“‘‘Waar wacht u op om de patenten op COVID-vaccins tijdelijk op te heffen?’’

Winst maken op een pandemie, kan dat wel?, vraagt OKRA-lid Mieke Nuland zich af.

Spencer Davis / Pixabay

Op 1 oktober, de symbolische Internationale Dag van de Ouderen, doet een gedreven OKRA-lid een emotionele oproep aan de farmaceutische industrie en de regering. Haar vraag: deel de technologische kennis over COVID-vaccins en hef de patenten op COVID-vaccins en -geneesmiddelen tijdelijk op. Het zijn volgens haar noodzakelijke stappen om die vaccins massaal en goedkoper te kunnen produceren. Want elke mens in de wereld verdient bescherming tegen COVID-19. Dat is in ieders belang, in de eerste plaats van kwetsbare groepen zoals ouderen. We zijn pas veilig en gezond als iedereen veilig en gezond is. Haar oproep wordt ondersteund door een briefschrijfactie van de leden: 24 uur lang.

Geachte premier De Croo,
Geachte directeuren van AstraZeneca, Janssen Pharmaceutica en Pfizer in België,

Als oudere stond ik in België op de eerste rij om een vaccin tegen COVID-19 te krijgen. Het vaccin bracht opluchting en gemoedsrust. En daar ben ik ongelofelijk dankbaar voor. Tegelijk houd ik een dubbel gevoel aan mijn vaccinatie over. Want de vaccins brachten hoop voor mij, maar niet voor iedereen.

Vele ouderen op vele plaatsen in de wereld zullen nog lang – experts spreken over jaren – op een vaccin moeten wachten. Het gevolg is angst en onzekerheid, een groeiende lijst van dodelijke slachtoffers en een rem op het leven van miljoenen mensen. In de eerste plaats van ouderen. Maar iedereen wordt hard op de proef gesteld. De hele wereld lijdt.

Als sociaal geëngageerde vrouw, als mantelzorger en cultuurliefhebber, als oma van zes kleinkinderen verhef ik daarom vandaag mijn stem.

Kan dat wel?

Het is ondertussen duidelijk: het virus moet op wereldschaal worden aangepakt. Anders blijft het circuleren, muteren en mogelijk als een boemerang naar ons terugkeren. Beschermd zijn wij hier pas als iedereen in heel de wereld beschermd is. Zo snel mogelijk heel de wereldbevolking. Vaccineren is dus cruciaal. Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Want nu zijn er te weinig vaccins en ze zijn duur.

Landen zonder geld en macht blijven in de wachtrij staan.

Landen zonder geld en macht blijven in de wachtrij staan. Zij krijgen de kruimels, onze ‘overschotten’. Zelfs te weinig om hun zorgverleners en risicogroepen, zoals ouderen, te vaccineren. In sommige landen – DR Congo, om er één te noemen – vallen nu veel slachtoffers bij die zorgverleners.

Bovendien mogen we niet vergeten dat de vaccins werden ontwikkeld met ons belastinggeld. Toch verkregen Pfizer, AstraZeneca en Johnson&Johnson patenten op hun vaccins. De kennis die ze opbouwden, bevindt zich achter slot en grendel. Op die manier houden vaccinproducenten niet alleen de productie strak in handen, ze rijven astronomische winsten binnen. Winst maken op een pandemie, kan dat wel?

Geld of gezondheid?

Elke dag komen er een half miljoen besmettingen bij. Wereldwijd gaat de teller richting vijf miljoen doden door COVID-19. Hoe lang nog blijft geld primeren boven volksgezondheid? Terwijl de pandemie heel de wereld in zijn greep houdt, blijven de systemen die dit mogelijk maken, gewoon verder bestaan.

Hoe lang nog blijft geld primeren boven volksgezondheid?

Wat we nodig hebben is een kader dat van vaccins en behandelingen tegen COVID-19 een globaal publiek goed maakt. Patenten tijdelijk opheffen en technologische kennis delen zijn daarin de eerste stappen. Zo kunnen vaccins op meer plaatsen en dus sneller, maar ook goedkoper geproduceerd worden, zonder aan kwaliteit in te boeten.

Zowel de politiek als farmaceutische bedrijven hebben hierin een verantwoordelijkheid op te nemen. Zij kunnen en moeten mee voor verandering zorgen. Meer dan een ethische kwestie, is dat in het belang van iedereen, ook van onszelf. Het is pijnlijk dat er niet consequent naar wordt gehandeld.

Waar wacht u op?

Aan u, premier De Croo, als vertegenwoordiger van onze Belgische regering, vraag ik een tijdelijke opheffing van de patenten op vaccins en behandelingen tegen COVID-19 te bepleiten in de Europese Commissie en in de Wereldhandelsorganisatie. Heel wat landen zijn al voor dit idee gewonnen, onlangs verklaarde ook Australië voorstander te zijn. Waar wacht België op om dit te doen?

Staat u aan de juiste kant van de geschiedenis?

Aan u, als vertegenwoordigers in België van de vaccinproducenten, vraag ik effectieve stappen om alle kennis die rond vaccins tegen COVID-19 is opgebouwd, te delen. Dat kan bijvoorbeeld via C-TAP, het platform om kennis te delen dat in de schoot van de Wereldgezondheidsorganisatie werd opgericht. Dat gebeurt momenteel niet.
Het zijn noodzakelijke stappen om van de pandemie verlost te geraken. Staat u aan de juiste kant van de geschiedenis?

Ik schrijf u deze brief op 1 oktober, Internationale Dag van de Ouderen, in naam van OKRA. Uit solidariteit met ouderen in heel de wereld, uit solidariteit met iedereen die door COVID-19 wordt bedreigd. Maar ook in het belang van onszelf, onze familie en vrienden, dichtbij en veraf. Ik kijk heel erg uit naar uw antwoord. Het zou fijn zijn dat we hierover tijdens een gesprek van gedachten kunnen wisselen. Kan u hiervoor wat tijd vrijmaken?

Alvast heel erg bedankt.

Mieke Van Nuland, geëngageerd lid van OKRA