“‘Waar Vlaanderen écht nood aan heeft op het vlak van inburgering en integratie’

© Solidair, Karina Brys (CC BY-NC-ND 2.0)

De Zweedse onderhandelaars zaten opnieuw samen over inburgering en integratie en over de onderhandelingsnota van N-VA. Ook het Minderhedenforum luidt de noodklok.

Met deze nota verwordt het integratiebeleid tot platte assimilatiepolitiek. De voorgestelde hervormingen zijn volstrekt naast de kwestie en gaan voorbij aan de grootste uitdaging waar Vlaanderen voor staat; de integratie en evenredige participatie van mensen met een migratieachtergrond in alle maatschappelijke domeinen.

De nota focust zich op een heel arsenaal aan repressieve maatregelen die een succesvolle deelname aan de inburgeringsfase moeten bereiken. Nochtans is de deelname erg groot, net als de tevredenheid onder de nieuwkomers die het programma volgden. De marge voor verbetering schuilt hier vooral in het wegwerken van wachtlijsten, het versterken van laagdrempeligheid en het verbeteren van het aanbod voor de meest kwetsbaren onder de nieuwkomers — laaggeschoolden, senioren en vrouwen met kinderen.

De kwetsbaarste groepen bereik je niet met de afschaffing van onkostenregelingen voor kinderopvang of vervoer, door het aanbod betalend te maken, met onhaalbare resultaatsverbintenissen inzake taal en kennis van de ‘Vlaamse canon’, met sancties en boetes voor het niet behalen van attesten of taalniveau B1 of met proactieve meldingen aan de Dienst Vreemdelingenzaken. Het warme onthaalbeleid wordt op deze manier een kil en koud ontradingsbeleid. Dergelijke maatregelen zullen de participatie van nieuwkomers in onze samenleving belemmeren en afremmen in plaats van bevorderen.

Het warme onthaalbeleid wordt op deze manier een kil en koud ontradingsbeleid.

De voorstellen verschieten alle kruit op de inburgeringsfase en gaan voorbij aan de grootste uitdaging waar Vlaanderen voor staat. Dat is niet enkel inburgering, maar wel integratie en evenredige participatie. De arbeidsmarkt, het onderwijs, de woonmarkt, de media en het culturele en politieke leven, kennen nog steeds structurele uitsluitingsmechanismen. Toch werd juist het integratiebeleid de afgelopen jaren afgebouwd of uitgehold. Dit gebeurde in het Agentschap Inburgering en Integratie, maar ook op de arbeidsmarkt met de afschaffing van de diversiteitsplannen en de hervorming van het doelgroepenbeleid.

Een geslaagd inburgeringstraject, bekroond met een attest, biedt vandaag weinig tot geen meerwaarde voor de arbeidsmarktparticipatie van nieuwkomers. De voorgestelde verplichte inschrijving bij VDAB volstaat niet om dat te verhelpen. Een groot deel van de werkzoekende nieuwkomers is immers niet prioritair voor VDAB omdat ze geen uitkering genieten. Zelfs als ze van VDAB een aanbod krijgen, is dat vaak weinig aangepast en daarmee ontoereikend. Een automatische inschrijving kan helpen op voorwaarde dat er een aangepaste dienstverlening op volgt.

Een doelgroepenbeleid met positieve acties is nodig bij de VDAB en op de arbeidsmarkt, net als een adequaat handhavingsbeleid met proactieve praktijktesten. Daarzonder zal de werkzaamheidsgraad voor deze groep in de staart van het Europese peloton blijven steken.

De moeilijke toegang van nieuwkomers tot een kwaliteitsvolle en betaalbare woning, verbeter en versnel je niet met discriminatoire maatregelen zoals voorrang aan mensen die wonen in eigen streek of een verplicht taalniveau voor sociale woningen. Uitbreiding van het aanbod aan sociale woningen, oog hebben voor de specifieke noden van nieuwkomers (en de gezinsgrootte) en eindelijk een adequaat handhavingsbeleid voeren tegen discriminatie op de private huurmarkt, zullen wel positieve impact opleveren.

Ook gekleurde armoede los je niet op door sociale rechten zoals kinderbijslag of de Vlaamse zorgpremie pas na vijf jaar ononderbroken wettig verblijf toe te kennen. Inburgering betalend maken, onkosten niet langer terugbetalen en nota bene boetes invoeren voor wie het niet haalt, haalt mensen niet uit de armoede. Verder vergemakkelijk je de toegang tot welzijns- en zorgvoorzieningen niet door de factuur van sociaal tolken naar de gebruikers door te schuiven.

Integratie gaat niet alleen over zich integreren maar ook over geïntegreerd worden in de samenleving.

Een integratieproces gaat over participatie. Of je participatieproces al dan niet slaagt heeft te maken met de inzet om drempels, waaronder racisme en discriminatie, weg te werken. Daarbij is de wil om een proactief beleid te voeren onmisbaar. Outreachend werken, voldoende aanbod, maatwerk en betaalbaarheid dienen voorwaarden van dat beleid te zijn. Integratie gaat niet alleen over zich integreren maar ook over geïntegreerd worden in de samenleving.

Bovendien portretteert de nota mensen met migratieachtergrond als een groep die de rechtstaat niet zou respecteren en hun burgerlijke en maatschappelijke verantwoordelijkheden niet opnemen. Onbegrijpelijk dat net de verenigingen van etnisch-culturele minderheden worden drooggelegd die inzetten op maatschappelijke betrokkenheid en de gaten dichten die de overheid zelf laat vallen via het afbouwen van het integratiebeleid.

De integratie en evenredige participatie in alle maatschappelijke domeinen, is onmogelijk te realiseren zonder participatieorgaan en belangenbehartiger die de knelpunten durft benoemen en verbetervoorstellen aan te reiken. Minderhedenforum blijft bereid om dat te doen. We rekenen erop dat die uitgestoken hand ook wordt aanvaard.

Hüseyin Aydinli is voorzitter van het Minderhedenforum.