“‘'Vrede heeft een echt budget nodig'’
Annemarie Gielen, Directeur van Pax Christi Vlaanderen, vindt het hoog tijd dat vrede financieel en politiek gesteund wordt. 'Volgens VN-Secretaris-generaal Ban Ki Moon is de wereld overbewapend en vrede ondergebudgetteerd. Tijd om dit niet alleen te erkennen, maar er ook iets aan te doen.'
Op 13 april 2015 vond de vijfde Global Day of Action against Military Spending (GDAMS) plaats.
Deze actiedag maakt deel uit van de Global Campaign on Military Spending (GCOMS), die burgers en regeringen sensibiliseert over militaire uitgaven en het debat over de contraproductieve gevolgen hiervan aanzwengelt.
Zo’n debat is hoognodig, maar komt onvoldoende aan bod in tijden van IS-terreur en oorlog in Oekraïne. De oproepen tot ‘levensnoodzakelijke’ stijgingen van militaire begrotingen waren de afgelopen maanden legio, maar gaan vaak voorbij aan de kern van de zaak: oorlog is nu al overgefinancierd, vrede niet.
255 miljard euro per jaar
‘Als we vrede een echte kans willen geven, moeten we haar ook een echt budget geven.’
Lees ook: ‘Slechte tijden voor ontwapening’
Als we vrede een echte kans willen geven, moeten we haar ook een echt budget geven. Eerder dan mee te gaan in een discours van een ‘nieuwe Koude Oorlog’ of een ‘Mondiale Oorlog tegen het Jihadisme’, moeten meer politieke en humanitaire inspanningen geleverd worden om duurzame vrede te bereiken.
Europese militaire begrotingen zijn vandaag volgens berekeningen van het Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI) goed voor 255 miljard euro per jaar. Dat is buiten alle proportie en draagt vaak niet eens bij tot meer veiligheid van burgers, integendeel.
Ter vergelijking: Rusland geeft iets meer dan 80 miljard euro per jaar uit aan militaire uitgaven. Hoewel het totale volume van de Europese wapenexport in de periode 2010-2014 daalde met zestien procent tegenover de periode 2005-2009, hebben vijf EU-lidstaten – Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Spanje en Italië – nog steeds een plaatsje in de top tien van internationale wapenexporteurs. De Europese Unie predikt dan wel de vrede, maar financiert vooral de oorlog.
Pyromaan én brandweerman
‘De Europese Unie predikt dan wel de vrede, maar financiert vooral de oorlog.’
Dat is onaanvaardbaar: Europa mag niet langer én pyromaan én brandweerman zijn.
Een geloofwaardig Europees veiligheids-, defensie- en buitenlandbeleid moet bijzondere en expliciete nadruk leggen op vredesopbouw en duurzame ontwikkeling.
De EU geeft al te vaak voorrang aan militaire oplossingen in situaties waar verder geweld contraproductief is. Die militaire benadering legt de Europese wapenexport naar mondiale brandhaarden bovendien niet aan banden.
Evenwicht
Het kan nochtans anders. Vredesorganisaties zoals Pax Christi Vlaanderen roepen Belgische en Europese beleidsmakers op om een beter evenwicht te vinden tussen militaire uitgaven enerzijds en investeringen in vredesopbouw, duurzame ontwikkeling, armoedebestrijding en het tegengaan van klimaatverandering anderzijds.
Lees ook: Duurzame Ontwikkelingsdoelen: van blauwdruk naar concreet beleid
Vredesopbouw en ontwapening moeten duidelijk vervat zijn in de nieuwe Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties en de noden van door conflict verscheurde landen moeten prominent aan bod komen tijdens de Financing for Development Top van Addis Ababa in juli 2015.
‘Aan de top van zorgwekkende militaire uitgaven staan de investeringen in de modernisering van massavernietigingswapens.’
Europese regeringen moeten ook met voldoende geld over de brug komen om tot een ambitieus en bindend klimaatakkoord in Parijs te komen. Deze investeringen renderen: zij zorgen voor stabiliteit en groeikansen in plaats van destructie en ontwrichting.
Aan de top van zorgwekkende militaire uitgaven staan de investeringen in de modernisering van massavernietigingswapens: deze wapens kosten niet alleen handenvol geld, zij zijn vooral onwettig en inhumaan. De gevolgen van inzet of incidenteel gebruik van kernwapens zijn niet te overzien. Daarom mag het debat over de verwijdering van Amerikaanse kernwapens uit Kleine Brogel, maar ook uit bases in Nederland, Italië, Duitsland en Turkije niet langer onder de mat geveegd worden.
Recente oproepen om zogenaamde tactische kernwapens te plaatsen in Oost-Europa dreigen een gevaarlijke nieuwe nucleaire wapenwedloop op gang te brengen, en moeten een halt toegeroepen worden.
Europese regeringen moeten daarnaast alles in het werk stellen om het Internationaal Wapenhandelsverdrag dat in december 2014 in werking trad wereldwijd te promoten en verder te versterken.
One size doesn’t fit all
Beslissingen om militair tussenbeide te komen in conflictsituaties moeten onderworpen worden aan een grondige gevalsanalyse van elk afzonderlijk conflict, eerder dan uit te gaan van ‘eenvoudige’ en uniforme militaire oplossingen die sterk beïnvloed worden door de lobby van de wapenindustrie of de aanwezigheid van grote wapenfabrikanten op Europees grondgebied.
Een grondige post-interventieanalyse is daarnaast nodig om lessen te trekken uit gemaakte fouten.
Belgische en Europese beleidsmakers moeten ook pleiten voor een grotere betrokkenheid van lokale middenveldorganisaties, inclusief vrouwen en jongeren, in het plannen en uitvoeren van Europese programma’s voor de hervorming van de veiligheids- en justitiesector in conflictlanden.
‘De wereld is overbewapend en vrede is ondergebudgetteerd,’ stelt ook VN-Secretaris-generaal Ban Ki Moon vast. Tijd om dit niet alleen te erkennen, maar er ook iets aan te doen.