“‘‘Stop de straffeloosheid in Oost-Congo’’

Families ontheemd door het geweld in Kanyarushinya in het noorden van Goma, 24 december 2022.

Guerchom Ndebo / AFP (Belga)

De recente massamoord in Oost-Congo ‘kan een kantelpunt worden in de wreedheden die sinds decennia Oost-Congo teisteren’. Dat stellen oud-minister Réginald Moreels, auteur David Van Reybrouck, politicologe en auteur Nadia Nsayi, MO*medewerker Kris Berwouts en anderen. Ze pleiten voor een onafhankelijke onderzoekscommissie om te weten te komen ‘wat er precies gebeurd is, en wie voor welke misdaden verantwoordelijk is’.

Het oosten van Congo wordt al meer dan een kwarteeuw geteisterd door nietsontziend geweld. Hoewel doorgaans wel geweten is wie het geweld heeft gepleegd, worden de daders zelden berecht voor hun misdaden. Een vicieuze cirkel van straffeloosheid en normvervaging is daarvan het gevolg.

Op 29 november vond de zoveelste slachtpartij plaats in de dorpen Kishishe en Bumba, in een regio die op dat moment onder controle staat van de door Rwanda gesteunde rebellengroep M23. Hoewel dit slechts één van vele honderden incidenten is van de afgelopen jaren, valt deze slachting op door het hoge aantal slachtoffers en de wreedheid van de aanvallers.

Tegenstrijdige informatie over het incident wakkert bij alle betrokken partijen een haatspiraal aan.

Wat er precies gebeurd is, en hoeveel mensen er gestorven zijn, blijft onderwerp van discussie. Het aantal doden varieert van 100 tot 300 doden, naargelang de bron. Deze massamoord kan een kantelpunt worden in de wreedheden die sinds decennia Oost-Congo teisteren. Tegenstrijdige informatie over het incident wakkert bij alle betrokken partijen een haatspiraal aan, waarvan de escalatie kan leiden tot nieuw grootschalig en grensoverschrijdend bloedvergieten.

Maar een precies beeld van wat er gebeurd is, wie de slachtoffers zijn en wie de daders, kan een beslissende bijdrage leveren aan een meer coherente en efficiënte reactie van de internationale gemeenschap.

Wij, de ondertekenaars van deze oproep, zijn in ons beroeps- en/of privéleven erg betrokken bij de regio. We zijn dan ook diep geraakt door het lijden van de bevolking. Wij vragen de internationale gemeenschap, met inbegrip van de Afrikaanse multilaterale instellingen, om een onafhankelijke onderzoekscommissie in het leven te roepen. Die moet met een internationaal mandaat de plaats waar de massamoord plaatsvond kunnen betreden en in alle vrijheid de overlevenden en de nabestaanden van de slachtoffers veilig één voor één kunnen aanhoren.

Wij geloven dat het rapport van een onafhankelijke en internationaal gedragen onderzoekscommissie op het terrein de enige manier is om objectieve informatie te vergaren. Om te weten wat er precies gebeurd is, en wie voor welke misdaden verantwoordelijk is. Zo wordt het een instrument dat toelaat het Internationaal Gerechtshof te mobiliseren om deze en andere massamoorden in Oost-Congo niet ongestraft te laten.

Wij roepen op om een onafhankelijke onderzoekscommissie te installeren om het debat te objectiveren, een einde te maken aan straffeloosheid en genocidaal geweld, en duurzame vrede een kans te geven.

Réginald Moreels (humanitair chirurg), Bob Kabamba (professor politieke wetenschappen), Ivan Godfroid (landbouweconoom), Nadia Nsayi (politieke wetenschapper), Jan Goossens (ngo-medewerker), Sandrine Ekofo (ngo-medewerker), Jean-Claude Willame (professor emeritus politieke wetenschappen), Zana Etambala (professor geschiedenis), David Van Reybrouck (schrijver), Lieven Miguel Kandolo (activist, opiniemaker en schrijver), Luc Dusoulier (mutualist), Wamu Oyatambwe (politieke wetenschapper en schrijver), Kris Berwouts (MO*medewerker, Centraal-Afrika analist en auteur)