“‘‘Rekenen op solidariteit zonder die zelf te tonen is hypocriet en dom’’

De eerste COVAX-vaccins arriveren in het Eka Kotebe ziekenhuis in Addis Ababa, Ethiopië, 13 maart 2021.

UNICEF Ethiopië (CC BY-NC-ND 2.0)

‘We hebben wereldwijde solidariteit nodig om de klimaatcrisis te keren. Maar daarop rekenen zonder solidair te zijn tijdens een globale pandemie of wanneer het gaat om een koloniaal verleden waar velen vandaag nog onder lijden, is niet alleen hypocriet maar ook dom.’ Dat schrijft MO*hoofdredacteur Jago Kosolosky.

Luc Sels, rector van de KU Leuven, zette dit jaar de financiering van diversiteitsplatform Undivided stop. Bij de inhuldiging ervan verwelkomde hij die ‘kritische stem’ nog, maar blijkbaar werd ze té kritisch. Undivided-vrijwilliger Lou Goossens liet in studentenblad Veto het volgende optekenen: ‘Na 4 jaar had de universiteit door: ze menen het echt.’

Diezelfde rector vertelde bij de start van het academiejaar dat de “woke-beweging” erin slaagde ‘thema’s als racisme, discriminatie en uitsluiting heel scherp op de agenda te zetten.’ Maar hij vindt wel dat daarin een ‘extreme fractie’ zit ‘die dominanter wordt’.

Er zijn vandaag mensen met terechte grieven over onder andere discriminatie en de erfenis van ons koloniale verleden die weggezet worden als woke. Maar een beweging met één gedeelde agenda bestaat enkel in de hoofden van opiniemakers.

Mark Elchardus, hoogleraar sociologie aan de VUB, zei aan De Morgen dat deze mensen ‘op een bepaald punt zo ver doorslaan dat het gevaarlijk wordt.’ Hij was in de jaren ‘60 overigens een provolid, een beweging die toen volgens velen ook doorsloeg. Diezelfde Elchardus vindt illegaal een land binnenkomen vandaag ‘een gebrek aan respect’. ‘Ze willen genieten van het verleden van een gemeenschap die niet de hunne is.’

Toekomstige rancune

Is dat zo? Of volgen ze simpelweg de rijkdommen die uit hun land zijn weggehaald, zoals de Indiaas-Amerikaanse denker Suketu Mehta schrijft in zijn Manifest van een immigrant? Die rijkdommen, Congolees bloedgeld bijvoorbeeld, zijn in ieder geval zaken waar we in het Westen tot op heden van genieten, terwijl ze gemeenschappen toebehoorden die niet de onze zijn.

We stellen alles in het werk om zo weinig mogelijk te morrelen aan onze manier van leven, terwijl elders mensen sterven die geen toegang hebben tot vaccins.

Terwijl we het moeilijk hebben met de onrechtvaardigheid uit het verleden, geven we mensen in het Zuiden, en hun familieleden hier, al tonnen voer voor toekomstige rancune.

In België delen we boostershots uit, denken we na over de vaccinatie van jonge kinderen en stellen we alles in het werk om ondanks een wereldwijde pandemie zo weinig mogelijk te morrelen aan onze manier van leven en onze economie. Intussen lijden en sterven wereldwijd mensen die geen toegang hebben tot de vaccins.

Het is voor velen eenvoudig om je niks aan te trekken van vaccinaties in een land als pakweg Syrië, maar niet iedereen heeft die luxe. Syriërs in ons land verliezen de ene dierbare na de andere aan het coronavirus in hun thuisland. Intussen wordt op het Afrikaanse continent volgens de Wereldgezondheidsorganisatie slechts één op de zeven infecties überhaupt opgemerkt.

Opdat de patenten niet losgelaten zouden worden, krijgen we leugens te horen. Dat landen uit het Globale Zuiden niet in staat zouden zijn om zelf vaccins te produceren, bijvoorbeeld. Onderzoek van de New York Times wees nochtans al uit dat er tien sterke kandidaten zijn, van Argentinië tot India, die wél mRNA-vaccins kunnen produceren.

De enige manier om de komst van nieuwe varianten van het virus tegen te houden, is wereldwijd zo snel en zo veel mogelijk mensen vaccineren. Dat doe je door patenten op te heffen, kennis te delen en massaal vaccins te produceren. Dat hoort men niet graag bij de farmareuzen die gigantische winsten opstrijken.

Niet solidair genoeg?

Hebben we met dit alles in het achterhoofd het recht verontwaardigd te zijn omdat arme landen niet solidair genoeg zijn in het klimaatbeleid, zoals Trends-redacteur Stijn Fockedey op Twitter treffend schreef?

De klimaattop in Glasgow was geen overweldigend succes. Het is eenvoudig, en niet geheel onjuist, om daarbij landen als China en India te bekritiseren. Daar wordt vandaag respectievelijk de grootste en de derde grootste hoeveelheid koolstofdioxide uitgestoten. De plannen van deze landen zouden ambitieuzer moeten zijn, maar het is oneerlijk om niet naar de historische uitstoot te kijken. Dan zien we dat de emissies van China en India verbleken bij de totale uitstoot van Europa en de Verenigde Staten.

Kijken we naar de historische uitstoot, dan verbleken de emissies van China en India ten opzichte van die van Europa en de Verenigde Staten.

Mensen op andere continenten lijden vandaag al meer onder de klimaatcrisis, waar ze minder toe hebben bijgedragen. Armere landen en armere mensen zijn, zoals altijd, de eerste slachtoffers en zullen het meest afzien.

Dus beloofden rijkere landen al jaren geleden om vanaf 2009 jaarlijks 100 miljard dollar vrij te maken voor een klimaatfonds voor die armere landen. Een bescheiden belofte die nooit werd waargemaakt en waarin ook België schromelijk tekortschiet.

We hebben wereldwijde solidariteit nodig om de klimaatcrisis te keren. Maar daarop rekenen zonder solidair te zijn tijdens een globale pandemie of wanneer het gaat om een koloniaal verleden waar velen vandaag nog onder lijden, is niet alleen hypocriet maar ook dom.

Deze bijdrage werd geschreven voor het winternummer van MO*magazine. Voor slechts 32 euro kan je hier een jaarabonnement nemen! Je kan ook proMO* worden voor slechts 4 euro per maand. Je krijgt dan ook ons magazine toegestuurd en je steunt daarmee ons journalistiek project. Opgelet: Knack-abonnees ontvangen MO* automatisch bij hun pakket.