“‘‘Post-COVID-strategie moet gebaseerd zijn op fiscale rechtvaardigheid’’

Het doel van een belastinghervorming is niet om méér maar om eerlijker en meer proportioneel te belasten.

wal_172619 / pixabay (CC0)

Een breed platform van Belgische middenveldorganisaties roept België en de Europese Unie op om hun post-COVID-strategieën te baseren op fiscale rechtvaardigheid en de strijd tegen belastingontduiking. Alleen zo kunnen we de ongelijkheid verminderen en voldoende inkomsten mobiliseren voor de financiering van een ecologische en sociale transitie. Niet toevallig zijn er enkele historische kansen om op die fiscale rechtvaardigheid in te zetten.

De coronacrisis zorgde voor stijgende begrotingstekorten en vergrootte de sociale ongelijkheden. Tegelijk vereist de ecologische en sociale transitie net aanzienlijke investeringen. Indien we kiezen voor nieuwe bezuinigingen zoals na de crisis van 2008, dan heeft dit ook negatieve economische, sociale en ecologische gevolgen. Fiscale rechtvaardigheid, waarbij elke inkomensgroep een proportionele bijdrage levert, kan de ongelijkheden echter verminderen en de nodige middelen vrijmaken om een Green New Deal te financieren.

Daarom moeten in België, in de Europese Unie en op het internationale niveau belastinghervormingen worden doorgevoerd. In het Vivaldi-akkoord van september 2020 heeft België zich geëngageerd voor een “constructieve en proactieve” rol in internationale fiscale onderhandelingen. België moet nu de daad bij het woord voegen en ambitieuze hervormingen op nationaal en internationaal niveau tot stand helpen brengen.

Belasting voor multinationals

Het recente belastingplan van de Biden-administratie blies de lopende OESO-onderhandelingen over het internationale belastingsysteem voor vennootschappen nieuw leven in. De ambities klinken mooi: een halt toeroepen aan de “race to the bottom” in de belastingcompetitie tussen landen en aan het doorsluizen van winsten naar belastingparadijzen. De opdracht: een mondiale minimumbelasting invoeren op de winsten van multinationals en tegelijk een unitaire taxatie van winsten die vervolgens verdeeld wordt in de landen waar de reële economische activiteiten plaatsvinden.

Een minimumtarief van 21 procent zou overheden tot 540 miljard dollar per jaar opleveren, tegenover 275 miljard dollar bij een tarief van 15 procent.

De G7 stelt nu voor om een wereldwijd minimumtarief van ten minste 15 procent in te voeren en de belastingheffingen beter te verdelen voor 20 procent van de winst die uitstijgt boven een winstmarge van 10 procent op de omzet van de 100 grootste en meest winstgevende multinationals. Maar, om voldoende effect te genereren, zou de hervorming een hoger minimumtarief dan 15 procent moeten toepassen en zou het over de winsten van meer multinationals moeten gaan.

België moet dan ook een effectief minimumtarief steunen dat dicht bij het wereldgemiddelde ligt. Volgens het Tax Justice Network zou een minimumtarief van 21 procent overheden tot 540 miljard dollar per jaar opleveren, tegenover 275 miljard dollar bij een tarief van 15 procent. Voor België zouden de inkomsten 8,2 miljard dollar (7 miljard euro) bedragen.

Wat betreft de unitaire taxatie moet men kijken naar de totale winsten van alle multinationals en niet alleen naar de residuele winsten van een paar honderd bedrijven. De Belgische regering moet zich dan ook engageren om deze zomer de andere lidstaten van ‘Team Europe’ te overtuigen om, binnen het onderhandelingskader van de OESO, een ambitieuze hervorming van het internationale belastingstelsel voor multinationals goed te keuren.

Europese belasting

Ook binnen de Europese Unie staat fiscale rechtvaardigheid op de agenda. Zo vereist de financiering van het post-COVID-plan “Next Generation” de mobilisatie van eigen Europese middelen, om niet afhankelijk te zijn van de bijdragen van lidstaten. Het Europees Parlement kwam met verschillende voorstellen, waaronder een belasting op financiële transacties (FTT). Zo’n tien jaar geleden legde de Commissie een eerste voorstel op tafel.

De fiscale hervorming moet een progressieve vermogensbelasting en een minimum effectief vennootschapsbelastingtarief omvatten.

Na tal van aanpassingen onderweg agendeerde het Portugese voorzitterschap begin 2021 de zoveelste nieuwe invulling van de FTT. Het gaat echter om een onaanvaardbare afzwakking van het oorspronkelijke voorstel. Het Portugese voorstel is gebaseerd op de Franse belasting op de aankoop van aandelen in contanten en sluit het merendeel van de financiële transacties uit.

Het zou in het beste geval slechts een paar miljard euro per jaar opbrengen in plaats van de vijftig miljard euro van het oorspronkelijke voorstel. Dat levert onvoldoende inkomsten op voor de post-COVID-strategie. België moet daarom binnen de EU een uniforme belasting op alle financiële transacties verdedigen.

Een rechtvaardiger Belgisch belastingstelsel

Op Belgisch niveau heeft de fiscale onrechtvaardigheid vooral betrekking op het verschil tussen de hoge belasting op arbeidsinkomen en de lagere belasting op kapitaal, het gebrek aan progressiviteit van de personenbelasting en de toename van achterpoortjes en optimaliseringsstrategieën waardoor multinationals een lager effectief vennootschapsbelastingtarief betalen dan KMO’s.

Het Vivaldi-akkoord voorziet in de voorbereiding van een belastinghervorming tijdens deze legislatuur. Deze hervorming moet gericht zijn op een rechtvaardige belasting van alle soorten persoonlijke inkomsten die op een progressievere wijze worden belast en waarvan de laagste inkomens zijn vrijgesteld.

Het doel is niet om méér maar om eerlijker en meer proportioneel te belasten.

De hervorming moet een progressieve vermogensbelasting en een minimum effectief vennootschapsbelastingtarief omvatten. Ook moeten de gerechtelijke middelen voor de strijd tegen financiële criminaliteit dringend naar omhoog. Men dient bij de FOD Financiën extra inspecteurs aan te werven om de controles te versterken en belastingfraude tegen te gaan.

Belastingrechtvaardigheid maakt het mogelijk zowel de door de pandemie veroorzaakte ongelijkheden te beteugelen als extra inkomsten te genereren voor investeringen in gezondheid, werkgelegenheid, sociale bescherming en het klimaat.

In het anticrisisplan dat in april 2021 werd voorgesteld, stelt het IMF voor de belastingen op de rijksten en op bedrijven die tijdens de pandemie aanzienlijke winsten hebben gemaakt, te verhogen om zo de meest kwetsbaren te steunen.

Het doel is niet om méér maar om eerlijker en meer proportioneel te belasten. Dit beginsel van fiscale rechtvaardigheid moet de leidraad zijn voor het optreden van de Vivaldi-regering in België, in de Europese Unie en bij de OESO.

Thierry Bodson (ABVV); Xavier Brenez (Onafhankelijke Ziekenfondsen); Mario Coppens (ACLVB); Paul Callewaert (Socialistische Mutualiteiten); Valérie Del Ré (Greenpeace); Els Hertogen (11.11.11); Marc Leemans (ACV); Caroline Van der Hoeven (Belgisch Netwerk Armoedebestrijding); Luc Van Gorp (Christelijke Mutualiteit); Zanna Van Renteghem (Klimaatcoalitie).