“‘‘Waar blijft de minister van Voeding?’’

We hebben ministers van volksgezondheid, van klimaat, van economie en van landbouw. Maar wie heeft de verantwoordelijkheid over voeding? Antwoord: niemand. Voeding zweeft tussen beleidsdomeinen.

Nochtans raakt voeding aan alles: gezondheid (slechte eetgewoonten kosten ons jaarlijks 14% van het gezondheidsbudget), klimaat (een derde van de broeikasgassen is gelinkt aan ons voedselsysteem), economie (de voedingssector is de grootste werkgever in de verfwerkende industrie), onderwijs (tweederde van de brooddozen is niet evenwichtig gevuld), ruimtelijke planning en natuur (zie de stikstofproblematiek). Toch werkt elke beleidsmaker binnen zijn eigen domein. We proberen een puzzel te leggen, maar niemand heeft de doos met het volledige plaatje.

Het gevolg? Een versnipperd beleid dat geen van de grote uitdagingen volledig aanpakt. Dat wordt in de praktijk pijnlijk duidelijk. In de les leer je over gezonde voeding, maar rond scholen domineren reclameborden voor fastfood en ultrabewerkte snacks. Klimaat- en gezondheidsexperten roepen op tot meer plantaardige voeding, maar subsidies blijven stromen naar promotie van dierlijke producten. Ondertussen staan boeren onder druk. Zonder eerlijke prijzen kunnen zij niet investeren in duurzame landbouw, wat de spiraal van milieuschade en lage inkomens verder versterkt.

Voeding als bindmiddel tussen beleidsdomeinen

Wat als we voeding gebruiken als het ultieme bindmiddel tussen al die domeinen? Het is geen utopie. De aanzet ligt er.

Kijk naar steden zoals Gent, Leuven of Antwerpen. Vanuit lokale voedselstrategieën werken verschillende schepenen en administraties samen rond doelstellingen zoals het terugdringen en herbestemmen van voedseloverschotten, het vergroten van kansen voor boeren in en rond de stad, het toegankelijk maken van goed eten in scholen en ziekenhuizen, ook voor de meest kwetsbare doelgroepen, enz. Een aanpak die tegelijk sociale cohesie bevordert en innovatief ondernemerschap aanvuurt, zodat projecten kunnen doorgroeien tot impactvolle initiatieven.

Zo zamelt het platform Foodsavers Gent voedseloverschotten in van supermarkten, producenten en andere partners, en zorgt ervoor dat deze terechtkomen bij sociaal kwetsbare groepen. Tegelijkertijd biedt de logistiek en distributie werk aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.

Leerlingen van de SMD-L scholengroep in Leuven hebben toegang tot gezonde en duurzame schoolmaaltijden. De stad ondersteunt dit initiatief door sociale correcties op de prijs toe te passen. De aanbesteding gaf de opstart van de innovatieve cateraar Atelier César een duwtje in de rug. Maar de schoolmaaltijden creëren ook kansen voor boeren uit de regio, die dankzijde coöperatie Kort’om Leuven in Atelier César een stabiele afzetmarkt vinden.

Ook Antwerpen werkt via ‘Smakelijke Scholen’ met een significant budget aan gezonde en betaalbare schoolmaaltijden voor duizenden kinderen. Dit project biedt niet alleen gezonder voedsel aan, maar pakt ook voedselarmoede aan en betrekt scholen bij het behalen van hun duurzaamheidsdoelen.