“‘Samenzwering’
Eind juni bracht Al Jazeera een driedelige reeks over Frankrijk in Afrika: The French Factor. De serie, die ook online te zien is, gaat over Frankrijks verleden in West-Afrika naar aanleiding van de recente Franse interventie in Mali en het aangekondigde einde van la Françafrique, de symbiotische relatie tussen politici en geheim agenten aan de beide kanten van de Sahara en de Sahel.
The French Factor focust op inmenging, samenzweringen en kortetermijngewin ten koste van de West-Afrikaanse bevolking. Zo was er het geval van Sekou Touré, Guinea’s postkoloniale linkse leider die Frankrijk niet erg gunstig gezind was en de Franc CFA weigerde voor zijn land. Frankrijk kelderde zijn economische plannen door het land te overspoelen met vals geld. Deze daad van sabotage werd niet aangeklaagd door een of andere verbitterde Afrikaan maar losjes verhaald voor de camera door een voormalig hooggeplaatste in het Franse establishment. Dat Touré tegen de Franse belangen in ging, bleek voldoende verklaring te zijn.
Dat was toen. Vandaag geloven we al te graag dat een van de Europese lidstaten en het Westen in het algemeen heel wat ethischer te werk gaan. Nochtans zijn er weinig concrete aanwijzingen om in een fundamentele verandering te geloven. Militaire interventie om de Malinezen te redden van de jihadisten, om de Ivorianen te redden van een president die geen plaats wil ruimen, om de Libiërs te redden van een gekke dictator, om Idriss Déby van Tsjaad in het zadel te houden. Met veel toeters en bellen of discreet in de wandelgangen, het lijstje is eindeloos en is behoorlijk choquerend als we onze wishful thinking roze bril afzetten.
Wie de welwillendheid van het Westen in vraag stelt of te enthousiast een link legt tussen de verschillende gebeurtenissen op het internationale toneel wordt er algauw van beschuldigd in complottheorieën te geloven. Veel Nigerezen zijn er niettemin rustig van overtuigd dat Frankrijk mee de plak zwaait in hun land en een hand had in de vele staatsgrepen die hen ten beurt vielen. Ondertussen ziet de bevolking amper iets van de winsten van ‘s lands bodemrijkdommen, maar krijgt ze niettemin westers geld toegestopt om te werken aan democratie en om religieuze radicalisering te bevechten voor ons. Het is allicht gemakkelijker om afkeurend naar het verleden te kijken dan te geloven dat de reflexen uit het verleden doorsijpelen naar het heden.
Lees Stratego in de Sahel, de reportage van Olivia Rutazibwa over Niger die verscheen in MO*magazine van oktober 2013.
Bekijk hieronder het eerste deel van The French Factor. De andere delen kan u bekijken op de website van Al Jazeera English.