“‘‘Nu besparen op Brusselse jongeren zorgt voor een hogere rekening in de toekomst’’

In Brussel zijn meer dan 9000 jonge stadsbewoners werkloos, en dat aantal blijft groeien. Volgens mensen uit het werkveld is het dan ook onbegrijpelijk dat de Brusselse regering de inschakelingcontracten voor hen geschrapt heeft. ‘Deze jongeren zijn geen kosten, ze zijn een investering.’

Ruim één op de vier Brusselse jongeren is vandaag werkloos. Meer dan 9000 stadsbewoners jonger dan 25 jaar vinden geen aansluiting tot de arbeidsmarkt. En dat aantal groeit gestaag. Toch schrapte de Brusselse regering recent de inschakelingcontracten voor deze kwetsbare groep.

Unsplash (Myriam N.)

Inschakelingscontracten, een tewerkstellingsmaatregel gericht op jonge werkzoekenden die ver van de arbeidsmarkt staan, zagen het levenslicht in 2016. Het oorspronkelijke plan van Actiris, de officiële instantie die instaat voor de begeleiding van werklozen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, was om via partnerorganisaties jaarlijks zo’n 850 jongeren te bereiken. Voor hen gaat het om een gesubsidieerd arbeidscontract van twaalf maanden in de overheids- of non-profitsector.

In 2016 waren er tussen juli en december van dat jaar 364 jongeren betrokken. Eind 2023 waren er nog zo’n 132 ingevulde posten ingevuld in heel de social profit. Het budget bleef dus vele jaren onderbenut, onder andere door strenge selectiecriteria.

Inschakelingscontracten kunnen een neerwaartse spiraal vermijden.

Het werkveld verzet zich vandaag tegen de afschaffing die plaatsvond ondanks de argumenten en negatieve adviezen van zowel Brupartners (de Economische en Sociale Raad voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest), de Adviesraad voor Sociaal Ondernemerschap en Actiris.  Want zo verliezen jaarlijks mogelijk honderden Brusselse jongeren de kans om via werkervaring en opleiding de vereiste kennis en vaardigheden op te doen om actief te blijven op de arbeidsmarkt. Hen wordt de kans ontnomen bij te dragen aan zinvolle maatschappelijke projecten.

Zelfs het in januari 2024 aangegane engagement om de 68 ingevulde posten te behouden voor de inschakelingsondernemingen, kwam het kabinet van Minister Bernard Clerfayt (DéFI) uiteindelijk niet na.

We zijn dan ook, als leden van FeBIO, de Federatie van Brusselse inschakelingsondernemingen, verontwaardigd over deze eenzijdige beslissing. We vragen het initieel budget in overleg in te zetten voor de Brusselse jongeren via nieuwe maatregelen én om de ingevulde posten te behouden. Nu verliezen honderden jongeren per jaar de mogelijkheid om werkervaring op te doen.

Ibrahim: ‘Wie weet waar ik anders terechtgekomen was’

In 2014 behaalde ik mijn diploma elektricien. Intensief zoeken naar werk verliep aartsmoeilijk. Ik vermoed dat mijn naam en uiterlijk zeker meespeelden bij de vele negatieve reacties. Na de aanslagen in Brussel werd het nog lastiger. Bij Actiris erkenden ze mijn inspanningen en polsten ze waar mijn andere talenten en interesses lagen. Vermits ik goed was in administratie, Word en Excel boden ze mij een inschakelingscontract aan bij Groot Eiland als secretariaatsmedewerker. Daar leerde ik het vak. Na afloop kon ik aan de slag in het verzekeringswezen, en vrij snel erna kreeg ik een job als boekhouder bij Groot Eiland, waar ik tot vandaag werk. De sfeer en de collega’s zijn hier top. Wie weet waar ik anders terechtgekomen was!

Voor Groot Eiland, een van de partnerorganisaties, is de impact substantieel: concreet mislopen jaarlijks 14 jongeren de kans op praktijkscholing in de diverse werkingen. Ongeveer 500.000 euro aan personeelssubsidies voor de jongeren en hun omkadering gaan verloren.

Rolmodel

Deze jongeren hebben een inkomen nodig. Zij staan namelijk mee in voor de kosten van het hele gezin. Dat zet hun (school)loopbaan onder druk waardoor ze keuzes moeten maken waarvan ze de langetermijngevolgen niet kunnen inschatten. De realiteit haalt hen snel in. Een job vinden zonder diploma of ervaring is namelijk lastig. Een job vinden waarin ze goed zijn en zich ook kunnen ontwikkelen lijkt al helemaal onbereikbaar. Inschakelingscontracten kunnen de situatie vaak nog snel remediëren en een neerwaartse spiraal vermijden.

Deze beslissing duwt kwetsbare jongeren naar zwartwerk of zelfs naar het criminele circuit.

Als deze posten wegvallen heeft dat gevolgen voor de jongeren, maar ook voor onze organisaties. Deze jongeren draaien vandaag mee en bepalen dus mee welk eerstelijnsaanbod wij voor de Brusselse kinderen en jongeren kunnen realiseren. Minder begeleiding en minder onderhoud, herstellingen en andere logistieke posten betekent een beperkter aanbod.

