“‘Wat kunnen we doen voor Venezuela?’

© Eneas De Troya (CC BY 2.0)

Wat er gaande is in Venezuela, is voor niemand duidelijk. Wie anders beweert, die liegt. Het conflict is vaak in het nieuws geweest en daarom komen namen ons bekend voor. We hebben een idee waar die namen voor staan. Toch heerst er een begrijpelijk gevoel van wantrouwen over wat mensen vertellen.

De Verenigde Staten moeien zich al een tijd in de kwestie en dragen zelf bij tot desinformatie over het conflict.

De meest recente ontwikkelingen hebben vooral te maken met de apocalyptische stroompanne die meerdere dagen duurde en waarvan het land nog niet hersteld is. Enerzijds horen we dat het Amerikaanse sabotage is. En dat is plausibel: de Verenigde Staten moeien zich al een tijd in de kwestie en dragen zelf bij tot desinformatie over het conflict.

Maar als we naar de historiek kijken van incidenten met de Venezolaanse stroomvoorziening in de voorbije 12 jaar (sinds de nationalisering van de elektriciteitsmaatschappij), lijkt die grootschalige stroompanne nogal logisch. An accident waiting to happen. Het zijn 12 jaren van corruptie, niet nagekomen beloftes en wanbeleid.

Enkele voorstellen

Toch blijft de angst om gemanipuleerd te worden door een grootschalige mediacampagne perfect legitiem. Het gebeurde in Irak, het gebeurde in Chili en elders. Een Amerikaanse, zeker een Trumpiaanse militaire interventie belooft niets, maar echt niets goeds.

Maar dat de VS daarmee dreigt, heeft veel te maken met het feit dat wij, de rest van de internationale gemeenschap, amper iets gedaan hebben aan een conflict dat al 20 jaar escaleert. Uit onmacht, nalatigheid, onverschilligheid of overtuiging. Sommigen van ons zijn nog altijd overtuigd dat de Venezolaanse revolutie gekoesterd moet worden. Anderen blijven onverschillig omdat het een ver-van-ons-bedshow lijkt, ondanks het feit dat de huidige globale realiteit keer op keer het tegendeel bewijst. Sommigen weten dat er iets moet gebeuren, maar geven daar geen prioriteit aan. Anderen, velen van ons, denken dat we er niets aan kunnen doen.

Volg links en rechts, mainstream en alternatief, nationaal en internationaal, de waarheid bevindt zich daar ergens tussenin.

We doen niets omdat we twijfelen, omdat we het oneens zijn over wat er aan de hand is en wat er moet gebeuren. Daarom:

1. Informeer jezelf. Het is een extreem gepolariseerde situatie en er zijn weinig betrouwbare informatiebronnen. De Venezolanen zelf volgen meerdere journalisten en raadplegen verschillende online media. Volg links en rechts, mainstream en alternatief, nationaal en internationaal, de waarheid bevindt zich daar ergens tussenin. Verspreid zelf enkel bevestigde informatie.

2. Ga in dialoog met elkaar. In debatland België wordt er amper over Venezuela gedebatteerd. Er werd recent opgeroepen tot vreedzame oplossingen en dialoog door mensen die zelf stemmen negeren die anders staan tegenover het conflict. De dialoog moet open zijn en eerlijk. Debatteren vanuit ideologische loopgraven helpt niemand, zeker de Venezolanen niet.

3. Diplomatieke steun is cruciaal. Vorige week werd journalist Luis Carlos Díaz aangehouden en beschuldigd van medeplichtigheid aan wat volgens de overheid sabotage is. Het is dankzij de snelle reactie van internationale instanties dat de journalist een dag later werd vrijgelaten. De internationale diplomatieke aandacht is ook de enige reden waarom oppositieleider Guaidó nog niet opgesloten werd, terwijl andere Venezolaanse oppositieleiders in de gevangenis zitten, of in huisarrest of naar het buitenland moesten vluchten.

