“‘Vrouwen in de media: een eerlijk beeld?’

CC Alice Donovan op Unsplash​

In de massamedia worden vrouwen vaak opgevoerd in archetypes of in randpersonages. Vaak komen ze minder aan bod en ze hebben een grotere kans om als passieve slachtoffers weggezet te worden.

Die stereotypes zijn psychologisch zeer schadelijk. Films blijven ondermaats scoren op de zogenaamde Bechdel-test, die gender bias meet. De test, bedacht door satirisch striptekenaar Alison Bechdel, meet in welke mate twee vrouwelijke personages met elkaar praten over iets anders dan een man.

In de reclame –een goede lakmoesproef voor de heersende attitudes– zijn spotjes voor schoonmaakproducten nog vaak gericht op vrouwen terwijl reclame voor banken, auto’s en andere grote investeringen focussen op mannen.

Veertig jaar

Jammer genoeg zijn de woorden van Margaret Gallagher in haar Unesco-rapport van 1979, The Portrayal and Participation of Women in the Media, na veertig jaar nog steeds actueel. ‘De media hinken achterop bij de verandering in het bredere sociale systeem’, schreef ze. ‘Hoewel niet verwacht kan worden dat de media maatschappelijke verandering aanjagen, mogen we toch verwachten dat ze die verandering reflecteren.’

In de nieuwsmedia is wel vooruitgang geboekt. Maar het Global Media Monitoring Project Report van 2015 kwam tot enkele alarmerende conclusies: vrouwen maken minder dan een kwart uit van de geciteerde personen in het nieuws in kranten, op televisie en op de radio, en amper 13 procent van die verhalen focussen specifiek op vrouwen.

‘Vrouwen maken minder dan een kwart uit van de geciteerde personen in het nieuws in kranten, op televisie en op de radio’

Amper 1 op 5 geïnterviewde experten is een vrouw, en dat is niet alleen omdat ze ondervertegenwoordigd zijn in hun domein van expertise.

Dat betekent dat grote thema’s die de levens van vrouwen beïnvloeden geen deel uitmaken van de globale conversatie: de loonkloof, representatie in de maatschappij, de balans tussen gezin en carrière, huiselijk geweld en kindermishandeling, schuldvraagomkering bij slachtoffers van verkrachting of intimidatie …

Een deel van het diepgewortelde probleem is dat vrouwen ondervertegenwoordigd zijn op de nieuwsredacties: amper een derde van alle items wordt gemaakt door vrouwen. Nochtans blijkt uit cijfers in het Global Media Monitoring Report van 2010 dat vrouwelijke reporters meer aandacht hebben voor gendergelijkheid in hun reportages en stereotypes vaker onderuit halen.

Via onze Gender Sensitive Indicators for Media toont Unesco hoe het beter kan. We bieden advies voor beleidsmakers, hoofdredacties en journalisten om de valkuilen van archetypes te vermijden en de participatie van vrouwen te verzekeren. En sinds 2000 zet het Women Make the News-initiatief nieuwsredacties aan om vrouwelijke journalisten aan te sporen en nieuws rond vrouwen te promoten.

Wikipedia

Waar de stem van vrouwen wordt gehoord, maakt dat een reëel verschil in hun leven. Zo is er het voorbeeld van een vrouw in Tanzania die opgeleid werd door het Local Radio-programma van de Unesco. Samen met andere vrouwelijke journalisten zette ze de overheid onder druk om een lokale verkrachter te vervolgen. Hun gezamenlijke roep om gerechtigheid kon niet langer genegeerd worden.

Maar ook het internet heeft verandering gebracht in de media die we gebruiken en becommentariëren. De opmars van het internet biedt de kans om een scheve situatie recht te trekken, maar jammer genoeg neem het internet het onevenwicht over. Meer nog, het heeft nieuwe uitdagingen met zich meegebracht. Zo beschrijft amper 17 procent van de profielen op Wikipedia vrouwen en hun prestaties.

Om daar iets aan te doen, organiseren we op de Internationale Vrouwendag een ‘editathlon.’ Zo’n honderd vrijwilligers zullen er pagina’s creëren en updaten over vrouwen die bijgedragen hebben aan wetenschap, cultuur en onderwijs – de kern van Unesco’s werk.

Digitale genderkloof en cyberstalking

Maar informatie creëren is niet voldoende als het niet gebruikt kan worden. Over de hele wereld zijn er nog altijd te veel vrouwen die het volledige potentieel van mobiele technologie niet kunnen gebruiken om toegang te krijgen tot informatie.

‘Vrouwen die toegang hebben tot het internet krijgen er te maken met seksueel misbruik, bedreiging en cyberstalking. Vrouwelijke journalisten krijgen via Twitter bijna drie keer vaker te maken met bedreiging’

Uit een recent rapport van de Broadband Commission, waaraan Unesco meewerkte, blijkt dat er 250 miljoen minder vrouwen online zijn dan mannen. Dat is te wijten aan een steeds bredere genderkloof op het vlak van digitale capaciteiten, die ook bestaande machtsonevenwichten vergroot. Daarom steunt de Unesco de toegang van vrouwen en meisjes tot ICT via de Mobile Learning Week.

Maar zelfs de vrouwen die toegang hebben tot het internet krijgen er te maken met seksueel misbruik, bedreiging en cyberstalking. Uit een studie door de denktank Demos blijkt dat vrouwelijke journalisten via Twitter bijna drie keer vaker te maken krijgen met bedreiging dan hun mannelijke collega’s.

Er is nog meer onderzoek nodig, maar de Unesco werkt aan manieren om het online misbruik tegen te gaan via het Media and Information Literacy-programma.

De jongere generaties worden soms omschreven als digital natives, die erg bedreven zijn in sociale media en IT. Deze Internationale Vrouwendag is onze kans om manieren te vinden die vrouwen en meisjes de kans geven om digital citizens te worden. Met een gelijke toegang en participatie in onze globale kennismaatschappij.