Ons personeel fungeert ook als rolmodel. Wanneer wij intern inschakelings- en doorstroomfuncties kunnen aanbieden, zien jongeren dat ze — mits een goede omkadering — wél werk en hun plek in de maatschappij kunnen vinden.

Investering

Onze vraag aan de minister is: blijf het voorziene budget voor jongeren inzetten. Trap niet in de valkuil van de besparingsnood. Het omgekeerde is waar. Vandaag besparen op deze jongeren zorgt voor een hogere rekening voor Brussel in de toekomst. Deze jongeren zijn geen kost, ze zijn een investering. Wij zien elke dag over welke kracht en potentieel ze beschikken, maar ze hebben begeleiding nodig.

Saidou: ‘Het liefst zou ik aan de slag gaan bij het leger’

Saidou komt oorspronkelijk uit Guinee, is 25 jaar oud en volgt momenteel een werkervaringstraject bij FIX. Dit traject opent de deuren naar een carrière in de bouwsector, waar vacatures maar moeilijk ingevuld raken. Bij FIX wordt hij opgeleid tot elektricien en brengt hij zijn nieuwe kennis direct in de praktijk op de werf. Daarnaast werkt hij aan zijn Nederlands en helpt hij zijn team bij het renoveren van Brusselse scholen en andere openbare gebouwen.

Saidou volgde voor zijn inschakelingstraject bij FIX een vooropleiding tot onderhoudselektricien. Momenteel combineert hij werk met een avondopleiding om zijn diploma secundair onderwijs te halen. Nadien droomt hij van een carrière. ‘Mijn doel is om een job te vinden waarbij ik verder kan als elektricien. Het liefst zou ik aan de slag gaan bij het leger.’

Kwetsbare jongeren hebben begeleiding nodig om een stabiele toekomst op te bouwen. Deze beslissing duwt hen naar zwartwerk of zelfs naar het criminele circuit. Inschakelingscontracten zijn voor hen een eerste stap op de arbeidsmarkt, maar bieden hen ook een kans op zelfontplooiing. Bij FIX bijvoorbeeld leren jongeren een vak en worden ze aangemoedigd om verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen leven.

Jongeren vinden vandaag al goed hun weg naar FIX. De helft van de werknemers die begeleid worden naar een job in de bouwsector is jonger dan 25 jaar. En, net als hun oudere collega’s, stromen ze later vlot door naar de reguliere arbeidsmarkt.

Snoeien

Bijzonder wrang is dat het door de overheid jarenlang herhaalde mantra ‘werk, werk, werk’ vandaag verdrongen wordt door een nieuw credo: ‘snoeien, snoeien, snoeien’.

Er is een structurele mismatch op de arbeidsmarkt. Er zijn te weinig kwalitatieve voltijdse jobs voor laaggeschoolden. Men duwt jongeren meer in de richting van stages, met veel lagere vergoedingen. Brusselse stagiairs leven vaak zelfs in precariteit.

Men wikt en weegt vandaag de kosten van de Brusselse tewerkstellingsmaatregelen en vergeet de baten. Die opbrengsten zijn niet toevallig soms eerder federaal. Denk aan minder ziektekosten, minder criminaliteit, een versterkte sociale zekerheid…

In Brussel groeit één op de vijf jongeren op in een gezin waarvan niemand werkt. Generatiearmoede is sterk aanwezig. Tussen 2013 en 2023 zagen we een enorme verschuiving van werkloosheid richting leefloon. Gesubsidieerde werkvloeren in de sociale economie voor kwetsbare jongeren die niet terechtkunnen op de reguliere arbeidsmarkt vormen een doeltreffend recept. Er staan veel geëngageerde Brusselse sociale ondernemingen klaar met een pak ervaring.

Welk beleid wil men eigenlijk voeren om de Brusselse jongerenwerkloosheid duurzaam op te lossen? Wij vinden dat de budgettaire politiek ook door een socialere bril moet bekeken worden.

Emy: ‘Dit doorbrak mijn isolement’

Emy is een jonge, alleenstaande mama van 22. Door geldnood ging ze op zoek naar werk, maar dat was niet makkelijk aangezien ze geen secundair diploma heeft. Via Actiris kwam ze bij D’Broej terecht in een inschakelingscontract als schoonmaakster. ‘Dit betekende veel voor mijn mentaal welzijn en doorbrak mijn isolement. Gaandeweg ontwikkelde ik competenties in een andere sector en volgde ik onder andere een gecertificeerde animatorcursus.’

Emy is een schoolvoorbeeld van hoe dit contract extra tijd kan geven om hun talent te ontdekken. Na het traject kon ze haast meteen een contract van onbepaalde duur vastkrijgen. En ze leerde hoe ze haar privéleven en werk kon organiseren.

Medewerkers als Emy vervullen een dubbele rol: het zijn jongeren die we begeleiden naar werk. Maar ze zijn ook rolmodel voor anderen, een bewijs dat jongeren zonder diploma een meerwaarde vormen. Velen hebben geen toekomstperspectief. Ze weten niet waar naartoe, of waar ze goed in zijn en hebben een heel laag zelfbeeld en weinig zelfvertrouwen wanneer het gaat over school of werk.

Nora De Herdt (FeBIO), Inge Loodsteen (D’Broej), Tom Dedeurwaerder (Groot Eiland) en Pieter Gijssels (FIX)