4. Steun humanitaire instellingen. Het Rode Kruis lanceerde onlangs een initiatief voor de opvang van Venezolaanse vluchtelingen in de buurlanden en Amnesty International volgt de situatie op vanuit mensenrechtenperspectief. Ook andere ngo’s zijn actief in Venezuela en doen waardevol werk. Informeer jezelf, ook daarover.

5. We moeten zowel de mogelijkheid van een militaire interventie als de verderzetting van het huidige autocratische en corrupte regime met even veel kracht afkeuren. Dat is ook de meest hoopvolle piste waar Europese en Latijns-Amerikaanse landen (los van eventuele steun aan de Venezolaanse regering) aan werken. Niet overtuigd? Zie punt 1.

Moeizaam herstelproces

Hoewel ik de situatie dagelijks opvolg, heb ik maar een beperkt zicht op wat er gaande is. Daarom vroeg ik vrienden die nog in Venezuela wonen wat er volgens hen kan gedaan worden vanuit het buitenland, ongeacht je nationaliteit, om bij te dragen tot de verbetering van de huidige situatie.

Een deel van mijn vrienden staat, net zoals ik, heel kritisch tegenover de overheid. Ze onderschrijven bovenstaande voorstellen, maar voor hen kan de internationale gemeenschap ook bijdragen door geen zaken te doen met de huidige Venezolaanse regering, door rekeningen te bevriezen waarvan de oorsprong niet kan worden achterhaald of in verband kunnen worden gebracht met overheidsfiguren die gesignaleerd worden door internationale instanties. En in samenwerking met de interimpresident de toegang tot medicijnen en medische behandelingen te steunen, desnoods met hulp van ambassades en consulaire instanties. De meest dringende medische zorg heeft te maken met elementaire behandelingen zoals dialyse en chemotherapie. Ziekenhuizen zijn ondertussen ernstig getroffen door de recente stroomonderbrekingen. Generatoren zijn dus een prioriteit.

Ik had – misschien vanuit een vooroordeel – een combattieve houding verwacht van vrienden die betrokken zijn (geweest) bij de overheid. En toch: één van hen waarschuwde alleen over het paternalisme dat achter pogingen om hulp te bieden kan schuilen; hij raadt ons aan om de geschiedenis niet achterwege te laten. Eén zei enkel dat de huidige problemen (m.b.t. stroom, water en communicatie) stilaan zullen worden genormaliseerd. Een andere, die zelf vertegenwoordiger van de revolutie is geweest bij internationale instanties, maakt zich vooral zorgen over de vervorming van de realiteit, de desinformatie veroorzaakt door de propaganda van beide kampen. Hij vindt zelfs dat de mentale gezondheid van de bevolking daaronder dreigt te lijden. Hij vindt het dus noodzakelijk om minder kracht te geven aan de “gepolariseerde narratieven” en om nieuwe stemmen zichtbaar te maken, stemmen met concrete ideeën om vreedzame oplossingen te zoeken en het conflict tussen burgers te helpen ontmijnen.

De transitie wordt lang en moeizaam.

Volgens hem staan we in Venezuela voor het failliet van de hele politieke klasse. Toch denkt hij dat de oplossing begint bij de erkenning van de betrokken politieke groepen en instellingen (het parlement, met een absolute meerderheid van de oppositie, en de overheid). Vanuit die wederzijdse erkenning moeten nieuwe electorale autoriteiten een referendum organiseren over de vernieuwing van alle andere instanties van macht.

In ieder geval is er nog geen einde in zicht voor het Venezolaanse conflict. De transitie wordt lang en moeizaam. En zonder internationale steun in dat herstelproces dreigen alle inspanningen tevergeefs te zijn. Een langdurig engagement is dus nodig, maar wel een dat een potentieel grootschalige destabilisatie van de regio kan helpen vermijden.