maar gezien de slechte staat van de elektriciteitsvloot veranderde hij van strategie en maakt van EDF een volledig staatsbedrijf.

Naast publieke steun moet er echter ook particulier geld worden aangetrokken voor de dure vernieuwing van de nationale kernenergievloot: de reden dat de EU-taxonomie zo belangrijk is voor Frankrijk.

Kritiek

Tegenstanders slaagden er uiteindelijk niet in voldoende kritische stemmen van Europarlementariërs te mobiliseren.

Sociaaldemocraten, Groenen, links en een deel van de liberalen hebben zich breed verzet tegen de opname van fossiel gas en kernenergie in de taxonomie.

Toch gaf een aanzienlijk aantal – 278 leden of zo’n 40 procent van de plenaire vergadering – aan er niet achter te staan. Dit kwam met name door een brede mobilisatie van het maatschappelijk middenveld, waaronder grote burgerbewegingen, Oekraïense parlementsleden en wetenschappers, voormalige EU-functionarissen, en niet in de laatste plaats de financiële sector die de obsessie met groene labels als ‘volslagen onzin’ bestempelde.

De Europese Commissie zal moeten erkennen dat haar voorstel vooral wordt gesteund door het extreemrechtse spectrum van het Parlement en door de rechtse conservatieven van de Europese Volkspartij. Sociaaldemocraten, Groenen, links en een deel van de liberalen hebben zich breed verzet tegen de opname van fossiel gas en kernenergie in de taxonomie.

Wie wil er nog investeren in gas?

Al bijna een jaar zijn de prijzen op de gasmarkt dramatisch gestegen en naarmate de oorlog in Oekraïne voortduurt is het niet verwonderlijk dat Poetin fossiele energie als wapen gebruikt. Russische overheidsbeambten en bedrijven maakten dan ook geen geheim van hun steun voor het opnemen van fossiel gas in de groene EU-taxonomie.

Maar zelfs als gas nu in de taxonomie wordt opgenomen, is het zeer de vraag of particuliere instellingen echt geïnteresseerd zijn in investeringen in deze “greenwashed” technologie, waarmee ze niet alleen hun klanten voor de gek houden, maar ook kwetsbaar worden voor financiële risico’s.

De financiële instellingen die zich oprecht inzetten om hun beleid af te stemmen op het Parijsakkoord en het klimaatdoel om de temperatuurstijging tot 1,5 graad te beperken, zullen waarschijnlijk niet (blijven) investeren in gas, hoe de EU-taxonomie gas ook labelt.

Op naar de rechtbank

Kritische stemmen en organisaties leggen zich niet zomaar neer bij dit besluit. De toenemende bewustwording over de taxonomie heeft geleid tot sterke steun vanuit het maatschappelijk middenveld, maar ook van de lidstaten en leden van het Europees Parlement die deze vorm van greenwashing niet accepteren.

Daarom zullen we hier niet ophouden, maar de wet aanvechten bij het Europese Hof van Justitie.

Esther Bollendorff en Olivier Vardakoulias zijn beleidsexperts bij Climate Action Network Europe. Deze opinie is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner Thomson Reuters News Foundation.